Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 34,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Бишаева Дене шынықтыру
| (грек. brоnchos –
тыныс жолы және pneumon— жеңіл) — бронхылар мен өкпенің қабынуы (катаральді қабыну, ошақты қабыну, нақтыланбаған қабыну). Бұл бронхылардың куыстарына катаральді экссудаттың толуымен сипатталатын дерт. Бронхоэктаз ауруы (грек. bronchos – тыныс жолы және ektasis - созылу) — орта және кіші бронх қуыстарының патологиялық кеңейуі және бронхтардың іріңді қабынуымен жүретін полиэтиологиялық ауру. Бронхоэктаз ауруы өкпенің барлық созылмалы ауруларының ішінде 12-33% құрайды. Жас балаларда көп кездеседі. Ерлер мен әйелдер арасындағы жиілігі бірдей. Валеология (латын. Vale - «сау бол» және грек. Logos — үйрету) — адам денсаулығы туралы ғылым. Негізгі мақсаты – әр адамды денсаулығын күтуге үйрету, оның сана-сезімін оятып, мед., гигиеналық сауаттылығын арттыру, салауатты өмір салтын дағдылы әдетке айналдыру. Варикозное расширение вен (от лат. Varix – тамырдың кеңеюі) — аяқтағы вена қан тамырларының кеңейіп түйінделуі. Жер шарындағы халықтың 10-15%-ы осы кеселге шалдыққан, ерлерге қарағанда әйелдерде (әсіресе, жүкті әйелдерде) бұл ауру 4 есе жиі кездеседі. Варикозбен ауырғанда көбіне вена қан тамыр қабырғаларының әлсіздігіне байланысты қан айналысының жылдамдығы төмендеп, қан вена ішінде ұйиды немесе тамыр қабырғасында ісік болса, соның салдарынан тамыр қысылып, кей жерлері түйінделеді. Веналардың варикозды кеңеюі тек аяқ көктамырларында және жұмыс кәсібі жағынан аяғынан тік тұруды қажет ететін адамдарда (хирург, стоматолог, шәштараз т.с.с.) кездесуі сырқаттың пайда болуында механикалық, профессионалдық, гормональдық себептердің маңызы бар екенін дәлелдейді. Вегетативтік функциялар (вегативті жүйелер функциясы) - организмнің заттардың және жүйелердің (асқорыту, айналым, тыныс алу, секреция, эндокрин) метаболизмі, сондай-ақ өсімді және көбеюді қамтамасыз ететін жүйелерге қатысты физикалық функциялар тобы. Өсімді жүйке жүйесі — ішкі мүшелердің қызметінің бірімен- бірінің үйлесімділігін қамтамасыз етеді. Ағзадағы зат алмасуды, ішкі ортаның тұрақтылығын реттеп отырады. Ағзадағы түрлі бездердің, қантамырларының және лимфа тамырларының қызметтері де өсімді жүйке жүйесі арқылы реттеледі. Сонымен бірге өсімді жүйке жүйесі қаңқа бұлшықеттерінің қызметін реттеуге де қатысады. Өсімді жүйке жүйесінде рефлекстік МЕДИЦИНА - ЛЫҚ ЖӘНЕ СПОРТТЫҚ ТЕРМИНДЕР СӨЗДІГІ 296 доға үш нейрондық (сезгіш, байланыстырғыш, қозғалтқыш) байланыстан тұрады. Өсімді жүйке жүйесінде қозу баяу жүреді, өйткені оның жүйке талшықтарында майлы қабығы болмайды. Өсімді жүйке жүйесінің қызметін ми қыртысының маңдай бөлігі реттеп отырады. Жарылғыш күш — мүмкіндігінше қысқа уақытқа барынша күш жұмсау қабілеті. Бұлшық еттің күшті болуын талап ететін қозғалтқыш әрекеттерінде шешуші мәнге ие. Діріл ауруы — адам ағзасына ұзақ уақыт діріл әсер ету салдарынан пайда болатын ауру. Адамның қолы дірілге қатты сезімтал болып табылады. Секундына 35 тербелістен артық діріл әсер етсе, жергілікті діріл ауыруы пайда болады. Сонымен қатар жергілікті діріл көліктің ішінде келе жатқан адамдарда болу мүмкін. Діріл ауруларының даму кезеңдері алты айдан тоғыз айға дейін созылуы мүмкін (діріл күштілігіне байланысты). Діріл ауруының негізінде жүйке жүйенің әр түрлі бөліктерінде дами алатын парабиоз процессі жатыр. Ең алдымен қол рецепторлары зақымдалады. Потологиялық процесс рецепторлардан перифериялық үйкеге өтеді. Омыртқа араларында парабиотикалық өзгерістер болуы мүмкін. Көңіл аудару — белгілі бір объектіде сананың шоғырлануында көрінетін психикалық белсенділікті сипаттау. Оның үш түрі бар: ерікті, еріксіз және еріктіден кейінгі. Еріксіз немесе пассивті назар аудару кезінде қызмет нысанын таңдау алдын ала белгіленген мақсатсыз кездейсоқ түрде анықталады. Мұндай көңіл-күй ешқандай күш-жігерсіз сақталады. Егер таідау есті түрде іске асса онда ол ерікті немесе активті көңіл аудару болып саналады. Ерікті назар аудару ерік-жігер актісі болып саналады және ол тек адамның өзіне еңбек процессіне қатысты. Кей кезде адамның арнайы күш-жігерін талап етпейтін де болады, мұндай көңіл бөлулер еріктіден кейінгі көңіл аудару болып танылады. Қалыпқа қайта келу — жұмыс аяқталғаннан кейін ағзада орын алатын және физиологиялық функциялардың бастапқы күйіне біртіндеп көшу процесі. Жұмыс өнімділігінің ұлғаюы — жұмыстың басында аталған қызметтің табысты орындалуы үшін қажетті жаңа функционалдық деңгейге дейін физиологиялық функциялардың кезең-кезеңмен көшуі. Буын шығуы — физиологиялық норма шегінен тыс сүйектердің артикуляциялық беттерінің толық жылжуы. Төзімділік — адамның жұмысты ұзақ уақыт орындауы. Гастрит жүктеу/скачать 34,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|