көмектеседі. Кез-келген теориялар мен концепцияларды тәжірибеде
дәлелдеуге, не болмаса теріске шығаруға болады. Адамдар да заттар
сияқты микрокосмоска жатады және ол кұдайдың көрінісі болып
табылады. Бірак өзінің акыл-ойының, іс-эрекеттерінің арқасында
күдаймен катар түрады. Осыдан келіп, “адам дегеніміз оның акыл-ойы» -
деп түжырымдайды. Ақыл-ойды табиғаттың заңцылықтарын білу
арқылы үздіксіз толыктырып отыру қажет.
Гуманистік ойды қалыптастырып, оны жалпы адамзатшк мәдени
күбылыска айналдыруда итапияның ұлы суретшісі, табиғат зерттеуші
ғалымы, көрнекті философы Леонардо да Винчидіц (1452-1519 жж.)
қоскан үлесі өте зор болды. Да Винчидің философиясы беделділіктің
эсерінен бас тартып, тэжірибеге, адамның ақыл-ойының күшіне сену
негізінде табиғатгың бірлігін, адамзат мэдениетінің өміршендігін
дәріптеумен
ерекшеленеді.
Ол
осы
түрғыдан
орта ғасырлық
схоластиканы сынға алып, оны софистика сияқты пайдасы жоқ ілім деп
есептеді. Жалпы алғанда да винчи “философиялық тас” іздестірудің өзі
пайда бермейтін іс, себебі табиғат құдайдың зандылығына емес, өзінің
қажеттілік заңына бағынады да, үздіксіз өзгерісте, даму үсгінде деп
түжырымдайды. Мысалы, белгілі бір жағдайда су буға, бу мұзға, мүз
кайтадан суға айналады.
Да Винчи ал-Фараби мен ибн Руштың “екі үдайы ақиқат”
теорияларына қарсы болды. Оның ойынша, діни ақиқат деген жоқ,
себебі қүдайдың өзі жоқ, шын ақиқат - тек ғылыми ақикат қана.
Ғылымда табысқа жетудің бірден-бір жолы — математика тәсілі мен
тэжірибе.
Жалпы
ғылыми
жетістіктердің
қүндылығы олардың
61
|
