Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Досаев Анатомия
|
Нуржігіт Алтынбеков бұнда жұтқыншақтың анатомиялық тесіктері орналасқан ( көмей кірісі, хоандар, аңқа ) тағы артқы және бүйір. Алдында орналасқан ағзаларға сәйкес жұтқыншақты үш бөлікке бөледі: Мұрындық (pars nasalis pharуngius ), ауыздық (pars oralis pharуngius) және көмейлік (pars laryngea pharуngius). Мұрындық бөлік тек қана тыныс алу жолына, ауыздық бөлік тыныс алу және асқорыту жолдарына, ал көмейлік бөлік таза тыныс алу жолына жатады. Жұту актісі кезінде жұтқыншақтың мұрындық бөлігі ауыздық бөліктен таңдай пердесімен бөлінеді, көмей қақпашығы көмей кірісін жабады, осының арқасында аc түйірі тек өңешке өтеді. Көмейлік бөлік үстінен көмей қақпашығымен, екі жанынан ожау-көмей қақпашығының қатпарларымен, төменінен ожау тәрізді шеміршектермен шектелген. Көмейлік бөлікте, алмұрт тәрізді қалта (recessus piliformis) түзетін жұтқыншаққа енген кішкентай томпақ бар. Жұтқыншақтың жоғарғы және артқы қабырғаларының шекарасында шағын томпақ түрінде – лимфа тәрізді түйіндерді немесе жұтқыншақ бадамшасын (аденоид) (tonsilla pharyngealis) байқауға болады. Ол ең жоғарғы даму деңгейіне балалық шақта жетеді. Жұтқыншақтың бүйір қабырғаларында жұтқыншақты ортаңғы құлақ қуысымен байланыстыратын құйма тәрізді, есту түтігінің жұтқыншақтық тесігі (ostium pharуngeum tubae auditivae) орналасқан. Жұтқыншақтық тесік, ішінде лимфа тәрізді тіннің шоғыры – түтік бадамшасы (tonsilla tubaria) бар түтік буылтығымен (torus tubarius) шектелген. Асқорыту жолының жоғарғы бөлігіндегі шоғырланған бадамшалар қорғаныстық қызмет атқарады. Барлығы алты бадамша: тіл, жұтқыншақ және жұп түтік, таңдай бадамшалары. Бұл бадамшалар шеңбер құраб Пирогов-Вальдейер сақинасын түзеді. ЖҰТҚЫНШАҚТЫҢ ҚАБЫРҒАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ Шырышты қабық (tunica muсоsa) жұтқыншақтың төменгі бөлігінде, құрылысы бойынша шырышасты негізге ұқсас келеді, ал жоғарғы бөлігінде қатпарлар түземейді және өте тығыздығымен ерекшеленгендіктен, жұтқыншақ-базилярлық шандыр (fascia pharyngobasilaris) деп аталған. Жұтқыншақтың мұрындық бөлігінің шырышты қабығы кірпікті, ал ауыздық және көмейлік бөліктері көпқабатты жазық эпителиимен көмкерілген. Жұтқыншақтың шырышты қабығында көп мөлшерде шырышты бездер орналасқан. Дәнекертіндік табақша сыртынан бұлшықеттік қабықпен (tunica muscularis) қапталса, ол үстінен адвентициялық қабықпен (adventitia) жабылған. Жұтқыншақ көлденең-жолақ бұлшықеттерден тұрады. |