бұл мемлекеттерде меншік иесі - когам, ал жеке адамдар сол когамнын
мүшелері ретінде еңбек нәтижелерін тең бөліседі, оларда билеушілер де,
карапайым адамдар да заң алдында тең жэне олар эр түрлі діндерге
дәйектілікпен карайды. Бірак, діндерде өндірістік процестерге кесел
келтіретіндей эр түрлі тыйым салатын кағидалар аз болуы керек.
Жастарды тәрбиелеу ісі коғамның колында болады да, оны дінбасылары
баскарады.
Т.Мор мен Т. Ккампанелланың идеалды мемлекет пен когам
туралы ой-пікірлері элжуаздығына, киялилыгына қарамастан кейінгі
социалистік ілімдердің калыптасуына үлкен эсер етті. Әлемдегі
процестері өз зандылыктарына сүйеніп, түсіндіруге бағытталған Н.
Коперниктің (1473-1543 ж.) негізгі еңбегі - “Аспан денелерінің айналуы
туралы” әлемнін күн орталық жаратылысы кағидасыны” негізінде
Джордано Бруноның (1548-1600 ж.) философиялык көзкарастары
калыптасты. Негізгі еңбектері: “Себептілік, бастама жэне біртүтастык
туралы”, “Әлемнің жэне заттардың шексіздігі туралы” т.б.
62
Бруноның пікірінше, табиғаттан тыс ешкандай күш жоқ. Ол
кеңістікте де, уакытта да шексіз, ал козғалыс оның өмір сүру тәсілі.
Табиғат өз зандылығымен дамиды. Әлем мен кұдай бір. Әлем -
универсум (әмбебап бастама), жалғыз ғана мэнділік. Сондыктан ол мэңгі
жэне өзгермейді. Ал әлемге кіретін денелер сансыз көп, олар үздіксіз
қарапайым және өзгерісте болады. Барлык заттар өшпейтін, мэңгі,
қозғалыста бөлшектерден тұрады. Оларды Бруно - монада деп атайды.
Монаданың материалдык денелерге ғана емес, психикаға да катысы бар.
Ал психикалык кұбылыс барлык заттраға тэн болғандыктан әлемде
жансыз денелер жок. Осыдан келіп бруно әлемде шексіз жэне сансыз
Достарыңызбен бөлісу: |
