Бірінші тарау бойынша сҧрақтар мен тапсырмалар

ІІ. ПЕДАГОГИКА КУРСЫНЫҢ ҚҦРЫЛЫМЫ МЕН МАЗМҦНЫ

1. 
   Педагогика ғылымының дамуының оқу пәнінің мазмҧнында бейнеленуі
   

Ғылыми теориялық білімдер практикадан бӛлек ӛзінен ӛзі дами алмайды, сондықтан ғылым мен практика бір-бірімен тығыз байланысты. Практика кез келген ғылымның кӛзі болып табылады. Екінші жағынан, практикалық іс-әрекеттің тиімділігі ғылымның жетістіктеріне негізделсе ғана арта түседі. Теориялық білім шынайы болмысты бағыттауға, жетілдіруге және қайта құруға мүмкіндік береді. Бұл ғылым мен практика міндетті түрде бір-бірін толықтыра және дамыта жүру керек.

Педагогика ғылымы туралы сӛз болғанда, екі ӛзара байланысты жақтарды – бұл саладағы теориялық білімдер мен соған сәйкес педагогикалық іс-әрекетті, яғни педагогтың білім алушылармен тікелей қызметін нақты ажыратып кӛрсету қажет болады.

Педагогиканы ғылым ретінде және педагогикалық іс-әрекеттің аймағы ретінде бір-бірінен айыра білу керек.

Педагогиканы ғылым ретінде анықтау үшін ең алдымен оның нені зерделейтіндігін анықтап алу керек. Бұл сұраққа жауапты оның объектісі мен пәні береді. Кӛптеген жылдар бойы зерттеушілер педагогиканың оқыту объектісі-бала деп санады. Бірақ бұл жаңсақ пікір. Педагогика ӛзінің объектісі ретінде индивидті оның психикасын емес, (бұл психологияның объектісі) оның дамуымен байланысты педагогикалық құбылыстарды қарастырады. Бірақ бала, яғни адам назардан тыс қалмайды. Керісінше, педагогика адам туралы ғылым ретінде жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуындағы мақсатқа бағытталған іс-әрекеті зерттейді.

Сонымен, педагогиканың зерттеу объектісі болып педагогикалық құбылыс саналады. Бұл құбылыс қоршаған ортада мақсатқа бағытталған іс-әрекет үрдісінің адамзат даралығының дамуымен шартталған объективті іс-әрекет білім беру деген атқа ие болды. Білім беру – бҧл педагогиканың объектісі болып табылады.

Педагогика негізінде адамның күнделікті даму үрдісін зерттеу, кез келген педагогикалық жүйе шарттарында жүзеге асады. Арнайы оқу-тәрбие мекемелері қалыптасып, адамның білім алуы ерекше қоғамдық қызметке айналғанда, педагогикалық үрдісті арнайы ұйымдастыру мен мақсатты зерттеуді қажет етті.

Сипаттау, талдау, жобалау, және болжау педагогикалық үрдісті іске асыру арқылы, тиімді педагогикалық жүйені іздеумен жаңа ғылыми-педагогикалық білімді алуға болады.

Сондықтан педагогиканың пәні арнайы институттарда (отбасы, білім беретін және мәдени-тәрбиелік мекемелер) адамның барлық ӛмір кезеңдерінің оқу-тәрбиелік бірлігі арқылы мақсатты ұйымдастырылған педагогикалық үрдісі болып табылады.

Ғылыми білімнің қай саласы болмасын негізі ҧғымдық аппаратынан басталады. Ҧғым – бұл таным процесіндегі шындық ӛмірдің бейнесі. Ғылымда ұғым ақиқат іс-әрекетті ұғыну мен эмпирикалық тәжірибенің нәтижесі, ғылымның негізгі бӛлімі ретінде қалыптасады.

Кез келген ғылымның дамуы барысында ұғым бірігіп, іріленіп және ғылым категориясына қайта жасақталып, олар ӛз ретінде жалпы іргелі «тектік» ұғымын бейнелейді. Сол ғылымда зерделенетін басқа да ұғымдар пайда болады.

Қазіргі педагогикалық ғылым адамзат дамуының байланыс кезеңдерін бейнелейді. Бұл дамудың нәтижесі қоғамдық-тарихи тәжірибе болып және жасұрпақты тәрбиелеу мен оқыту процесінде жинақталып педагогикалық ұғым формасында болады. Сонымен қатар, педагогика - бұл нақты мәдениет екенін естен шығармау керек. Бұл мәдениетке ену, яғни болып жатқанды түсіну және тиімді қатысу тек ұғымдар жүйесін меңгерген кезде ғана мүмкін. Сонымен қатар, әр ғылымның ұғымдық жүйесі басқа ғылымның ұғымдарымен байланысты. Педагогиканың ұғымдық жүйесі философиямен, психологиямен, әлеуметтанумен басқа да ғылымдармен тығыз байланысты.

Педагогиканың нақты зерттеу пәніне бағыттала дамыған негізгі категорияларға негізделген ӛзінің ұғымдық аппараты бар.

Педагогиканың ғылым ретінде қалыптасуында үш негізгі іргелі категория анықталады: білім беру, оқыту, тәрбие.

Білім беру дегенде біз танымдық білім мен тәжірибенің адамзат жинақтаған тәжірибесі негізінде оқыту мен тәрбиенің ғылыми жүйесін және мәдени құндылықтарды, шығармашылық қабілеттерді, қағамдық ӛмірге, еңбекке дайындығын белгілейміз. Білім беру ұғымына барлық әлеуметтік тәжірибенің элементі енеді.

• 
  бұл танымдық процестердің қасиетін, біліктілігін, білімін беру. Оқу - бұл оқушының ӛз іс-әрекеті арқылы тәжірибені қабылдауы , меңгеруі, қолдануы . Осыдан, оқыту - бұл оқытушы мен оқушының ӛзара қарым-қатынасы арқылы білім, білік және тәжірибені меңгеруі. Оқыту – сабақ беру мен оқудың біріктірілген тұтас органикалық категориясы. Оқыту нәтижесінде адам жүйелі ғылыми білімді, фактіні, заңды меңгеріп, ӛз кӛзқарасы, ақыл-ойы шығармашылық қабілеті қалыптасады.
  

• 
  бұл қоғам талабына сай адам дамуын оның кӛзқарасын, органикалық, ақыл-ой және құлықтық қасиетін тұлға ретінде қалыптастыру. Тәрбие – тарихи түсінік. Тәрбиеші алдына тұлғаны табысты қалыптастыру міндетін қойған кезде мемлекет жүйелі және бірізді тәрбиелеу жүйесін жетілдіріп отырады. Бұл қоғам дамуының және ӛмір сүруінің негізгі құралы. Тәрбиеде даму заңдылықтары, тәрбиенің басқа ғылымдармен әлеуметтік- экономикалыпен, саясатпен және мәдениетпен байланыстары кӛрсетілген.
  

Қазақстандағы қазіргі демократиялық қоғам талабына сәйкес тұлға дамуының түрлі қоғамдық қарым-қатынастарын жүзеге

асыруға нақты база қалыптастырылған. Сонымен, «білім беру - оқыту- тәрбиелеу» диалектикалық жүйесі тұлғаның қабілеті мен күшінің дамуына бағытталған. Тәрбиелеу, оқыту және білім берудің бірігуінің бастауы педагогикалық процесс болып табылады.

Педагогикалық процесс – бұл арнайы ұйымдастырылған, білім алу, білік пен тәжірибені меңгерумен және тұлғаның психологиялық, денелік дамуымен мақсатты бағытталған педагогтар мен білім алушылардың ӛзара іс-әрекеті.Оның негізінде педагогикалық іс-әрекет бірлігі ретінде және белсенді қабылдау мен меңгеру білім алушылардың ӛз белсенділігінің нәтижесінде мінез-құлқы, іс-әрекеті, қарым-қатынасының ӛзгерісі жатыр.

«Педагогикалық процестің» синонимі ретінде кӛбіне «оқу-тәрбие процесі», «білім беру процесі» қолданылады.

Педагогика ғылымы барлық ғылымдармен байланысты:философиямен, анатомиямен, физиологиямен, психологиямен, биологиямен, кибернетикамен тығыз байланысты. Сондықтан, педагогикада пәнаралық түсініктері – тҧлға, іс-әрекет, даму, қалыптастыру, қарым-қатынас жиі қолданылады.

Тҧлға – әлеуметтік адам, қарым-қатынас ӛнімі. Адам ӛмірге тұлға болып келмейді, ӛмір барысында тұлға болып қалыптасады. Тҧлға – бҧл нақты жеке және әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері бар және ӛз кӛзқарасы мен қоршаған ортаға қарым-қатынасы қалыптасқан адам.

Іс-әрекет- адам қажеттілігімен қызығушылығын қанағаттандыру мен тәжірибе жүзінде іске асыруға бағыттталған іс

-әрекет жиынтығы.

Тұлғаны қалыптастыру процесі түрлі табиғи және қоғамдық, ішкі және сыртқы, ағымды және ережеге сәйкесті факторлар әсерінен жүзеге асады.

Қарым-қатынас – қатысымға түсетін адамның мінез-құлық, эмоционалды-ерікті, танымдық және мотивациялық аймағындағы ӛзгерістерге қол жеткізу мақсатын басшылыққа алатын және ықпал етудің әртүрлі шарттарының кӛмегімен жүзеге асатын іс-әрекет процесінде адамның ӛзара әсерлесуі.

Педагогика ӛзін-ӛзі тәрбиелеу және ӛзін-ӛзі жетілдіру процесін зерттейді.

Педагогика нақты адаммен, дара тұлғамен, топпен, ұжыммен, оны қалыптастыруды мақсат етiп қоя отырып, тiкелей байланысатын бiрден-бiр ғылым. Педагогикалық iс-әрекеттi жемiстi жүзеге асыру үшiн, педагогикалық ғылым мен практика сӛз жоқ бӛтен ғылыми бiлiмдерден барлық қажеттiлiгi мен құндылығын таңдап алуы керек. Тағы да К.Д.Ушинскийге жүгiнсек: «Егер педагогика адамды барлық жағынан тәрбиелегiсi келсе, онда ол бәрiнен бұрын оны барлық жағынан бiлуi керек». Бұл бiлiмдер педагогиканың әдiснамасын жасау, кешендi педагогикалық зерттеулер жүргiзу үшiн әртүрлi оқу-тәрбие жүйелерi қызмет етуiнiң мақсатты бiлiм мазмұны, формасы, әдiстерi мен құралдары мәселелерiн шешу, оқу әрекетiнде олардың ӛзара әсерi мен сабақтастығын жүзеге асыру үшiн қажет.

Әрдеңгейлi бiлiм беру жүйелерi, олардың қызметiндегi сабақтастық – бұл үздiксiз бiлiм берудiң бiртұтас жүйесiнiң белгiсi. Мұндай жүйенi жасауға деген қажеттiлiк бүгiнгi күнi ерекше кӛкейтестi және қоғамның әлеуметтiк- экономикалық дамуынан туындап отыр. Рухани, әлеуметтiк, мәдени аймақта даму тенденциясы адамның жеке бiлiмдiк қажеттiлiгiнiң динамикасына байланысты пайда болуда.

Қазіргі кезде жоғары білімнің даму тенденциялары

Әлем елдеріндегі білім берудің даму мәселелеріне арналған кӛптеген зерттеулердің нәтижелері әлемдегі жоғары білім берудің даму заңдылықтарын бӛлуге мүмкіндік береді.

«Жоғары білім берудің жаһандануы» термині қазіргі педагогиканың жаһандану мәселелерімен байланысты ұғымдық- терминологиялық аппаратында пайда болды, ол ХХ ғасырдың үшінші жартысында әлемдік әлеуметтік мәдени мәселесінде

алғашқы орынға шығып, адамзат құндылықтарының шкалаларын қайта құруға бастау болды.

Жаһандану тенденциясы ғылымға да ӛзгеріс енгізбей қоймады. Зерттеушелірдің белгілеуінше, дифференциалды білімдердің күрделі ӛзара әрекеттесетін ғылыми жүйеге бірігуін белгілейді, ал болашақта жеке ғылымдардың синтезі В.И.Вернадскийдің «бірегей ғаламдық ғылым» туралы ойы жүзеге асады.

Жаһандану шынайы құбылыс ретінде білім беруде кӛрініс таппай қоймады, Кәсіби білім беруде кӛбіне оның жаратылыстану ғылыми және арнайы кәсіби білім аксиологиясы, кәсіби білім экологизациясы, маманның биосфералық жауапкершілігі және т.б. кӛріністерін белгілейді. Білім берудегі жаһандану тенденциясын қарастырғанда мультимәдениетті білім беру тұырымдамасы ӛзекті орын алады, оның аясында білім берудің мазмұнының интеграциясы жүзеге асырылады, Білім берудің барлық ұлттық жүйелері ӛзінің ішкі міндеттерін шеше отырып, жалпы мәдени кеңістікті мультимәдениет, ӛзара байытылған кеңістік ретінде құрайды.

Зерттеушілер белгілегендей, қазіргі таңда кӛпдеңгейлі ағылшын саксон білім беру жүйесінің әлемдік экпансиясы және жаһандық білім беру мегажүйелері байқалады. Бірқатар зерттеушілер бұл тенденцияны жоғары білімнің «вестернизациясы» деп атайды.

«виртуалды колледждер»; элективті курстар және т.б.).

Қарастырып отырған заңдылықтың жеке кӛрінісі ретінде білім беру үрдісінің жекеленуін жатқызуға болады, оның деңгейі студенттің оқу үрдісінің ұйымдастыру формасын, оқу курсын, оқытушыны, оқу уақыты мен орнын, оқыту технологияларын, оқу материалдарын және т.б. таңдаудағы «еркіндік деңгейінің» санымен анықталады.

Білім беру мазмұны саласында бұл заңдылық мазмұн плюрализациясы ретінде кӛрініс табады: әр түрлі кӛзқарастар жағдайында түрлі реакциялардың кӛрінуі және салыстырылуы, консенсусты іздеу және оның негізінде сыни тұрғыдан ойлауды және т.б.дамыту.

Қазіргі таңда білім беру қызмет кӛрсету саласының компонентіне айналды, ол бұл кұбылыстың барлық белгілері кӛрінісінің клиентке бағдарлануымен, білім беру ӛнімдері мен қызмет кӛрсетулерді сатуды жоспарлаумен, жарнамалық қызметтермен және т.б. сипатталады. Зерттеушілердің айтуынша, бүкіл әлемде ақылы қызмет кӛрсетулердің аясының кеңеюі бюджеттік қаржыландырудың жетіспеуінен ғана емес, оқу орнының оның қызметінің жекеленуі нәтижесінде туындаған шаруашылық субъект, кәсіпкерлік бірлік ретінде орын алуымен байланысты.Зерттеушілердің пікірлері бойынша, бүгінгі күні жоғары оқу орындарына стратегиялық қаржылық жоспарлаумен айналысуға, кіріс және шығыс аймағында жеке саясатты анықтауға, қызмет кӛрсетудің сыртқы тұтынушыларының сұраныстарын қанағаттандыруға, кәсіпкерлік қызметтің дамуына, қаржылық менеджменттің «айқындылығын» қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін инфрақұрылымдар тудыру қажеттілігі сезіледі.

мектебіне тән оның дамуының стратегиялық бағыты. Оның жүзеге асуы үшін міндетті түрде жоғары мектеп оқытушысын даярлау қажет. Бұл саладағы зерттеулерді қарастырсақ, ол біріншіден, адамды ең жоғары құндылық ретінде қарастыратын аксиологиялық тұрғыны бӛлу қажет, екіншіден, антропобағдарланған кәсіби іскерлік (сенімді және ашық сӛйлесу, диалог жүргізу, психологиялық кӛмек беру және т.б.) игеру қажет. Білім беру гуманизациясы оның гуманитаризациясымен тығыз байланысты.

Білім беру үрдісін ұйымдастырудың кредиттік жүйесі, студенттердің оқу үлгерімінің рейтингілік бағалануы, жоғары білім берудің бейімділігін күшейтеді. Зерттеушілердің бағалауы бойынша, кредиттік-рейтингілік жүйе :

• 
  ЖОО оқытудың түрлі техноллогиялары мен формаларын дамытуды ынталандырады (күндізгі, сырттай, қашықтан, экстернат);
  
• 
  Оқу үрдісін либерализациялайды, және студенттің ӛздік жұмысын мадақтай келе, оны студентке бағдарлайды;
  
• 
  Мазмұнды және соңғы нәтижелерді ескерек отырып, курстарды әдістемелік қамтамасыз етуді тиімді жоспарлауға мүмкіндік береді;
  
• 
  Диагностиканың қазіргі әдістерін қолдана отырып, мониторинг үрдісін жетілдіруге және білім беру бағдарламасын меңгеру сапасын бағалауға ынталандырады;
  
• 
  ЖОО білім беру қызметі мен мамандар даярлауда сапа менеджментінің қазіргі жүйесін жасауға мүмкіндік береді;
  
• 
  Кәсіби біліктіліктер мен жоғары білім туралы дипломдарды нострификациялау процедурасы негізінде жеке мемлекеттердің жоары мектептерінің жоғары білімнің әлемдің жүйесімен интеграциясына ықпал етеді.
  

• 
  интегративті үрдістер екікомпонентті жүйеде «жоо-ғылым» және «жжо-ӛндіріс» дамиды;
  
• 
  жоғары кәсіби білім беру жүйелерінің «білім беру-ғылым- ӛндіріс» макроқұрылымында дамуы. Интеграцияның бұл түрінің мысалына шетелде қарқынды дамып жатқан технопарктерді жатқызуға болады;
  
• 
  білім беру жүйесінің ішіндегі интегративті үрдістер. ЖОО бір бірімен бірігеді, «тігінен» интеграцияланады, оған орта жіәне бастауыш кәсіби білімнің мекемелерінің құрылымы енеді; жоғары білім беру мекемесінің жалпы орта білім беретін мектептермен бірігу мысалдарын келтіруге болады;
  
• 
  жоғары білім берудің қосымша кәсіби білім берумен интеграциясы (мамандардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау). Бүкіл әлемде жоғары мектеп үздіксіз білім беруге бағдарланған, олар ӛз түлектерін бүкіл кәсіби карьера бойы қамқорға алуға тырысады. Әлемдік экономиканың дамуы және ғылыми техникалық прогресстің дамуына байланысты барлық саладағы мамандарға ӛз кәсіби құзыреттіліктерін жаңарту үшін ӛз жоо «қайта келетіні» сӛзсіз. Ересектерге білім беру (жаңа педагогикалық ғылым андрогогиканың зерттеу объектісі болып табылады), дипломнан кейінгі оқытудың түрлі формалары қазіргі таңда жоғары мектеп тарапынан белсенді меңгерілуде.
  

Қарастырылып жатқан құбылыстың жоғары білім берудің ғылыми әдістемелік қамтылуының даму тенденциясын болжау үшін бірнеше салдары орын алады:

Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғаннан бергі уақытта оның демократилық және экономикалық дамыған мемлекет құруға бағытталған жалпымемлекеттік контекстінде сапалық қайта құрулар бағытында жүзеге асып келеді.

Осыған байланысты жоғары кәсіби білімнің дамуы қоғам дамуы мәселелерімен тікелей байланысты және ол келесідей әлеуметтік-экономикалық заңдылықтарға тәуелді:

• 
  қоғамның нарықтық экономикаға кӛшуі, соның салдарынан ӛндіріс күштері мен ӛндіріс қатынастарының сипаттары ӛзгерді, ӛндіріс субъектілерінің әлеуметтік статустары ӛзгерді;
  
• 
  ғылыми ӛндірістердің ӛсуі, олардыңтиімді ұйымдастырылуы үшін негізінен жоғары кәсіби білімді мамандар талап етілді;
  
• 
  ғылыми және техникалық ақпараттың кӛлемі соңғы бес жылда екі есеге артты және ақпараттың әр үш жылда жаңаруы болжануда;
  
• 
  ӛндірістік күштердің моралдьді ескіруімен туындаған технологиялардың тез ауысуы және мамандар біліктілік деңгейінің жетіспеушілігі;
  
• 
  түрлі ғылымдардың тоғысында және білімнің пәндік салаларының синтезінде жүргізілетін ғылыми ізденістердің интегративті сипаты;
  
• 
  қазіргі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды белсенді пайдалану денелік және ақыл-ой еңбегіне негізделген ақыл-ой іс- әрекетінің құралы ретінде.
  

Қазақстандағы білім беру жүйесінің модернизациясының басты бағыттарының мақсаты – жаһандануды ескере отырып, нарықтық экономика жағдайында оның сапалық қайта құрылуын қамтамасыз ету.

Қазақстанның білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың құқықтық негізін Конституция (1995 ж), ҚР «Білім туралы» Заңы (2007 ж.), ҚР Президентінің Бұйрықтары, Үкімет Қаулылары құрайды. Білім беру саласындағы приоритеттерді анықтайтын құжат «2010 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының дамуының стратегиялық жоспары» (2001 ж.), «2011-2020 жылдарға арналағн Қазақстан Республикасында білім беруді дамыту бағдарламасы» (2010 ж.). Бұл құжаттарда кӛрсетілген идеология мен принциптер кең саяси мәселелер мен білім беру жүйесін реформалаудың нақты бағыттары бойынша Бағдарламаларды жасау жә»не енгізу үшін мүмкін жүйелі ыңғайларды анықтайды.

Бұл құжаттарда жоғары білім беру жүйесіне ерекше қоғамдық мәртебе беріледі және жоғары кәсіби мамандарды озық даярлау, жаңа жағдайдағы иілгіштік пен бейімділікті қамтамасыз етудегі ерекше сала ретінде танылады. Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі білім берудің дамыту бағдарламасында келесідей міндеттер қойылды:

• 
  кең іргелі білімге ие, бастамашыл, еңбек нарығы және технологияның ӛзгермелі талаптарына бейімделуге қабілетті, жаңа формациядағы маман даярлау;
  
• 
  жоғары білім берудің барлық жүйелерінің білім беру үрдісінің демократизациясы арқылы сапалы білім беру қызметтерін кӛрсету мотивациясын арттыру;
  
• 
  халықаралық аккредитациядан ӛтуге жеке жоғары оқу орындарын дайындау, элитарлы жоғары оқу орындарын дамыту үшін объективті жағдайлар тудыру;
  
• 
  жоо басқарудың жаңа принциптері мен практикасын қалыптастыру, стратегиялық жоспарлу және жоо автономдылығын арттыру жүйесін ендіру;
  
• 
  студенттердің сапалы білім алуға құқықтарын нығайту, сапалы білім беру ӛызметіән кӛрсету үшін жоо жетекшілерінің жауапкершілігін анықтайтын механизмдерді ӛңдеу және ендіру.
  

Қазақстан тәуелсіздік алған жылдардан бері жоғары білім беру жүйесін реформалау сатыларын шартты түрде былайшы бӛлуге болады:

1994 жылы Қазақстан Республикасының жоғары білім берудің Мемлекеттік Стандарты бекітілді, ол алғаш рет елдегі жоғары білімнің кӛпсатылы құрылымын, бакалавр және магистр академиялық деңгейлерін жүргізуді анықтады.

Бұл саты жоғары білім беру жүйесінің дамуының концептуалды анықтамасымен сипатталады, ол 1995 жылы 4 тамызда Қазақстан Республикасының Президентінің мемлекеттік саясаты бойынша Ұлттық кеңестің бекітуімен білім беру саласының мемлекеттік саясатының Тұжырымдамасында кӛрініс тапқан. Ол жоғары оқу орындарының қызметін реттейтін жаңа нормативтік құқықтық ережелердің қабылдануымен сипатталады. 1995 жылдан 1997 жылдар аралығында жоғары кәсіби білім берудің 310 мамандықтары бойынша алғашқы қазақстандық білім беру стандарттары қабылданады. 1996 жылы 342 мамандықты қарастыратын Қазақстан Реғспубликасының жоғары білім беру мамандықтарының классификаторының (тізім) жаңа баспасы бекітілді. Білім берудің мемлекеттік емес секторы қарқынды дамиды.

Бұл сатыда білім беру ұйымдарының басқару жүйесі шынайы түрде орталықтандырылады. Жоғары оқу орнына қабылдау принциптері толықтай ӛзгереді, жоғары кәсіби білімді мамандарды даярлау мемлекеттік білім беру тапсырыстары негізіне кӛшеді. 1999 жылдан талапкерлерге мемлекеттік білім гранттары мен мемлекеттік білім несиелері бойынша конкурстық негізде қабылдау жолымен жоғары оқу орындарының студенттік контингентін қалыптастырудың жаңа моделі енгізілді.

ХХІ ғасырда жоғары кәсіби білім берудің дамуының негізгі бағыттары анықталды. Кәсіби білім беру мазмұнына кәсіби іс- әрекетке даярлықты қамтамасыз ететін білім, іскерлік және дағдылар жүйесі ретінде келесілер кіреді:

• 
  ұғымдар, ережелер, табиғатта, қоғамда, мәдениетте және техникада болып жатқан құбылыстарды түсіндіретін алгоритмдер мен қазіргі теориялар сомасы;
  
• 
  заттар, еңбек үрдісінде қолданылатын еңбек құралдары мен механизмдері туралы білімдер сомасы;
  
• 
  кәсіби іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыруға кепілдік ететін іс әрекет тәсілдерін оқыту.
  

• 
  Ақпараттық;
  
• 
  әдістемелік;
  
• 
  оқыту;
  
• 
  дамыту;
  
• 
  тәрбиелеуші.
  

• 
  Жоғары кәсіби білім берудің мемлекеттік білім беру стандарты;
  
• 
  Ұлттық аймақтық компонентті білім беру стандарты;
  
• 
  Нақты мамандықтардың оқу жоспарлары;
  
• 
  Жеке пәндердің оқу бағдарламалары.
  

• 
  біліктіліктің базалық деңгейін орнату, оқытудың түрлі сатыларында маманды даярлаудың базалық деңгейін орнату;
  
• 
  кәсіби оқытудың сапасын бейінді кеңейту есебінен арттыру, білім берудің мазмұнын, қолданылатын педагогикалық технологияларды, оқытудың тәсілдері мен әдістерін универсализациялау;
  
• 
  кәсіби білім берудің мемлекет ішіндегі және одан тыс конвертациялауын қамтамасыз ету;
  
• 
  білім алушылардың құқығын ретке келтіру және
  
• 
  кәсіби даярлау және кәсіби білім беретін түрлі оқу орындарының жауапкершілігін арттыру;
  
• 
  үздіксіз білім беру жүйесіндегі кәсіби білім берудің әрбір деңгейін орнын орнату.
  

беру кеңістігінің бірлігін сақтауға, үздіксіз білім берудің мүмкіндігін, академиялық ұтқырлықты, қаржы және материалдық ресурстарды рационалды жұмсауды қамтамасыз етеді. Стандарттар тұлғаның мемлекеттің тапсырыстарына, оларды жүзеге асыру мүмкіндіктеріне сәйкес болуы қажет және жеткілікті түрде қатаң үлгілерге сүйенетін технологиялық құралдарды игеру қажет.

2004 жылдың ақпанында Қазақстан үкіметі 2015 жылға дейінгі ҚР білім беру жүйесін дамыту тұжырымдамасын қолдады. Тұжырымдама негізінде «Қазақстан Республикасының 2011-2020 жылдар аралығында білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы» жасалды. Бағдарлама жалпыұлттық ұстаным ретінде білім берудің анықтайды, Қазақстан Республикасының білім беру саясатын ұзақ мерзімге жүзеге асырудың ұйымдастыру негізін құрады және заңға, қаржыландыру жүйесіне, білім беру мазмұнына, білім беру жүйесінің құрылымына, білім берудің басқару жүйесіне мамандық және әлеуметтік саясатқа ӛзгерістер мен толықтырулар енгізу үшін негіз болып табылды. Бағдарламада дамытудың келесідей негізгі бағыттары кӛрсетілген:

• 
  12-жылдық жалпы орта білім беруге кӛшу. Жоғары сынып оқушыларын салалық және кәсіби бағдарланған оқыту жүйесін енгізу.
  
• 
  Жаңа саты –орта білімнен кейінгі кәсіби білім енгізу;
  
• 
  Кәсіби мамандарды даярлаудың үшдеңгейлі жүйесімен қамту: бакалавриат-магистратура- докторантура (PhD);
  
• 
  Білім берудің сапасын бағалаудың ұлттық жүйесін құру. Сонымен қатар, білім берудің ұлттық жүйесіне жаңа саты
  

Орта буын мамандарын даярлайтын колледждердің мәртебесін жоғары деңгейге кӛтеру орын алуда. Енді колледж түлектері туыс

мамандығы бойынша жоо үшінші курсына түсуге мүмкіндік ала алады.

2. 
   
   жүктеу/скачать 471,07 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: