Оқулық Түзетілген және толықтырылган екінші басылым 1-кітап алматы, 2004 ббк28. 86 я 73 р 12
жүктеу/скачать 23,05 Mb. Pdf көрінісі
|
анатомия
- Бұл бет үшін навигация:
- Чарльз Дарвин
- А. Н. Северцев
| Ф. Вольф
(1733-1794) эмбриогенез үрдісінде ағзалар жаңадан пайда болып, дамитындығын көрсетті. Сондыктан, ол, барлык ағзалар кішірейген түрде жыныс жасушасында болады деп карайтын идеалистік преформизм теориясына карсы материалистік эпигенез теориясын үсынды. Материалистік эмбриологияның пионері болып, осы көзкарасы үшін идеалист-ғылымдар тарапынан куғындалды. Француз табиғат зерттеушісі Ламарк (1774-1828) өзінің “Зоология философиясы” деген еңбегінде бірінші болып коршаған ортаның әсерінен организмнің өзгеріске түсетінін жариялады. Вольфтің эмбриологиялык зерттеулерін жалғастырушы орыс академигі К. М. Бэр (1792-1876) сүткоректілер мен адамның түкым жасушасын ашты. Ол казіргі кездегі эмбриологиянып негізін күрайтын организмдердің жеке дамуының басты зандарын аныктап, үрык жапырақшалары туралы ілімді жасады. Бүл зерттеулер оган эмбриологиянып атасы деген даңк әкелді. Бэр Дарвинге дейін оны тіршілік үшін күрес туралы қағидасы үшін сынаса да, түрлердің өзгеруі туралы идеяны үсынып, “Дарвин ілімін әзірледім” деп есептеді. Данышпан ағылшын ғалымы Чарльз Дарвин (1809-1882) өзінің атақты “Түрлердің шығуы” атты еңбегінде жануарлар дүниесінің бірлігін дәлелдеп, адамның қазіргі кездегі адамтәрізді маймылдармен бірге жоғары дамыған маймылдардың қазірде қүрып кеткен түрлерінен шыққан деген қорытындыга келді. Дарвин ашқан фактілердің жиыны мен оның теориясы дарвинизм деп аталды. Ол адамды қүдай жаратты деген діншіл аңызын әшкерелеп, дінге ойсырата соққы берді. Сондыктан шіркеу мен кері тартпа ғылым Батые Европа мен Америка дарвинизмінің дамуына кедергі жасай бастады. Озат орыс ғылым-материалистерінің (ағайынды А. О. және В. О. Ковалевскийлер, И. М. Сеченов, И. И. Мечников, К. А. Тимирязев, А. Н. Северцев және т. б.) еңбектерінің арасында дарвинизм Ресейде тез таралып, өзінің екінші бір отанын тапқандай болды. А. О. Ковалевскийдің, сондай-ақ К. М. Бэр, Мюллер, Ч. Дарвин жэне Геккельдің эмбриологиялык зерттеулері биогенетикалық заңда (“онтогенез филогенезді қайталайды”) көрініс тапты. Бүл заңды А. Н. Северцев одан әрі тереңдетіп, түзетті. А. Н. Северцев сыртқы орта факторларының жануарлардың дене қүрылысына әсерін көрсетіп, эволюциялық ілімді анатомияда қолданып, эволюциялык морфология- ны жасаушы болды. Орыс морфологтары мен эмбриологтарының еңбектерінде дарвинизм осылай дамыды. 19 Марксизм классиктері, бір жағынан, дарвинизмді әдістемелік қателіктері үшін сынап, ал екінші жағынан оны XIX ғасырдағы жаратылыстанудың аса ірі үш жаңалықтарының бірі деп жоғары бағалады. Тіпті Энгельс қоғамдық ғылымдағы Маркстің рөлін табиғат туралы ғылымдағы Дарвиннің рөлімен салыстырды. Адамның ертедегі маймылдан шыққандыгын дәлелдей отырып, Дарвин оны биологиялық тұрғыдан ғана түсіндіріп, бұл мәселені біржақты шешті; оның адамның пайда болуын анықтаған факторларды көрсететін мүмкіндігі болмады. Бұл мәселені марксизмнің негізін қалаушылар жүктеу/скачать 23,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|