Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

Клиникалық анатомия
117
Vasa p u d e n d a in tern a
ж эн е 
n. p u d e n d u s
төм енгі алм ү р т тәр ізд і 
тесіктен бөксе ай м ағы н а, к іш і ж ам бас қ у ы сы н ан ш ы ғад ы . Одан 
кейін ш онданай қ ы л ң а н ы н ж ән е сегізк ө з-қ ы л ң ан бай л ам ы н айна- 
лып өтіп, к іш і ш онданай тесігі ар ң ы л ы , ң ай тад ан ж ам бас ң у ы сы н а 
кіріп, одан орі ш онданай —т ік іш ек ш ү ң қ ы р ы н а ж етед і. С егізкөз- 
қы лңан б айлам ы н ы ң к а л ь ц и ф и к а ц и я с ы к езін д е (ж ү к т іл ік ж ән е 
бала туғаннан кей ін ) ж ы н ы с н ер він ің қ ы сы л у сал д ар ы н ан н ев р ал ­
гия симптомы ш ы ғуы м ү м кін .
Төменгі боксе ар тер и ясы , іш к і м ы қ ы н ар тер и ясы н ан 37% де- 
рбес ш ы ғады , ал 20% ж о ғар ғы боксе ар тер и ясы м ен бірге 43% ж ы ­
ныс артериясы м ен бірге басталады .
Төменгі боксе нерві ж ү л ы н н ер він ің 1^,, 
S It
Sn, түбірлерінен бас­
талады. 15% ж ағд ай д а төм енгі боксе н ерві, ж ам бас қ у ы сы н ан ано- 
малды алм үрт тәр ізд і б ү л ш ы қ етті тесіп ш ы ғад ы . Том енгі боксе 
нервінің к іш і боксе б ү л ш ы қ ет ін ің төм енгі қ ы р ы м ен , алм үрт 
тәрізді б ү л ш ы қ еттің ж о ғар ғы қ ы р ы м ен , м ы қ ы н сүйегі арасы нда 
компрессиялы қ за қ ы м ы , ж а р а қ а т т а н к ей ін немесе и н ъ е к ц и я ж а- 
сағаннан к ей ін болуы м ү м к ін . А уы рсы ну боксе ай м ағы н д а ж ән е 
ұршың буы ны м аң ы н д а болуы м ү м к ін .
Санның артң ы те р іл ік н ерві ж ү л ы н н ы ң S
j
-S
jjj
н ер втер ін ің сезім- 
тал тал ш ы ң тар ы н ан ң ү р ы л ған . Н ерв алм ү р т тәр ізд і б ү л ш ы қ ет 
астынан ш ы ғаты н ж ерін де, сп асти кал ы ң а ж ы р а ға н д а қ ы сы л у ы
мүмкін. Ж эн е де осы ар ад а бөкседегі ж а р а қ а т т а н к ей ін п ай да 
болған ты р ты қ немесе ж абы сы п ң ал ған ж ер лер д е нервті қы суы
мүмкін. Қ ы сы лу (к о м п р есси ял ы қ) сал д ар ы н ан болған н европ ати я 
кезінде боксе ай м ағы н д а ж оне сан н ы ң ар ты н д а н ау қ ас ж ү р ген к е з ­
де ауы рсы ну белгісі ш ы ғады .
Төменгі боксе ар тер и ясы ү ш бөліктен түрады : ж ам бас іш іл ік , 
алмүрт тәрізд і бүлш ы ң ет асты н д ағы ж эн е боксел ік . А р тер и я н ы ң
жамбас іш іл ік бөлігінен к елесі а р тер и я л ар тар ал у ы м ү м к ін : ор- 
таңғы т ік іш ек ар тер и ясы 2 0 % , ж а п ң ы ш ар тер и ясы 9 % , сегізкөз 
ңапталы ны ң артери ясы 2 % , ж а т ы р ар тер и ясы 2 % , төм енгі ңуы ң 
(25%) ар тер и ял ар ы .
А ртерияны ң алм үрт тәр ізд і бүлш ы ң ет бөлігінде, төм енгі боксе 
артериясы, іш к і ж ы н ы с ар тер и ясы м ен (м едиалды орн аласң ан ) 
шонданай нерві (латералды ж ағы н д а) ар асы н ан өтеді. А ртерия- 
ның бөкселік бөлігі ү зы н д ы ғы 1 — 2 см, ал ү л к ен боксе бүлш ы ңет- 
ке 2 — 5 тар м ақ тар береді. Төм енгі боксе а р тер и я сы н ы ң ди ам етрі 
ж оғарғысынан е к і есе кем , бірақ ж а р аң а т т а н к ей ін он ы ң орталы ң
үшы ж амбас іш іне ң арай ж и ы р ы л ы п , ж ам бас іш іл ік қ а н ағуға соқ- 
тырады. Ж оғарғы ж ән е төм енгі боксе вен ал ар ы а р т ер и я л ары м ен
бірге ж үреді. О ларда да ж е к е ө згер гіш тік көп.

118
3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы
Ш онданай нерві (га. 
ischiacLicus
) сегізкө з ө р ім ін ің LIV — L^, S j—Sni 
түбірлерінен ң ү р ы лад ы . 90% ж а ғд ай д а нерв алм ү р т т әр ізд і бүл- 
ш ы қет асты тесігін ен , ал 10% ж а ғд ай д а алм ү р т тәр ізд і б үлш ы ң етті 
тесіп өтеді. А лм үрт асты тесіктен ш ы ң қ ан соң, ш он данай н ервін ің
п роекц и ясы — ш онданай төм пегі мен ү л к ен ү р ш ы ң ар асы н қ осаты н
с ы зы қ ты ң ортасы на сәй кес. Ш онданай н ер він ің алм ү р т тәр ізд і 
бүлш ы ңетпен 
lig. sacrospinale
ортасы н да о р н аласуы , н ер втің қы - 
сы луы н а себеп болады . Қ ан там ы р — нерв ш о ғы р ы н ы ң алм ү р т то- 
р ізді бүлш ы ңет асты тесігінде заң ы м д ан у ы , ң ы сы л у ы к езін д е «ал- 
мүрт тәрізд і бүлш ы ңет синдромы » ш аң ы рад ы :
— боксе б ү л ш ы қ ет ін ің атроф и ясы ;
— п арестези я;
— боксе а й м ағы н д а ауы рсы н у белгісі ш ы ғад ы , әсіресе ш он данай
нерві;
— бойында;
— сан н ы ң іш к е ң ар ай ә к ел ін у і.
Б өксенің беткей ж ән е ортадағы бүлш ы ң еттер ар асы н д ағы м а й ­
лы ш ел ң ан там ы р, нервтерді қ о р ш ап ж а т ад ы . Б ү л м ай л ы ш ел ке- 
лесі ко р ш і ай м ақ тар м ен байланы сады :
1) алм үрт тәр ізд і б ү л ш ы қ ет тесік асты а р ң ы л ы , ж ам б асты ң па- 
ри еталды м ай лы -ш елім ен ;
2) к іш і ш онданай тесігі а р қ ы л ы ш о н д ан ай -тік іш е к м ай л ы ше- 
лімен;
3) ш онданай нерві бойы ндағы ү л п а ар ң ы л ы таң ы м ш ү қ ы р ы м ен ;
4) ж ап ң ы ш а р тер и я бойы м ен әк ел у ш і бүлш ы ң еттер ү л п асы н а.
Боксе айм ағы ндағы бүлш ы қеттер арасы ндағы ү л п ан ы ң ңабы нуы
енгізілген и нъекци я салдары нан болуы м ү м кін . М ы салы , д әріні бүл- 
ш ы қет іш іне емес, м ай лы -ш ел іш іне енгізу (к ү к ір т-қ ы ш ң ы л д ы маг- 
незиді) б үлш ы қеттің асеп ти кал ы қ ісінуіне әк ел іп , кейін н ен ісінген 
бүлш ы қет арасы ндағы нервтер мен қ ан там ы р л ар ды қы сады .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: