ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы

жеңген салтанаты еді.

Сол сәт менің құлынымның қайтып оралуы, тірілгені және өмірге қайта келуі қатар болғандай әсер етті.

- Кешір, құлыным, мен қазір қатты шаршадым, сенің өмірге қалай келгеніңді, сен бұл өмірді қалай сүру керектігіңді және көптеген қызықты жайттарды ертең айтып беремін, - дейтін менің Ханымым, кезекті әңгімесінен кейін. Мен тағатсызданып әрі тынышым кетіп «ертеңгі күнді» күтетінмін.
- Соғыс аяқталды, сенің әкең тірі оралды, бұнысымен бір қуантса, кейін мені қамықтырды, - деп бірнеше рет қайталайтын Әжетайым, - Жеңіс күнінің болып кеткені қашан, ал сенің әкең бірден келе қоймады. Ол қайбір «ормандық бауырлармен» ұрысқа түстім деп айтты.
«Бауырлармен», - деп сұрайтынмын мен қырағылық танытып, ол өзінің туған бауырларымен соғысып жатырғандай. Ол бізге қарсы бас көтерген, өздерін партизан санайтын, толық талқандалмаған фашистік құйыршықтарды солай атайды деп түсіндірді.
Ол сол соғыстың жекелеген көріністерін әңгімелеген- де, Жеңіс әнін ести алмай, із-түзсіз кеткен менің қырандарымның кегін қайтарғандай кеудемді мақта- ныш кернейтін.
- Ұлым менің, сен ағаларыңды өлтірген жаудың қанын іштің бе? – деп мен ежелгідей болған сұрақты тағы қайталап қоятынмын.
- Анашым, ол салт қазір жоқ, - деп жауап береді.

- Сенің бауырың қанша болса сонша жаудың көзін құрта алдың ба? – деп мен тынышталмайтынмын.

- Анашым, бірақ бұл сен көрген ар-намыс заңдары сақталатын соғыс емес. Қазіргі соғысушылар зұлым, қапыда бұрыштан арқаңа, тіпті жерден қазылған бекіністен басын шығармастан атады. Оның қанша- сын өлтіргенін, қаншасын жаралағанын ешкім санай алмайды, - деп жауап берді менің алтыным.
- Яғни, саған кім атқанын және жаралағанын көрмедің бе? – деп сұрап мен дегбірсізденетінмін.
- Әрине, жоқ, анашым, - деді, менің құлыным, - қазіргі жауынгерлер жауынға ұқсас, оқтарының тамшыдай кімге тиуі мүмкін екенін, кімді зақымдап жатқанын білмейді.
Маған түсініксіз соғыс туралы мұндай сөздерінен ықыласым таусылып, бұдан кейін күнделікті болып жатқан жайларды талқылауға көшетінбіз.
- Әрі қарай айта бер, сен біз туралы, болашақ туралы ойладың ба, - деп сұрайтынмын.
Одновременно был возвращением, оживлением и воз-

рождением моего солнечного жеребёнка.

- Извини, жеребёночек, я сейчас очень устала, завтра я расскажу, как ты появился на свет, как ты должен прожить на нём и много-много интересного, - говори- ла после очередного рассказа моя Богиня. Я с замира- нием и возбуждением ждал этого «завтра».

- Война закончилась, отец твой вернулся живым, этим и обрадовал меня, но затем и огорчил, - много раз по- вторяла Ба. - День Победы наступил давно, но отец твой возвратился не сразу. Он рассказывал, что воевал с какими-то «лесными братьями».

«Братьями?», - настороженно вопрошала я, будто он воевал со своими единокровными братьями. Он разъ- яснял, что так называют недобитых фашистских при- хвостней, которые сами себя считали партизанами, восставшими против Советов.
Когда он рассказывал об отдельных эпизодах той во- йны, меня распирала гордость, чувство удовлетворён- ной мести по пропавшим без вести моим соколам, не услышавшим песен Победы.
- Сын мой, ты выпил кровь врага, убившего твоих братьев? – задавала я ему древний, но обычный во- прос.
- Мам, сейчас же уже нет этого обычая, - отвечал он мне.
- Ты смог убить столько врагов, сколько было твоих братьев? – не унималась я.
- Мам, но это была не та война, которую видела ты, когда соблюдался кодекс чести. Нынешние войны подленькие, стреляют в спину, из-за угла, даже не высунувшись из окопа. Никто не может сосчитать, скольких он убил, а скольких ранил, - отвечал мой зо- лотой.
- Значит, ты не видел лиц тех, кто тебя поражал и ода-

ривал ранами? – Не унималась я.

- Конечно, нет, мам, - говорил мой жеребёнок, - ны- нешние войны подобны дождю, капли-пули которого могут угодить, в кого попало.

После этих слов теряла интерес к непонятной мне во-

йне, переходила на обсуждение мирных тем.

- Рассказывай дальше, думал ли о нас, о будущем – во-

_{прошала я.}

24 25

- Әрине, анашым, - деп жауап береді ол, - жай ойлап қана қоймадым, тіпті сізді қуантуға асығатынмын, өйткені сіздің жақында келініңіз болады.
- ?!?
- Иә, мен оны сол жақта, біз жауды күйретіп жатқан жерде кездестірдім.
- Ол қай рудан, - деп абыржығаннан ойыма келген алғашқы сұрақты қойдым.
- Анашым, ол халықтың руы жоқ, ол –латыш қызы, мен сияқты оның да көзі көк.
- Сен не ол кәпірлерден деп айтқың келе ме? – деп айқайлап жібердім мен.
- Анашым, сенің өзің емес пе аспан астындағы барлық адамдар бір бірімен тең деп айтқан, барлығымыздың қанымыз қызыл, көк емес, тіпті хандары да аспаннан түспейді, халқы сайлайды.
- Бірақ мен саған тексізге үйленуге болады деп айтып па едім, - дедім мен ыза болып.
- Анашым, мен сенің батаңды алғым келген себепті ғана өзіммен бірге алып келмедім. Бірақ сенің бата беретін кейпің жоқ секілді. Әрі біздің отбасымыздың соғыстан кейінгі күйзеліс жалмап кеткен ауқатын көріп, қазір үйленетін уақыт емес деп ойладым. Алдымен туған ұямды, ауылымды көтеруім керек. Біздің маңдайымызға жазғаны соғысу, қирату, со- сын оны қайтадан жаңарту және жетілдіру болғаны ғой. Қайтейік, біз емес тағдырды таңдайтын, ол бізді таңдайды ғой.
- Сөйтіп, сенің әкең тек қана өзінің тағдырын ғана емес, сенің де дүниеге келуіңді болжағандай еді. Біліп қой, сенің дүниеге келуіңе менің де тікелей қатысым бар. Егер мен сол кезде сенің әкеңің үйленуіне қарсы болмағанымда, қазіргі күні сенің орныңда ауылда көк көзді емес, көгілдір көзді, сары шашты сұмпайы- дүбара, жарты кәпірлер жүгіріп жүрер еді, - деп қалжыңдайтын күліп.
- Бірақ мен олар секілді болмайтын едім ғой, - деп мен аңғырт сұрақ қоятынмын, оған жауап беруді әжем қажет деп тіпті де санамайтын.
- Ал мен өмірге қалай келдім, - деп сұрайтын немересі бұл маңызды сұрақты, - мені сенің әніңде айтылатын- дай, арбадан түсіп қалып, ен даладан тауып алдыңдар ма?
- Ақымағым, - деп күлетін әжем, - Сен дүниеге қасқырдың күшігіндей шар етіп, жолбарыстың ба- ласындай ақырып келдің. Жиырылған, сүйкімсіз бір құмаршақ секілді, өзіңнен рұқсатсыз туылғандай ашулы едің.

- Ну, конечно, мам, - отвечал он, - не только думал, но и спешил обрадовать, у вас скоро будет невестка.

- ?!?
- Да, встретил её там, где мы добили наших врагов.

- Из какого она рода, - растерявшись, я задала при-

шедший первым на ум вопрос.
- Мам, у этого народа нет родов, она – латышка, такая же зеленоглазая, как и я.
- Ты хочешь сказать, что она из кафиров?! - вскричала я.
- Мам, ты же сама мне говорила, что люди под этим небом все равны друг с другом, кровь у всех красная, а не голубая, что даже ханы избираются не небом, а народом.
- Но разве я говорила тебе, что можно жениться на безродных? – возмущалась я.
- Мам, я не привёз её только потому, что хотел сна- чала получить твоё благословление. Но вижу, что ты его вряд ли дашь. К тому же, увидев послевоенную разруху, которая слизала весь достаток нашей семьи, решил, что сейчас не до женитьбы. Надо поднимать родное гнездо, аул. Видать, судьба наша такова: во- евать, разрушать, а затем уже обновлять и развивать. Что ж, не мы выбираем судьбу, а она нас.

-Таким образом, твой отец предопределил не толь- ко свою судьбу, но и твоё рождение. Считай, что к твоему рождению самое прямое отношение имею я. Если бы не воспротивилась этой женитьбе, то сейчас вместо тебя, бегали бы в ауле уже не зеленоглазые, а голубоглазые и светловолосые бестии-полукровки, полукафирчики, - шутила, смеясь, бабушка.

- Но разве я не мог быть кем-то из них, - задавал я наи- вный вопрос, отвечать на который бабка не считала даже нужным.
- А как я появился на свет, – задавал ей внук этот важ- нейший для него вопрос, - меня, как поётся в твоей песне, подобрали в диком поле, куда я выпал из теле- ги?
- Глупенький, - смеялась бабушка. – Ты родился, виз- жа, как волчонок, рыча, как тигрёнок. Какой-то ко- рявый, некрасивый комок, будто сердитый на то, что родили его без его согласия.

жүктеу/скачать 34,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: