Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым

334
XXV Тарау. Маниакальды-депрессивті психоз
наукастар өткен өмірінде жіберген болмашы кателіктерін еске алады. Депрессивті 
аффект әсерінен осы өтіп кеткен жайлар ауыр дертті, жасанды маңыздылыкка 
ие болады және наукастардың санасында «катаң жазаны» кажет ететін үлкен 
көлемді кылмыс сипатын алады. Мұндай наукастар ешқандай негізсіз кейде 
өздерін туыстарының өліміне кінәлайды. Депрессивті наукастар жакын ада- 
мына қажетті күгім көрсетпедім, түсіністікпен карамадым, осылайша оның 
өлімін жылдамдаттым деп есептейді. Жиі депрессивті науқастар айналадағы 
адамдар алдында өздерінің толымсыздыктарын сезінеді.
Типтік депрессивті күйдің келесі нұсқасы — 
үрейлі депрессия.
Эдетте, бұл 
түрі аффективті бұзылыстардың әлсіз интенсивтілігімен және созылыңкы ағымға 
бейімділікпен сипатталады. Үрейдің күшеюі, әдетте, кешкі мезгілде үдей түседі. 
Мұндай күйлер бірнеше айға, тіпті жылдарға созылуы мүмкін. Үрейлі депрессия 
тереңдей түсіп, ажитациялык түрге ауысады. Мұндай күйдегі наукастар бір 
орнында отыра алмайды, аласұрып, колдарын кайырып қысады. Ж иі мед- 
қызметкерлер немесе баска адамдардың алдында суицидальды әрекет жасауға 
тырысады.
Сонымен қатар, 
дисфориялық депрессияны
ажыратады. Мұндай күйдегі 
наукастарда депрессияның баска компоненттерінен басқа үнемі тітіркенгіштік, 
томағалык, өзі мен айналадағыларға көңіл толмаушылык бакыланады.
Жиі кимыл-қозғалыс бұзылыстарының басымдылығымен жүретін — ступо- 
розды және адинамиялык депрессиялар да кездеседі. Ступорозды депрессия 
кезінде тежелу субступорлық деңгейге дейін немесе кейде ступорлық дәрежеге 
дейін жетеді. Адинамиялык депрессияда тежелу әлсіздік, сылбырлык түрінде 
көрінеді. Науқастар кейде айлап жатып қалады, еш нәрсеге қызықпайды, 
ешнәрсемен айналыспайды. Эсіресе, адинамия және әлсіздік көріністері таңғы 
уақыттарда байкалады: наукастар ұзак уакыт бойы орнынан тұра алмайды, 
жуынып, киіне алмайды. Айқын адинамиямен катар мұндай наукастарға өзін- 
өзі кемсіту идеясы тән, ж әне де жабыскактыкпен, соматовегетативті бұзы- 
лыстармен жүретін депрессияны ажыратады.
Атипті депрессивті күйлер катарына аффективті бұзылыстардан бөлек басқа 
да психопатологиялык симптомдар жатады: кататония, онейроидты күйлер, 
депрессивті-параноидты сандырак және т.б.
Маскалы депрессияға соматикалык симптомдар алдыңғы жоспарға шығып, 
ал психопатологиялык көріністер әлсіз ж әне тек ұқыпты зерттегенде ғана 
аныкталатын күйлер жатады. ¥ зак уақытқа созылатын ауру сезімдері, жағымсыз 
ауыр сезімдер (сенестопатиялар) ж иі байқалады. К өш пелі сипаты , 
интенсивтілігінің тәуліктік тербелістері (түнгі және таңғы сағаттарда күшеюі), 
аналептиктерге сезімталдыктың төмен болуы немесе мүлдем болмауы олардың 
ерекшеліктері болып табылады.
Жиі маскалы депрессиялар астматикалық күйге ұксас соматовегетативтік 
бұзылыстармен өтеді. М аскалы депрессия күйлері алкогольді шектен тыс 
қолданудың себебі болған жағдайлар да бақыланған. Бұл алкогольді шектен 
тыс колдану маскалы депрессия ұстамасынан кейін тыйылады. Психопа- 
тологиялық көріністердщ іш інен күш -қайраттың әлсіреуі, әсіресе таңғы 
сағаттарда байқалатын әлсіздік, сүйікті істеріне ынтаның жоғалуы, түсініксіз

Маниакальды-депрессивті психоздың клиникалық көріністерінің ерекшеліктері
335
мазасыздық сезімі, кітап оқу үстінде немесе теледидар көргенде тез дамитын 
шаршау бақыланады. Тынышсыз, ұйқыға кетудің қиындауымен ж әне ерте 
оянатын шала ұйқы тән. Науқастар таңғы сағат 4-5-тер шамасында оянады, 
бұл кезде оларда ешқандай тыныққандық сезімі болмайды.
Маскалы депрессияның соматикалық көріністері әрқилы болып келеді. Бас 
ауыруы, бет, арқа, аяқ-қол, барлық мүшелерде дерлік ауыру сезімдері, жүрек- 
қан тамыр жүйесінің бұзылыстары, әйелдерде етеккір циклының бұзылыстары 
ж әне т.б. көрінеді. Бұл сезімдері нақты емес, науқастардың сипаттаулары 
түсініксіз. Науқастардың айтулары бойынша, ауыру сезімдерінің айқындылық 
дәрежесі мен зертханалық және басқа да объективті тіркеу жолдарымен алы- 
натын нәтижелерде мүшелердегі патологиялық өзгерістердің табылмауы ара- 
сында сәйкессіздік байқалады.

жүктеу/скачать 11,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: