Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым
ХХѴІ Тарау. Кэрілік кезеңнің психикалық аурулары Кәрілік ақылкемдігі
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
Sarsembaev-K.T.-Kn.-Psihiatriya
| 348
ХХѴІ Тарау. Кэрілік кезеңнің психикалық аурулары Кәрілік ақылкемдігі Кәрілік ақылкемдігі жағдайында, өз атауы айтып тұрғандай тотальды ақыл кемдігіне басты мән беріледі, ол мнестикалық және эмоциялық бұзылыстармен бірге жүреді. Ауру, ереже бойынша, байқалмай басталады. Біртіндеп науқастың психикалық бейнесі өзгереді, тонау, кедейлік және қайыршылық сандырақтық идеялары дамиды. Үдемелі амнезия ж әне конфабуляция тән. Ең алдымен, ағымдағы болып ж атқан оқиғаларды есте сақтау бұзылады, кейін келе мнестикалық бұзылыстар науқас өмірінің ерте кезеңдеріне таралады. Науқастар ұмытылған сәттердің орнын жалған естеліктермен — псевдореминисценция ж әне конф абуляциялармен толтырады. Кейбір науқастарда конфабуля- цияларды ң молдығы сандырақты күйді еске түсіреді. Б ірақ олар тұрақ- сыздығымен ж әне белгілі бір тематикасының болмауымен ерекшеленеді. Н ауқасты ң эм оциялы қ көріністері тез тары лы п, өзгеріске ұш ырайды, кеңпейілді бейғам немесе түнерген-тітіркенгіш көңіл-күй бақыланады. Жағдайды түсіну қабілеті бұзылысы мен әдеттегі жүріс-тұрыс формасы мен дағдылар арасында диссонанс байқалады, ситуацияны ж әне жағдайды түгел, толықтай дұрыс бағалау мүмкінсіздігі бақыланады. Науқас жүріс-тұрысына пассивтілік ж әне иннерттілік (науқас еш нәрсемен айналыса алмайды) не- месе бос әбігершілдік байқалады (заттарын жинап, бір жаққа кетуге талпы- нады). Сын көзқарас жан-жақты бұзылады (ситуацияға, өз жағдайына байла нысты). Жиі науқастардың жүріс-тұрысы инстинктерінің тежеусізденуімен көрінеді — тәбеттің жоғарылауы және сексуалдылық. Сексуалды тежеусіздену қызғаныш идеяларымен, жас ұл-қыздарға қатысты сексуальды азғындатулық әрекеттерімен көрінеді. Кәрілік ақылкемдігі көріністерін «тұлғалық деңгейдің төмендеуі» деген түсініктен ажырата білу керек, бұл күйде психикалық үрдістер ағы м ы ны ң қарқы ны төмендейді, ж аңа ақпарат қабылдау наш арлайды, тұжырымдау, сын көзқарас деңгейі төмендейді, эм оц и ялы қ кедейлену көріністері болады. Науқас М .К.Л., 72 жаста. Балалық ш ақта полиомиелитпен ауырған, оң балтыр бұлшықеттерінің гипотрофиясы түрінде қалдық белгілері қалған. Ма- ляриямен ауырған. Институтты аяқтап, аспирантураға түскен, одан кейін кандидаттық диссертация қорғаған. Кейінгі кезеңдердің барлығында ғылыми жұмыспен айналысқан. Үй шаруасына, басқа да тәжірибелік жұмыстарға ешқандай қызығушылық білдірмеген. 3 рет күйеуге шыққан. Бір рет жатырдан тыс жүктілік болған. Жатыр және аналық безінің экстирпациясы бойынша операция өткізілген. Шамамен 64 жасынан бастап бас аурулары, жүрек тұсының ауыруы, жоғары артериялық қысым мазалай бастаған. Біртіндеп мінезінің кейбір тұстары өткірлене түскен, сараңдық, артынан кезеңмен зиян шегу идеялары пайда болған. Есте сақтау қабілеті нашарлап, күнделікті оқиғаларды ұмытатын болған, бір нәрсені бірнеше рет қайталап сұрайтын болған. Үйде барлық заттарды тығып, оны біраз уақыттан соң ұмытып кетіп, жолдасының туысқандары ұрлап кетті деп ойлаған. Соңғы кезде қалада адасып кетіп, үйіне жол таба алмайтын дәрежеге жеткен. Айналасына немқұрайдылық, эгоизм дамыған. Үйінде бол- машы нәрсеге айқай-шу шығаратын болған. Жолдасының өлімінен кейін тіпті Жалпы клиникалық ерекшеліктері 349 қорғансыз күйге түскен, өзін-өзі қамтамасыз ете алмай, үйіне ешкімді кіргізбейтін болған, үйін тонап кетеді деп корыккан. Өгей кызына катысты катынас және зиян келтіру идеяларын айтатын болған. Жады бұзылысы арта түскен, үрейшіл, мазасыз күйге түскен, конфабуляциялар пайда болған. Ауруханаға жатқызылған. Психикалык күйі: түскен кезде айды, күнді, жыл мезгілін айта алмаған. Өзін «С.П. Боткин атындағы ауруханада» жатырмын деп есептейді. Өзіндік тұлғасына бағдары аздап дұрыс. Көп ойланып, өз туған жылын атады. Асказан бұзылысына, капуста жегеннен кейінгі іш өтулерге шағымданады, осының нәтижесінде кұрметті адамдармен саяхатка шыға алмайтын болдым деп өкінеді. Саяхатка арнайы дайындаған түйіндегі көйлегінің жоғалып кеткендігін айтады. Күйеуінің жакындарына катысты зиян келтіру идеяларын айтады. Жолдасының кайтыс болған күнін айта алмайды: 20 жыл бұрын немесе өткен жылы кайтыс болды дейді. Өзге аурулар күтіміне катысуға ұсыныс жасайды. Бөлімшеде науқас көңіл-күйінде бейғамдық басым. Сенгіш, аспонтанды. Үнемі аяқ киімін буып койған түйіншегін өзімен алып жүреді. Нан, кағаз, әр нәрсе оралған түйіншектерін іш киімінің астына тығып кояды. Жиі тұрақсыз сипаттағы зиянкестік идеяларын айтып отырады. Соңғы кезде жылайды, өзінің етігін, пальтосын, «баға жетпес» кітаптарын кайтаруды сұрайды. Жолға жина- лу талпыныстарымен мазасыздык күйі бакыланады, олар үреймен ж әне өнімділігі төмен конфабуляциялармен катар жүреді. Осы кезде наукас күйеуін өлтіріп кетті деген күдік айтады. Дәрігерлерден үкіметтің шақыруы бойынша кемемен кашан саяхатқа шығамыз деп сұрайды. Сандырацтыц жзне галлюцинаторлы жағдайлар. Сандырактык және галлю- цинацинаторлы жағдайлар түріндегі психикалык бұзылыстар ақылкемдігі тәрізді кәрілік психоздары кезінде жиі кездеседі. Кәрілік психозының мұндай форма сы наукастарда айқын ақыл кемдігі болмаған жағдайда бакыланады. Бұл кезде депрессивті жағдай түріндегі эмоционалды бұзылыстар кездесуі мүмкін. Наукастар соңына түсу, кінәлілік, такырға отыру және ипохондриялык сандырак идеяларын айтады. Сандырақгык күйзелістер нақгы ситуациялармен байланы сты. Сандырак мазмұнында шынайы жағдайлардың жеке фактілері көрініс береді. Сонымен бірге науқастарда галлюцинаторлы симптоматика бакыланады. Жиі көру және такгильді галлюцинациялар кездеседі. Өзінің мазмұны жағынан олар сандырактык идеялармен байланысты. Эпизодты түрде мол конфабуля- циялармен ұштасатын бұзылған сана жағдайлары пайда болады. Кәрілік кезеңдегі сандырактык психоздардың толкын тәрізді ағымда жүру мүмкіндігі бақыланған. Бұл жағдайлар бірнеше рет қайталануы мүмкін. Олардың арасында әртүрлі ұзактыктағы ашык аралыктар болады. Кәрілік кезеңдегі психоздардың дифференциалды диагностикасы екі бағыгта жүргізіледі: кәрілік жас кезеңінде болуы мүмкін психикалык аурулардан (МДП, шизофрения, органикалык және т.б.), және пресенильді психоздардан ажыра ту керек. БіріншІ топ психоздарынан ажырату кезінде бұл психоздардың алда аталып кеткен диагностикалык сипатын ескеру керек. Кәрілік акылкемдігін атрофиялык психоздардан ажырату кезінде келесілерді ескеру кажет: кәрілік акылкемдігінің клиникалы к көрінісінің ерекшеліктерін, неврологиялык 350 ХХѴІ Тарау. Кэрілік кезеңнің психикалық аурулары симптоматикалардың жоқтығын және дерттің басталуы кезіндегі науқас жасын. Кәрілік функциялық психоздары аурудың басталу мезгіліндегі айырмашы- лықтарынан басқа, эпизодтылықпен және сандырақтық бұзылыстар кезеңіндегі сана өзгерісімен де ерекшеленеді. жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|