9.6. ша сәйкес келеді (9.9,
г суретін қараңыз). Қозғалтқышта
Е з
ЭҚК
І 3 тогына қарсы бағытталған (9.11,
в суретін қараңыз) және ол
қарсы ЭҚК деп аталады.
Зәкір ЭҚК
-
ң мәнін басты полюстердің магнит ағынын немесе
зәкірдің айналу жиілігін өзгерту арқылы реттеуге болады.
Тұрақты ток машиналарының генератор (қозғалтқыш) режиміндегі
жұмысында зәкір тогының басты полюстердің магнит өрісімен өзара
әрекеттесуі тежеу (айналу) моментін тудырады. Бұл режимдерде
энергияны беру бағыты әртүрлі болады, бірақ зәкірде әрекет ететін
электрмагниттік моменттердің табиғаты бірдей болады.
Зәкір орамасының
N активті сымдарының әрқайсысында оның
машина полюстерінің астында қозғалу
уақытының ішінде орташа күш
әрекет етеді:
F 1
=
BIl. Бұл күштердің қосындысы зәкірге әсер ететін
электрмагниттік момент тудырады:
М эм
=
D NBIl. I = 4/2 a,
B = Ф
/l
τ
және
pD = 2p τ қатынастары алмастырылғаннан
кейін мына теңдеуді аламыз:
М эм
= 1/2
π
p/a N Ф
I з
=
с м
Ф
І з
,
(9.6а)
мұндағы
с
м
=
c E • 60/(2
π
) —
берілген
машинаға арналған тұрақты шама
немесе (9.5) өрнекті ескергенде:
М эм
=
Е з
І з
/Ω
ай
(9.6б)
мұндағы
Ω ай
= 2
π
n/60 —
зәкірдің бұрыштық айналу жылдамдығы
.
