Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

281
Естественная механическая характеристика 
– 
табиғи механикалық сипаттама; 
Искусственные механические характеристики
– 
жасанды механикалық сипаттамалар
9.38-
сурет
және
R
n
 =
0 
реостат кедергісі мен максималды
R
p 
реостат кедергісінде, 
яғни шаманың мәні 
с
1
1 
болған кезде оның табиғи механикалық 
сипаттамасын аламыз: 
Тізбектей қозатын қозғалтқыштың механикалық сипаттамалары 
М
ай
< 
М
ай
.
ном
мәндерінде 
«
жұмсақ
» 
болады
(9.38-
сурет
). 
Зәкір тогы 
жүктеме ұлғайған кезде, параллель қозатын қозғалтқыштағы токқа 
қарағанда (9.6а), аз мөлшерде ұлғаяды (9.15). Номиналды жүктемеден 
жоғары жүктемелерде қозғалтқыштың магнит өткізгіші қанығады, 
басты полюстердің магнит ағыны мүлдем өзгермейді, механикалық 
сипаттамалар түзу сызықта болады.
Тізбектей қозатын қозғалтқышты іске қосу іске қосатын 
М
ай.іск 
айналу моменті мен тогын шектеу үшін жасанды механикалық 
сипаттама бойынша жүзеге асырылады. Қозғалтқышты жүктемесіз 
іске қосуға, сондай
-
ақ өте аз жүктемемен жұмыс жасауға болмайды, 
себебі зәкірдің айналу жиілігі рұқсат етілген мәндерден асып кетуі 
мүмкін (қозғалтқыш «кеңіп кетуі мүмкін») .
Тізбектей қозатын қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің үш 
тәсілі болуы мүмкін. 
Реостатты реттеу қуаттау кернеуі тұрақты 
U =
const 
және 
R
p 
реостат кедергісі максималды болған кезде, яғни шама мәндері с
1
1 
(9.14) және ток мәндері 
І
қ 
≈
І
з
болған кезде зәкір тізбегінде 
R
п 
реостат 
кедергісін өзгерту арқылы жүзеге асырылады. 
R
п 
реостат кедергісінің

282
ұлғаюы (азаюы) тежеу моменті тұрақты болған кезде (9.15) зәкір 
тогы өзгерместен айналу жиілігінің азаюына (ұлғаюына) (9.38
-
суретті қараңыз) әкеледі. 
R
п 
реостатында жоғары шығын қуатының 
салдарынан реостатты реттеу қуаты аз қозғалтқыштарда ғана 
қолданылады. 
Полюсті реттеу 
реостат кедергісі 
R
п
= 0 
және қуаттау кернеуі 
тұрақты 
U =
const 
І
қ 
қозу тогын, яғни басты полюстердің магнит 
ағынын
R
п
реостатымен өзгерту арқылы жүзеге асырылады. Қозу 
тогының азаюы (ұлғаюы), яғни (9.14) шама мәндерінің с
1
→
1 
азаюы (ұлғаюы) тежеу моменті тұрақты болған кезде (9.16) айналу 
жиілігінің ұлғаюына (азаюына) (9.39, 
а 
суретін қараңыз) әкеледі. 
Сонымен қатар зәкір тогы да ұлғаяды (азаяды) (9.15). 
Реостатсыз реттеу
қозғалтқыштың қуаттау кернеуін 
R
п
реостат кедергісі максималды болған кезде, яғни (9.14)
с
1
→
1 
шама 
мәндерінде, 
І
қ 
≈
І
з
ток мәндерінде және 
R
п 
= 0 
реостат кедергісінде 
өзгерту арқылы жүзеге асырылады.
Тежеу моменті тұрақты болған кезде кернеудің азаюы (ұлғаюы) 
айналу жиілігінің азаюына (ұлғаюына) әкеледі (9.39
-
сурет, 
б
). Бұл 
ретте зәкір тогы (9.15) өзгермейді.
Тізбектей қозатын қозғалтқыштар электр көлігінде тартқыш 
ретінде кеңінен қолданылады. Бұл қозғалтқыштар жоғары іске қосу 
моментін өрбітеді және жүктеменің біршама өзгерістерін, параллель 
қозатын қозғалтқышқа қарағанда, аз ток өзгерістерімен «жұмсақ» 
қабылдайды.
9.39-
сурет

283
Ф = Ф
пар.қ
+ Ф
бір.қ
(9.17)
вр
9.40-
сурет
9.41-
сурет

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: