Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым
II Тарау ПСИХИАТРИЯДАҒЫ НЕГІЗГІ ДАМУ
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
Sarsembaev-K.T.-Kn.-Psihiatriya
- Бұл бет үшін навигация:
- КЛИНИКАЛЫҚ БАҒЫТТАР
| II Тарау
ПСИХИАТРИЯДАҒЫ НЕГІЗГІ ДАМУ БАҒЫТТАРЫ Көптеген ғасырлар бойы психиатрияның даму тарихында психикалық аурулардың табиғатын ашуда материалистік ж әне идеалистік бағыт арасын- да көптеген тартыстар болды. Материалистік бағыттағы өкілдер психикалық бұзылыстарды ағзада болатын материалдық өзгерістермен, мида болатын өзгерістерм ен байланы стырса, ал идеалистік бағыттағылар психикалы қ дерттің шығу табиғатын психикалы қ ж ән е м атериалды қ (соматикалық) үрдістердің тәуелсіздігі немесе параллелизммен түсіндірді. Осы ұсынылған гипотезаларды ң пайда болуына ф и лософ и ялы қ идеялар ж ән е ғылы ми мәліметтер мен бақылаулар өз үлесін қосты. Ежелгі ж ән е орта ғасырда психикалық аурулардың болмысын айқын материалистік (механикалық) немесе нақты идеалистік көзқараспен түсіндірді. Дегенмен, психикалық бұзылыстарды д и ал ек ти к ал ы қ -м атери алистік түсінікті есеп ке алмай, материалистік тұрғыдан талдау, идеалды ж әне материалды түсініктерді са- лыстыру психиатриядағы әрқилы идеалистік концепцияны ң дамуына да себебін тигізді. Бұған мысал өткен жүзжылдыкгың ортасындағы соматиктер мектебі қызметін айтуға болады. Соматиктер мектебі психикалық аурулар қара күш әсерінен болады деп түсіндірген өздерінің қарсыластары психиктер мектебімен тартыста психикалы қ аурулардың сом атикалы қ жүйелерінде бұзылыстар болады деп нақты айтты. Жалпы ғылыми прогреске байланысты п си х и атр и яд а ө зд ер ін ің те о р и я л ы қ ұ стан ы м д ары н д а к л и н и к а л ы қ бақылауларды, психиатрия ж әне өзге де пәндер саласындағы ғылыми зерт- теулер нәтижелерін қолданған жеке бағыттар, мектептер құрылды. Бірақ, психиатриядағы мектептер мен бағыттар материалистік ж әне идеалистік болып бөлінгені бойынша қалды. КЛИНИКАЛЫҚ БАҒЫТТАР Психиатрияның басты бағыты ол — клиникалық бағыт. Психиатрияның клиникалық бағытта дамуын француз психиатры Ф. Пинель (1793) реформа- сымен байланыстырса, отандық психиатр Н.Н. Баженованың бейнелік сипаты арқылы «ақылынан адасқандар» — науқас адамдар ретінде қабылданды. Клиникалық бақылаулар негізінде психикалық бұзылыстар табиғатының гипотезасы құрылды. Гипотеза-жүйелердің көпшілігі шектеулі мағына берді, тек кейбіреулері ғана психиатрияның дамуына елеулі әсер етті. Соның ішінде жалпы психоз концепциясы (ауруларды жекелемей), туылыс концепциясы Клиникалық бағыттар 27 дегенерацияға байланысты, бұл кезде психикалық аурулар тұқым куалаушылық және сыртқы факторлардың эсер етуімен дамиды, оның ерекше даму сатылары бо лады. Бірінші буында тұқым қуалаушылық бейімділік ж әне қолайсыз факторлар, оның ойы бойынша, жеңіл психикалық бұзылыстар мен жүріс-тұрыс бұзылыс- тарына әкеледі, кейінгі ұрпақтарында психикалық бұзылыстар ауырлап, ақыл кемістігімен, салданумен аяқталады. Ж. Эскироль идеясы психикалық ауру- лардың дамуында бейімділік пен ықпал етуші факторларды айқындап берді. Бұл идея басқа да көптеген психиатрлардың еңбектерінде орын алды. Француз психи атры Байлем 1822 ж. үдемелі салдануды ашты. Бұл психиатрияда психиатрияның өзге де м едициналық пәндермен біртектілігін дәлелдейтін бір маңызды оқиға ретінде қабылданды. Клиникалық психиатриядағы келесі маңызды жаңалық С.С. Кор- саковтың полиневриттік алкогольді психозды ашуы болды, ол кейіннен Кор саков психозы деген атауға ие болды. Ауруды этилогиялық факторлары мен клиникалық ерекшеліктерін ескере отырып сипаттау психиатрияның басқа да медициналық мамандықтармен методологиялық бірлестігін ж әне клиникалы қ бағытының болашағы зор екендігін дәлелдеді. Клиника ерекшелігіне және психикалық аурудың салда- рына сүйене отырып, Э. Крепелин оның жүйесін құрды. Батыс елдері психи- атрлары идеалистік және дуалистік көзқарасты ұстанды. Өткен жүзжьілдықгың екінші жартысында өмір сүрген әлемге белгілі неміс психиатры В. Гризингер механикалық және электрлік үрдістердің психикалық үрдіске айналуы мәселесін шешілмейтін мәселе деп тапты. Өткен ғасырдың екінші жартысында орыс психиатрларының ішінде психикалық бұзылыстардың шығу тегіне материалистік көзқарас кең таралды. П.П. Малиновский (1843) «Помешательство как оно является врачу в практике» кітабында психикалық бұзылыстар мидың тікелей немесе жанама зақымдануы нәтижесінде болатынын айтты. И.П. Мержеевскийдің «Соматические исследования неистовых больных» деген кітабы шықты. В.Х. Кандинскийдің псевдогаллюцинацияларды психопатологиялық тараптан зерттеуі бүкіл әлемге әйгілі болды. Мәскеулік психиатрия мектебінің негізін қалауш ы С.С. К орсаков психикалы қ бұзылыстардың шығу табиғатын материалистік тұрғыдан түсіндірді. Клиникалы қ психиатрияның дамуында теориялық ж әне практикалы қ тұрғыдан жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|