Оқулық элементтердi пайдалану туралы

Бүгінгі күні оқытудың инновациялық технологияларының негізін ақпараттық оқыту технологиялары құрайды. Интерактивтік оқыту әдісінің және ақпараттық оқыту технологияларының тиімді әдістемелік негізі ретінде модульдік оқыту тәсілі ұсынылып жүр. Сондықтан осы модульдік оқыту тәсілінің негізгі элементті (компонентасы – оны іске асыратын құралы) болып табылатын оқулық элемент ақпараттық оқыту технологияларының басты әдістемелік құралы бола алады деп айтуға болады, олай болса ол жалпы педагогикалық программалық құралдарды дайындаудың да әдістемелік негізі болуы тиіс. Сонымен, ақпараттық оқыту технологиялары бүгінгі күні оқушының өз бетінше жеке тиімді оқып-үйренуіне және білім алуына мүмкіндік беретін негізгі құралдардың біріне айналып отырғаны белгілі. Оқулық элемент осы технологияның әдістемелік тұрғыдағы тиімділігін арттыруға және жақсартуға қосымша мүмкіндік беретін шешім болып табылады.

Оқулық элементті пән мұғалімінің өзі ұсына алады. Олай болса оны пән мұғалімі оқушы өз бетінше тиімді түрде жеке оқып-үйренуіне болатындай мазмұнда лайықтап дайындауына болады. Сондықтан, оқулық элемент мазмұны көлемін және оның күрделік деңгейін пән оқытушысы оқушының бүгінгі күнгі білім деңгейіне сәйкес әртүрлі етіп деңгейлеп ұсына алады, яғни бұл әрбір оқушының бүгінгі білім деңгейіне сәйкес оқулық элементтердің мазмұндарын және көлемдерін пән мұғалімінің өзінің таңдай отырып ұсынуына мүмкіндігі бар болады деген сөз.

Оқулық элемент – білімнің немесе біліктіліктің кішігірім нақты бөлігін оқушының жеке дара өз бетінше тиімді оқып үйренуіне және меңгеруіне (немесе мұғалімнің жетекшілігімен оқуына) ұсынылатын автономды (жеке аяқталынған) оқулық материал.

Әрбір оқытушы модуль бірнеше оқулық элементтерден құралатын болады. Оның бір ерекшелігі, мысалы, математика курсы бойынша оқулық элементті компьютерлік қолдау арқылы оқытумен қатар машинасыз вариантта да тиімді пайдалана беруге болады. Компьютерлік қолдау жағдайында оқушы оқулық элементті меңгеру барысында өз бетінше көбірек әртүрлі жаттығуларды орындап үлгереді және оқып-үйрену нәтижесін өзі компьютердің көмегімен оперативті түрде (тестік сұрақтар көмегімен) тексереді және бақылауды іске асыра алады.

Сонымен, оқулық элемент негізінен оқушының өз бетінше тиімді оқып-үйренуіне жеткілікті деңгейде мүмкіндік жасайды. Оны оқулық элементтің біз ұсынып отырған мына құрылымдық бөліктерінен көруге болады.

Мысалы, 9 сынып бойынша «Жазықтықтағы векторлар» модулінің «Вектор. Коллинеар векторлар» тақырыбына арналған оқулық элементті оқушыға мына үлгіде ұсынуға болады деп ойлаймыз.

• 
  векторлық шамаларды; -нөлдік векторды; -коллинеар векторды.
  

• 
  векторларды салуды; -векторларды белгілеуді;
  
• 
  векторларға байланысты есептер шығаруды.
  

-Геометрия оқулығы (9 сынып, C.Шәкілікова, Ж.Нұрпейіс, Ғ.Қалдыбаева); - Сызғыш; -Қалам.

Физикада, механикада және техникалық ғылымдар саласында әр түрлі шамалар қарастырылады. Таңдап алынған өлшем бірлігінде тек сан мәнімен ғана сипатталынатын шамалар скаляр шамалар (сандық шамалар) деп аталады. Мұндай шамаларға ұзындық, аудан, көлем, масса, температура, энергия т.б. жатады.

Сан мәнімен ғана емес, сонымен қатар бағытымен де сипатталынатын шамалар векторлық шамалар, қысқаша векторлар деп аталады. Векторлық шамаларға жылдамдық, үдеу, күш және т.б. жатады.

Қандай да бір АВ кесіндісін қарастырайық (1– сурет). Бұл кесіндіде А нүктесінен В нүктесіне қарай немесе В нүктесінен А нүктесіне қарай екі бағыт көрсетуге болады (1– сурет).

1– сурет

 және  векторлары әр түрлі, себебі бұл векторлар әр түрлі бағыттарды анықтайды.

2– сурет

Нөлдік вектордың басы мен ұшы беттесетін болғандықтан, нөлдік вектордың бағыты анықталмаған және нөлдік вектор кез келген векторға коллинеар деп келісілген.

3-сурет 4-сурет

5-сурет

6-сурет 7-сурет

1.Бағытталған кесінді дегеніміз не?

2.Вектор дегеніміз не және вектор қалай белгіленеді?

3.Қандай вектор нөлдік вектор болады?

4.Нөлдік вектордың белгіленуі?

5.Қандай векторлар коллинеар векторлар деп аталады?

6.Қандай векторлар бірдей бағытталған деп аталады?

7.Қандай векторлар қарама-қарсы бағытталған деп аталады?

8.Коллинеар векторлар бір-біріне қарағанда қалай орналасады?

9.Коллинеар сөзінің қазақша мағынасы

10. Скаляр шамалар деп қандай шамаларды айтамыз?

11. Векторлық шамалар деп қандай шамаларды айтамыз?

12. Скаляр шамаларға мысал келтіріңіз.

13. Векторлық шамаларға мысал келтіріңіз.

Құрметті оқушы! Енді 7-кезеңдегі бакылау сұрақтарының қаншасына дұрыс жауап бере алдыңыз, сол бойынша өзіңізді өзіңіз тексеріңіз, бағалаңыз.

«5» бағасына жеткеніңізше ОЭ-ны дұрыстап бірнеше рет қайталап оқып-үйренуіңізге болады. Келтірілген дәлелдеулерді саналы түсінуге, меңгеруге тырысыңыз. Өзіңізді өзіңіз алдамаңыз.

Сұрақтардың дұрыс жауаптары кілті:

1)Қандай да бір АВ кесінде А нүктесінен В нүктесіне қарай немесе В нүктесінен А нүктесіне қарай екі бағыт көрсетуге болады. Егер осы екі бағыттың бірін таңдап алып, кесіндінің бір ұшын оның басы деп, ал екіншісін оның ұшы деп атасақ, онда берілген кесінді бағытталған кесінді болады.

2)Бағытталған кесінді вектор деп аталады. Бағытталған АВ кесіндісімен берілген вектор  деп немесе латынның кіші, мысалы,  әрпімен белгіленеді.

3)Егер вектордың басы оның ұшымен беттессе, онда мұндай вектор нөлдік вектор немесе нөл-вектор деп аталады.

4)Нөлдік вектордың белгіленуі:.

5)Егер нөлдік вектордан өзгеше векторлар бір түзудің немесе параллель түзулердің бойында жатса, онда мұндай векторлар коллинеар векторлар деп аталады.

6)Егер АВ және CD сәулелері бірдей бағытталған болса, онда  және  векторлары бағыттас векторлар деп аталады.

7)Егер екі вектор коллинеар, бірақ бағыттас болмаса, онда мұндай векторлар қарама-қарсы бағытталған векторлар деп аталады.

8)Коллинеар векторлар бір-біріне параллель орналасады.

9)Коллинеар сөзі қазақша – «түзулес» деген мағынаны білдіреді.

т.с.с.

Ең соңында оқушылардың сәйкес жауаптарына комментарий келтіруге болады. Олардың мазмұны оқушыға кеңес/нұсқау беретіндей болғаны жөн. Мысалы, біздің жағдайда

ОЭ әр оқушының өз бетінше жеке оқып үйренуіне арналған оқыту құралы болғандықтан, пән мұғалімі оны дұрыстап сапалы меңгеруіне жағдай жасай отырып, әрбір оқушының оқуға деген жеке жауапкершілігін, еңбекқорлығын, білім алуға деген құштарлығын, ынтасын, намысын оятып отыруға да әрекет етсе артық болмайды деп ойлаймыз.

Оқулық элементтерді пайдалану оқытуды осы заманғы талаптарға сай тиімді ұйымдастырумен қатар мұғалімге оларды әдістемелік тұрғыда да түрлендіріп отыруға мүмкіндік береді. Мысалы, егер кейбір оқушылар біраз сабақтарын жіберіп алған болса, онда топтағы/сыныптағы жұмысты былай ұйымдастыруға болады: бір оқушылар жаңа оқулық элементті оқып-үйренеді, ал кейбір жақсы оқып жүргендері сабақ жіберіп алғандармен жұмыс істейді, үшінші біреулері білімдерін өз бетінше тереңдетумен және дамытумен айналысады, т.с.с.

Оқулық элементпен жұмыс істеу – оқыту барысын үнемі бақылап отыру түрінде жүреді, өйткені, оқушының әрбір оқулық элементті меңгеру деңгейін тестік тексеру арқылы оперативті түрде жүзеге асырып отыруға болады. Сондықтан бұл кезде де оқушының жеке оқулық іс-әрекеті үнемі мұғалімнің бақылауында болады.