Оқулық құралы Павлодар (075. 8) Ббк 34. 33 я73 м 27 С. Торайғыров атындағы пму ғылыми кеңесі ұсынған

Алюминат ерітінділері бақылау сүзілуінен өткеннен кейін 95-98^оС температура шамасында вакуумдық –салқындату бөлікшесіне түсіп, белгіленген температураға дейін салқындатылады және күйежентектелу цехынан түскен алюминат ерітінділерімен қосылып араласады. Ерітіндінің қайнауы кезінде пайда болған буды конденсациялау үшін барометрлік конденсатор қондырғыларына шламды жуған су мен айналымдағы суды араластырып қосу арқылы іске асырады.

Сөйтіп салқындатылған алюминат ерітіндісі вакуумдық суытудан кейін басқы декомпозерға түсіп қор мен араласады. Алюминат ерітіндісінің жарты бөлігі қор гидратын сұйылту үшін қорлық сүзуге жіберіледі.

Вакуумдық әдіспен салқындату бөлікшесі алюминат ерітінділерін салқындатып, ерітіндінің қанығу деңгейін жоғарлатып және ыдырау процесінің белгіленген ұзақтылығында Al₂O₃ шығымын арттыру мақсатына арналған. Сөйтіп бөлікшеге түскен алюминат ерітіндісі белгіленген температураға дейін салқындатылады. Вакуумдық салқындатқыш қондырғысы екі вакуумдық салқындатқыш батареядан және өздігімен жұмыс істейтін он баромконденсаторы бар өзібуланғыштардан тұрады. Барометірлік конденсаторларға шламды жуған сулар мен айналымдағы технологиялық сулар беріледі.

Жүйедегі вакуум РМК-4 тәрізді сорғыштардың көмегімен іске асырылады.

Алюминат ерітінділерінің салқындатылуы вакуумдық қондырғыларда ерітінділер вакуумның әсерімен қайнаған кездегі жылудың бумен бірге бөлініп шығуына негізделген процесс. Ерітіндінің қайнау температурасы вакуумның тереңдігіне байланысты, неғұрлым вакуум терең болса, соғұрлым ерітіндінің қайнау температурасы төмен болып келеді.

Алюминат ерітінділерін салқындату процесі кезінде ерітінділер қайнауының нәтижесінде буланып, ерітіндінің концентрациясы шамамен 6,0–8,0 г/л артады. Салқындатылған алюминат ерітінділері бұлғауыштарға түсіп, одан ары қарай басқы декомпозер мен қорлық вакуум сүзгілеріне жіберіледі.

Кесте 8 – Вакуумметр көрсеткіші мен алюминат ерітіндісінің қайнау

температурасының арасындағы тәуелділік

Вакуум, Р, г/см2	Судың қайнау температурасы, оС	Алюминат ерітіндісінің сілтілік концентрациясы Na2O 130г/л =7 оС кезеңіндегі қайнау температурасы, оС
	99,09	106,09
0,1	96,18	103,18
0,5	80,86	87,86
0,6	75,42	82,42
0,7	68,68	75,68
0,8	59,67	66,67
0,82	57,41	64,41
0,83	56,20	63,20
0,84	54,93	61,93
0,85	53,59	60,59
0,86	52,18	59,18
0,87	50,67	57,67
0,88	49,06	56,06
0,9	45,45	52,45

Кесте 9 – Алюминат ерітіндісінің вакуум батареясына кірер кездегі

температурасы

Вакуумдық батарея	Вакуумның деңгейі	Будың қысымы, атм.	Алюминат ерітіндісінің вакуум батареясына кірер кездегі температурасы
1-ші корпус	0,5кгс/см2	0,5	96-98оС
2-ші корпус	0,66кгс/см2	0,34	85 оС
3-ші корпус	0,8кгс/см2	0,2 көп емес	76 оС
баромконденсатор	0,9кгс/см2		-

5.7 Декомпозиция

Алюминат ерітінділерінің ыдырауы декомпозиция бөлікшесінде жүзеге асады.

Алюминий оксидінің, яғни қордың құрамындағы алюминий тотығының Al₂O₃ ерітіндінің құрамындағы Al₂O₃ алюминий тотығына массалық қатынасын қорлық қатынас деп атайды. Әртүрлі алюминий тотығын өндіретін заводтарда қорлық қатынас 1,5-3,5 сандары аралығында болады.

Ерітіндіні ыдырату температураны басқы декомпозерден бастап соңғы декомпозерға дейін 62-65 ^оС тан 55-52 ^оС дейін жайлап төмендету арқылы жүреді.

Ыдырау процесінің нәтижесінде алынған алюминий тотығының қаншалықты екенін шөгуге түскен алюминий тотығының алюминат ерітіндісінің құрамындағы алюминий тотығына қатынасы арқылы есептеп шығаруға болады.

Алюминий тотығының сығылу кезіндегі шығымы шамамен 45-50% құрайды, яғни 50% алюминий оксиді ерітіндіден шөгуге көшеді, ал қалған бөлігі төл ерітіндісінің құрамында қалады. Ерітіндінің концентрациясына байланысты төл ерітіндінің каустикті модулі шамамен 3,0-3,2 сандарының аралығында болады.

(Al₂O₃)_ал – алюминат ерітіндісіндегі Al₂O₃

концентрациясы, (кг/м³);

η – ыдырау пайызы, %;

τ – декомпозиция процесінің ұзақтылығы, (сағат).

Сығылу жылдамдығының жоғарлылығы мен алюминат ерітінділерінің ыдырау деңгейінің тереңдігінен басқа декомпозициялық жағдай алюминий гидроксидін белгілі ірілікпен және зиянды қоспалардың құрамы төмен болатын жағдайды қамтамасыз етуі қажет.

Алюминат ерітінділерінің өнімі болып шартәріздес түйіршік түріндегі алюминий гидроксиді Al(OH)₃ саналады.
Кесте 10 – Декомпозиция бөлікшесіне түсетін технологиялық

ерітінділер