17
I БӨ ЛІМ. АУА РАЙЫ ЖӘНЕ КЛИ МАТ ТЫҚ ӨЗГЕ РІС ТЕР
Мен, бен, пен
шы ла уы кө мек тес сеп тік жал ғауы мен сырт тұл ға сы жа ғы нан ұқ сас,
алай да жа зу да жә не ма ғы на лық ай ыр ма шы лы ғы бар. Кө мек тес сеп тік жал ғау ын тү сі ріп
ай ту ға бол май ды. Мы са лы,
Жақ сы мен жол дас бол
де ген сөй лем ді
Жақ сы жол дас бол
деп айт сақ, бас қа ма ғы на бе ре ді. Ал шы лау ды тү сі ріп ай та ала мыз. Мы са лы,
жақ сы мен
жа ман
де ген ді
жақ сы, жа ман
не ме се
жақ сы жә не жа ман
деп ай ту ға бо ла ды.
Да, де, та, те
шы ла уы сырт тұл ға сы жа ғы нан жа тыс сеп тік жал ғауы мен тұл ға лас.
Жа тыс сеп тік жал ғауы сөз ге жал ға нып, бір ге жа зы ла ды, оны тү сі ріп ай ту ға бол май ды. Ал
шы лау бө лек жа зы ла ды жә не оны тү сі ріп не ме се бас қа шы лау мен ал мас ты ру ға бо ла ды.
Мы са лы:
Жа сым да ғы лым бар деп ес кер ме дім. Жа сым ғы лым бар деп ес кер ме дім
деп,
-
да
жа тыс сеп тік жал ғау ын тү сі ріп ай ту ға бол май ды. Ал
Жас та, кә рі де ри за
де ген ді
жас
пен кә рі
не ме се
жас, кә рі ри за
деп ай та ала мыз.
Дең гей лік тап сыр ма
3.
Дең гей лік тап сыр ма лар ды орын даң дар.
1-дең гей. Шы лау лар ды қа тыс ты рып, ауа рай ының күрт өз ге руі се беп те рі не 2
сөй лем
жа зың дар.
2-дең гей. Оқы лым мә ті нін де гі кли мат тың өз ге ру се беп те рін сыз ба мен көр се тің дер.
3-дең гей. Кли мат тық өз ге ріс тер дің эко ло гия ға жә не адам ағ за сы на әсе рін си пат тап
жа зың дар.
Жа зы лым
4.
Су рет тер ге қа рап, ор тақ та қы рып қой ың дар. Кли мат тың өз ге ру
се беп те рі мен сал-
да рын шы лау лар ды қа тыс ты ра оты рып жет кі зің дер.
Үй тап сыр ма сы
5.
«Арал тағ ды ры» та қы ры бын да «Төрт сөйлем»
тәсілімен пікір, дәлел, мысал, қоры-
тынды жазыңдар.
АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217