Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Досаев Анатомия
|
Нуржігіт Алтынбеков 5) Тілшік бұлшықеті (m.uvulae)-тілшікті қысқартады, аздап жоғары көтереді. Ауыз бездері (glandulae oris)-сілекей өндіреді. Жұп үлкен ( шықшыт, тіласты, төменгі жақсүйекасты ) және кіші сілекей бездеріне бөлінеді. Үлкен сілекей бездері ауыз қуысынан шет орналасады. Кіші сілекей бездері (glandulae salivariae minores)-ауыз қуысының шырышты және шырышасты негізінде орналасқан, олардың көлемі 5мм-ге дейін. Бұл сілекей бездері орналасқан аймақтарына сәйкес аталған: 1) Ұрт бездері (glandulae buccales). 2) Ерін бездері (glandulae labiales). 3) таңдай бездері (glandulae palatinae). 4) тіл бездері (glandulae linguales). 5) үлкен азулық бездер (glandulae molares). Бөліп шығаратын секреттің өзіндік ерекшелігіне байланысты: сірлі ( тіл ), шырышты ( тіл, таңдай ) және аралас ( ұрт, үлкен азулық, ерін және тіл ) бездерге бөлінеді. Үлкен сілекей бездері (glandula salivaris majores): шықшыт безі (glandula parotidea), ең ірі сілекей безі; сірлі секрет бөліп шығаратын күрделі альвеолалық без. Ол тері астында төменгі жақсүйек тармағының сыртқы жиегі бойында орналасқан. Үстінде бетсүйектік доғаға дейін жетеді. Қапшықпен қапталған оның терең бөлігі (pars profunda) бізтәрізді өсінді және оның бұлшықеттерімен жанасып жатыр. Без арқылы бет және құлақ нервтері, ұйқы артериясы, төменгі жақсүйек венасы өтеді. Шығаратын түтігі (ductus parotideus) бедің алдыңғы жиегінен шығып ауыз кіреберісінің екінші жоғарғы үлкен азу тістің тұсына ашылады. Кейде шайнау бұлшықетінің бетінде қосалқы шықшыт безін (glandula parotis accessoria) байқауға болады. Бездің қанмен қамтамасыздануы самай артериясымен жүзеге асырылады. Веналық ағым, төменгі жақсүйекарты венасына құяды. Лимфа ағымы беткей және терең шықшыт лимфа түйіндерімен іске асады. Тіласты безі (glandulae sublingualis)-шырышты секрет бөліп шығаратын, альвеолалық- түтіктік без. Ол жақ-тіласты бұлшықеті үстінде, ауыз қуысы шырышты қабығының астында орналасқан. |