Оқулықта қолданылған шартты белгілер
§36. Қа зақ тың опе ра жан ры
жүктеу/скачать 2,8 Mb. Pdf көрінісі
|
| §36. Қа зақ тың опе ра жан ры
Оқы лым 1. Мә тін ді оқып, он да ғы не гіз гі жә не қо сым ша ақ па рат ты, мә тін сти лін анық таң дар. Қа зақ стан ның ұлт тық опе ра өне рі – ха лық тың ру ха ни қа зы на сын ба йыт - қан жа ңа дәу ір дің ерек ше құ бы лы сы. Бұл жанр дың маз мұ ны орыс жә не Еуро па мә де ние ті үр ді сі не гі зін де ұлт тық фоль кло ры мыз ды кең қол да на оты рып, ха лық тық мұ ра ны жаң ғыр ту бо лып та бы ла ды. Қа зақ опе ра сын Е.Бру си ло вс кий, А.Жұ ба нов, Л.Ха ми ди, М.Тө ле ба ев сын ды әй гі лі ком по- зи тор лар дү ние ге кел тір ді. Опе ра өне рі нің ша рық тау шы ңы деп А.Жұ ба нов пен Л.Ха ми ди дің «Абай» опе ра сы (1944 ж.) мен М.Тө ле ба ев тың «Бір жан- Са ра» опе ра сын (1946 ж.) ай ту ға бо ла ды. Олар қа зақ тың сөз өне рін де гі тер- ме, жел дір ме жә не тол ғау си яқ ты жанр ла рын өз шы ғар ма ла рын да ке ңі нен қол дан ды. Сон дай-ақ қа зақ тың дәс түр лі тұр мыс-салт жы ры – «Жар-жар ды» опе ра ға орын ды пай да лан ды. Үйле ну сал ты на бай ла ныс ты ту ған бұл ән ді «Қыз Жі бек» опе ра сын да хор ұжы мы орын да ды. Опе ра да ғы сах на лық қойы- лым дар бас қа да дәс түр лі той бас тар, бе та шар, сың су, қош та су ән де рі мен де то лы ға түс ті. Бұл дәс түр лі ән дер ді «Абай» жә не «Бір жан-Са ра» опе ра ла- ры нан кез дес ті ре ала мыз. Қа зақ опе ра сы ның қа лып та суы на өз үле сін қос қан – ай тыс жан ры. Ай тыс – ер те ден ха лық ал дын да, сах на тө рін де да мып қа лып тас қан, қа зақ хал қы ның ең сүй ік ті өнер тү рі. Ал опе ра да ай тыс жан ры сю жет тік же лі нің да муы на түрт кі бо лып, же ке адам ның ойы мен се зі мін бе ру ге дәл ке ле ді. Ақын дар ай ты сы ең ма ңыз ды дра ма тур гия лық рөл ре тін де қа лып та сып, «Абай», «Бір жан-Са ра» жә не «Ай ман-Шол пан» опе ра ла рын да сах на лан ды. Де мек, қа зақ хал қы ның дәс түр лі мә де ние ті нің не гі зін қа ла ған әде би-му- зы ка лық жанр лар қа зақ опе ра сы ның қа лып та суы на сал мақ ты да ма ңыз ды үле сін қос ты. Еге мен дік ал ған нан кей ін гі жыл да ры қа зақ опе ра сы жа ңа са ты ға кө те ріл ді. 2013 жы лы Аста на қа ла сын да жа ңа «Аста на-опе ра» ұлт тық опе ра жә не ба лет теат ры ашыл ды. Е.Рах ма диев тің «Абы лай хан» опе ра сы (2004) елеу лі оқи ға ға ай нал ды. («а за мә де ние ті» эн цик ло пе дия сы нан) Ойт үрт кі 1. Опе ра жан ры ның ерек ше лі гі не де деп ой лай сың дар? 2. Опе ра ән ші ле рі нен кім дер ді атай ала сың дар? 3. Қа зақ стан ның қай қа ла ла рын да опе ра жә не ба лет театр ла ры бар? жүктеу/скачать 2,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|