X БӨ ЛІМ. ҒЫЛЫМИ ФАНТАСТИКА
163
Әде би тіл нор ма ла ры
Үтiр
– сөй лем ішін де қой ыла тын ты ныс белгiсі. Үтір сөй лем дегi сөз дердi не ме се сөз
тiркес терiн бiрбiрiнен бө лу, ерек ше леу үшiн қол да ны ла ды.
Үтір дің қой ыла тын орын да ры:
1. Құр ма лас сөй лем құ ра мын да ғы жай сөй лем дер жі гін де. Мы са лы:
Үнісондайашықеді,
естігенадамтаңғалатын.
2. Сөй лемнiң бiрың ғай мү ше лерiнің ара сы нда. Мы са лы:
Талап,еңбек,тереңой...
3. Оқ шау сөз дер ге бай ла ныс ты. Мы са лы:
Бабамыздыңүнісіңсен,домбыра.
4. Оңа ша лан ған ай қын дау ыш тың екі жа ғы нан. Мы са лы:
Оларға, дала қырандарына,
еркіндіккерек.
Төл сөз ден кей ін. Мы са лы:
«Менжазбаймынөлеңдіермекүшін»,–дедіАбай.
3.
Оқы лым мә ті нін де гі үтір лер дің қай сы сы қай ере же ге сай қол да ныл ға нын анық тап,
топ тас ты рып жа зың дар.
л гі: Адам шын дап ни ет ет се, та дыр оны со лай а рай же те лей ді (р ма лас
сөй лем ге бай ла ныс ты).
Жа зы лым
4.
Оқы лым ма те ри алы ның ғы лы ми фан тас ти ка еке нін дә лел дей тін де рек тер ді анық тап,
кестеге жа зың дар.
Де рек тер
Дә ле лім
Үй тап сыр ма сы
5.
Тө мен де гі мә тін ге қой ыл май қал ған үтір ді қой ып жа зың дар. Үтір дің не
се беп ті қо -
йыл ға нын анық таң дар.
Ежел гі Гре кия да қоз ға ла тын 7 де не ту ра лы ай тып кет кен. Олар: Күн Мер-
ку рий Ве не ра Ай Марс Юпи тер жә не Са турн. Жер бұл ті зім ге қо сыл ма ды се бе бі
ежел гі грек тер Жер ді «тір ші лік тің ор та сы» деп есеп те ген.
Алай да XVI ға сырда
Ни ко лай Ко пер ник Жер емес ке рі сін ше «Күн ға лам шар лар жүй есі нің ор та-
лы ғы бо луы ке рек» де ген ше шім ге кел ді. Сон дық тан ті зім нен Күн
мен Ай ды
алып тас тап ор ны на Жер ді қос ты.
(http://massaget.kz/layfstayl/bilim/zharatylystanu)
АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
