Харекетшіл халықтың жұмыс күшіне қатысу деңгейі = Жұмыс күші / Харекетшіл халық × 100%. Тәжірибе жүзінде, харекетшіл халықтың жұмыс күшіне қатысу
деңгейі 57-66% аралығында болады.
Жұмыссыздық деңгейі екі әдіспен анықталады:
1) Жұмыссыздық деңгейі = Жұмыссыздар саны / Жұмыс күші (жұмыспен қамтылғандар + жұмыссыздар) × 100%. 2) Жұмыссыздық деңгейі = Жұмыссыздар саны / Харекетшіл халық (жұмыс күші + өздігінен қамтылғандар) × 100%. Негізінен, дамыған елдерде жұмыссыздық деңгейі 5% бен 12%
аралығын қамтиды. Ал отандық статистикалық деректерге сүйенсек,
Қазақстанда жұмыссыздық деңгейі жылдан жылға төмендеп келеді.
Оны төмендегі кестеден байқауға болады.
13.1-кесте. 2001-2013 жылдар аралығындағы Қазақстандағы
жұмыссыздық деңгейі пайызбен
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
10,4
9,3
8,8
8,4
8,1
7,8
7,3
6,6
6,6
5,8
5,4
5,3
5,2
Дерек көзі: www.stat.gov
.kz
Сонымен, Халықаралық еңбек ұйымының стандарттары мен
өлшемдеріне сәйкес
жұмыссыздарға халықтың экономикалық
белсенділігін өлшеу үшін белгіленген жастағы (15 және одан жоғары
жастағылар), қаралған кезеңде:
254
- жұмыссыз болған (табысты жұмысы болмаған);
- оны іздеумен белсенді айналысқан;
- уақыттың белгілі бір кезеңі ішінде жұмысқа кірісуге дайын болған
деген үш негізгі критерийлерге бір мезгілде жауап берген адамдар
кіреді.