Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| 1 БӨЛІМ
ЖАЛПЫ СҮРАҚТАР 1.1. Клиникалық анатомияның пәні және маңсаттары К л и н и к ал ы ң а н а т о м и я —д ә р іге р л ік о й л ау д ы ң м о р ф о л о ги ялы қ н егізі болы п, адам қ ү р л ы сы н к л и н и к а л ы ң м аң ы зд ы л ы гы түрғы - сы нан зерттей тін ғы л ы м . Ж а р а ң а т т а л ға н нем есе ауру салдары - нан ем хан ад а ж а тң ан н ау ң асң а д и агн о сти к ал ы ң зерттеу (рен тге н ограф и я, У Д З, К Т, М Р-том ограф ия) ж ү р г ізіп о л арға ем әдістерін (ағзаны кесу, бөлігін нем есе то л ы ғы н ан алы п тастау) негіздей ді. Сонды ңтан бүл п ән н ің дәрігерлер дай ы н д ау д ағы орны ерекш е. К л и н и к ал ы қ ан ато м и я тек ң ан а х и р у р гтар емес, барлы ң дәрі- герлік м ам ан д ы ң ң а қ а ж е т екен ін е то қ тал ай ы ң : 1. Ең әуелі әрбір дәрігер адам өм ірін саң тап қ а л а т ы н о п ер ац и ялар - ды ж асай алу к ер ек (трахеостом ияны ір і ар тер и яд ан а ң қ а н ңан- ды тоқтатуды , вен есек ц и ян ы ж ү р е к к е тігіс салуды ж ән е т. б.); 2. Әрбір дәрігер ауы рсы н у белгісін ің ж ән е син д ром д ары ны ң дам у себебін білуі керек; 3. К ом пью терлік то м о гр аф и ян ы , ультрады бы сты ж ән е Я М РТ-ны кеңін ен ң олдану к л и н и к а л ы қ ан ато м и ям ен т ік е л ей байланы сты екенін ай қ ы н көрсетті; 4. К л асси кал ы ң немесе қ а зір г і зам ан д ы ң д и агн о сти к ал ау әдістері, к л и н и к а л ы қ ан ато м и я ға « п ато ло ги ял ы ң ж ағд ай д а ғы топогра- ф и ял ы ң анатом и ян ы » енгізум ен то л ы қ ты р ы л д ы ; 5. Ж а ң а техн ологиян ы — а р тр о ск о п и ян ы , к р а н и о с к о п и ян ы , лапа- р оскопи ян ы ж ән е то р ак о ск о п и ян ы д и агн о сти к ал ау ға ен гізу ар- ңасы н да тір і адам дағы ағзал ар д ы ң к е ң іс т ік т е гі о зар а ң аты н асы ж а ң а м ағлүм аттарм ен то л ы ң ты р ы л д ы ; 6. Қ үрсақ агзал ар ы н ы ң қ ы зм ет т ік м ү м к ін ш іл ігін ің м орф ология- л ы к негізі болаты н, ағзан ы ң ан тр о п о м етр и ял ы қ си п аты мен ана- Клиникалық анатомия 13 то м и ял ы қ ер ек ш ел ігі ар асы н д ағы ң аты н асты білу емдеу әдісін таң дауға ж ән е б олж ау (прогноз) ж асау ға м ү м к ін д ік береді; 7. М едицина ғы л ы м ы н ы ң соңғы к езд егі ж етістігін е сәй кес кли- н и к ал ы ң ан ато м и яға ң осы м ш а р ел ьеф тік , н ы сан ал ы ң , проек- ц и ялы ң , т и п тік , эн д о ско п и ял ы ң ж ән е то п о гр аф и ял ы ң м и к р о анатом ия деген ң олдан балы ан ато м и я н ы ң тү р л ер і дам ы ды . Сонымен, бүгінгі к ү н гі к л и н и к а л ы қ ан ато м и я ж а л п ы м ақ саты бір, іс ж ү зін д е ң о л дан ы латы н ан ато м и я н ы ң бірнеш е сал асы н ан тү- раты н п р ак т и к а л ы ң м еди ци н ам ен ты ғы з б ай л ан ы сң ан пән. К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я адам тү л ғасы н ә р тү р л і әдіспен зертте- уден ң ү р ал ған м ағү л м аттар д ан түрады (В. Н. Ш евку н ен ко , 1931; Б. В. Огнев ж ән е В. X. Ф рауч и , 1960; К . L. M oore, 1985; R . S. Shell, 1992 т. б.). — Х и р у р ги я л ьщ а н а т о м и я (И. В. В у ял ьск и й , 1828; Н. И . П и р о гов, 1837) ад ам н ы ң а ғзал а р ы н а оп ер ати втік ену ж о л ы н ж эн е о п ерати втік әдістерді негіздей ді. М ы салы : ағзан ы к есу (то- м ия); болігін ал ы п тастау (р езек ц и я); то л ы гы н ан алы п тастау (эктом ия); ағзан ы к ө ш ір іп қо н д ы р у (тр ан сп л ан тац и я) ж эн е тәж ір и б ел ік х и р у р ги я н ы ң сү р ақ тар ы м ен ай н ал ы сад ы . —Т оп о гр аф и ял ьщ а н ато м и я (Н. И. П ирогов, 1853 — 59;) агза- ны ц анатом и ял ы қ көлем ін, п іш ін ін ж эн е орналасуы н коор- ди натты қ ж үй елер ар қ ы л ы эр түрлі ж а зы қ т ы қ т а белгілі ай- м аңты сипаттайды (М. П. Б ур ы х , 1990). М үндай м агүлм аттар ультра-дыбыс, ком пью терлік ж эн е Я М Р том ограф ияға ң аж ет, ягн и топ ограф и ялы қ анатом и я бүгінгі к л и н и к ал ы ң диагности- к ан ы ң (У ЗИ , КТ ж эн е ЯМ РТ) м орф ологи ялы қ н егізі болады. — Р ен тген ан ато м и я — адам тү л гасы н рентген сәулесім ен зерт- тейді (В. Н. Тонков, 1986; М. Г. П ривес 1938; И. И. Б обри к, В. И. М илько, В. Н. К р у ц я к , 1989). К өптеген дәрігерлер- діц әсіресе травм атолог, ф ти зи атр , терап евт, о н кологтард ы ц ң ы зм еттері рентген сәулесі ар ң ы л ы аурулард ы ди агности ка- лаум ен б айланы сты . — Ж а с қ а б а й л а н ы с ты а н а т о м и я (В. Н. Ш евку н ен ко , Ф. И. В аль- кер, 1925) балан ы ц дам у саты л ар ы н а б ай лан ы сты зерттей ді. Н әрестеніц (И. И. Б о б р и к, В. И. М инаков 1990; Ф. Ф . С акс, 1993 т. б.) ж эн е бала ан ато м и ясы , б алалар х и р у р ги я сы н ы ц м орф ологиялы қ н егізін қ ү р ай д ы (Ю. Ф. И саков, Ю. М. Л о п у хин 1977 т. б). — Т и п тік а н а т о м и я (В. Н. Ш евку н ен ко , Ф . И . В ал ькер , 1925; А. Б . Беков, 1988) ағзал ар д ы ң ң ү р ы л ы сы мен орн аласуы н адам түлгасы н ы ц ж е к е ө згер гіш тігін е б ай лан ы сты зерттей ді (в ар и ан тты қ анатом и я). 14 1 бөлім. Жалпы сұрақтар — А й м а қ т ы қ а н а т о м и я адам тү л гасы н ы ң ай м аң т ы қ ң үры лы - сын зерттейді (В. Н. Ш евку н ен ко , 1932; Д. Н . Л уб оц ки й , 1953 т. б.). Әр а й м ақ ты ң ж е к е ш ек ар асы , сы р т қ ы н ы сан ал ар ы , п р о екц и ясы ж ән е ө зін д ік ң аб аттары болады . А й м аң тар д ағы ағзал ар көрш ілес а гзага (синтопия) ж ән е ң а ң қ а ғ а (скелетото- п ия) б айланы сы а р қ ы л ы зерттеледі. Оны білу б ар лы қ дәрігер- лерге қ а ж е т екен ін ай т а кету к ер ек . жүктеу/скачать 28,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|