Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
жүктеу/скачать 5,96 Mb. Pdf көрінісі
|
5ddcb76d5d423 1574745965
| CҮЗГІЛЕР, ЖІКТЕЛІМІ ЖӘНЕ
ҚОЛДАНЫЛУЫ______________________ Э л е к т р с ү з г і с і — жалғыз төртполюстік, спектрдің берілген бөлігіне минимальды әлсізденген тербеліс, және спектрдің қалған бөлігіне барынша әлсізденген тербелісті жеткізуге арналған, каскадты қосылған төртполюстік. Ең төмен әлсізденген жиілік ауданы өткізу жолағы (ашық) деп аталады, барынша әлсізденген жиілік ауданы – тежеу жолағы (ашық емес) деп аталады. Сүзгі кесіндісінің жиілігі мына формуламен анықталады: ω 𝐶𝑃 = 2π𝑓 0 Сүзгінің сапасын сүзгімен енгізілетін бәсеңдеу мәнінің кіріс кернеуі жиілігіне тәуелділігін білдіретін жиілік сипаттамасына қарап бағалайды. Сүзгілер келесі белгілері бойынша жіктеледі: ■ Белсенді элементті: транзисторлар, лампалар, операциялық күшейткіштер; ■ Пассивті элементті: конденсаторлар, резисторлар, индуктивтілік шарғысы; ■ Жиілік шкаласында өткізу жолағы мен тежеу жолағының өзара орналасуы бойынша: төмен жиілікті, жоғары жиілікті, жолақты, режекторлы (қоршалған); ■ Звеносында екіполюстіктің өзара орналасуы бойынша: Г- тәріздес, П-тәріздес, Т-тәріздес; ■ Звено құратын элементтерінің сипаты бойынша: реактивті (конденсаторлар мен индуктивтілік шарғысы); резисторлы- сыйымдылықты, пьезоэлектрлі (кварцты пластиналар), магнитострикциялық (ферромагнитті материалдан жасалған өзектер). Сүзгілердің барынша кең таралған типтерін қарастырайық. Төмен жиілікті реактивті сүзгілер конденсаторлар мен индуктивтілік шарғысынан тұрады (2.20-сурет): төмен жиілікті сүзгілердің сипатты кдеергісі өткізу жолағында белсенді сипатқа ие және JL/C дан нөлге дейін өзгереді (Т-тәріздес сүзгі), -JL/C ден о®ге дейін өзгереді (П-тәріздес сүзгі). Тежеу ауданында кедергі реактивті, онда Т-тәріздес схемада ол индуктивті, ал П-тәріздес схемада – сыйымдылықты. Жоғары жиілікті реактивті сүзгілер конденсаторлар мен индуктивтілік шарғысынан тұрады (2.21-сурет). Т-тәріздес сүзгінің сипатты кедергісі нөлге тең, ал П-тәріздес сүзгінікі шексіздікке ұмтылады. Жиілік артқан сайын бұл кедергілер бір шамаға ұмтылады : 𝑧 = √𝐿 𝐶 ⁄ (2.6) Жүктеме кедергісін жиілігі шексіздікке ұмтылуы кезінде, яғни R H = yjL/C болғанда сүзгінің келісім шартына сай таңдайды. Жиілікті азайтқан сайын кезекті қосылған сыйымдылықтар өз кедергілерін арттырады, ал параллельді қосылған индуктивтіліктер кедергілерін азайтады. Сыйымдылықтарда кернеудің төмендеуі артады, индуктивтілікте төмендейді, шығыс кернеу азаяды. Жолақты сүзгілер — өткізу жолақтары екі жиілік кесіндісімен шектелген сүзгілер. Реактивті жолақты сүзгі схемасы 2.22-суретте көрсетілген. Қоршау сүзгілері кесінді жиіліктері арасында барынша бәсеңдеуге ие. Барлық контурлары жиілікке резонанс бапталған: ω 0 = √ ω 𝐶𝑃1 ω 𝐶𝑃2 2.22-сурет. Micro-Cap-дағы жолақты сүзгі схемасы (2 . 7) 2.20-сурет. Micro-Cap-дағы төмен жиілікті П-тәріздес сүзгі 2.21-сурет. Micro-Cap-дағы жоғары жиілікті П-тәріздес сүзгі 2.9. Қоршау сүзгілерінің жиілік сипаттамаларының графигі 2.23- суретте көрсетілген. Нақты Т-тәріздес қоршау сүзгісінің схемасы 2.24-суретте көрсетілген. Кезекті қосылған контурларда кернеудің төмендеуі үлкен, ал параллельді қосылғандарда кернеудің төмендеуі кіші, яғни төмен жиілік ауданында тербеліс тежеледі. RC-сүзгілер үздіксіз және импульсты сигналды техникаларда пайдаланылады. RC-сүзгілер төмен жиілікпен жұмыс істейтін құрылғыларда пайдаланылады. Жоғары жиілікті сүзгілер айнымалы жіне дифференцияланатын тізбектер ретінде қолданылады. Сүзгінің амплитудалық-жиілік сипаттамасының күрт түсіп кетуіне қол жеткізу үшін сүзгілер кезегімен тізбекке жалғанады, байланыс контурлары пайдаланылады, олардың саны әдетте беске дейін болады. жүктеу/скачать 5,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|