Бидай б.з.д 5-6 мың жылдықта Алдыңғы Азияда пайда болған. Ұлы географиялық ашылулардан кейін басқа елдерге жіберіле бастады.
Күріш– б.э.д 5 мың ж бұрын Қытайда пайда болды. Ұлы географиялық ашылулар кезінде күріш Америкаға жіберіле бастады.
Жүгері бұл Америкадан Европаға жіберілді
Әлемдік нандарды өндіретін бастапқы елдер
Бидай
Кукуруза
Күріш
елдер
Жалпы түсім, млн. тонн
елдер
Жалпы түсім, млн. т
елдер
Жалпы түсім, млн. т
Китай
110
США
250
Китай
195
Индия
70
Китай
105
Индия
120
США
70
Бразилия
32
Индонезия
50
Россия
35
Мексика
20
Бангладеш
28
Франция
34
Франция
13
Вьетнам
26
Канада
25
ЮАР
12
Таиланд
21
Австралия
20
Индия
10
Мьянма
21
Германия
20
Аргентина
10
Япония
15
Күріш
- әлемдік жинаудың 9/10 - Қытай, Үндістан, Индонезияға, Жапонияға тиесілі
Күріш экспорттайтын негізгі елдер – Таиланд, Индия, Пакистан, Италия.
Күріш экспорттайтын негізгі елдер – Таиланд, Индия, Пакистан, Италия.
Жүгері – Мексикада дүниеге келген. Негізгі өндірушілер АҚШ (жүгері белдеуі Жоғары көлдердің оңтүстігі, әсіресе Айова штаты). Сонымен қатар Қытай және Бразилия
Жүгері өндірудегі бастапқы 10 ел
Страна
Валовой сбор, млн т
США
250
Китай
105
Бразилия
32
Мексика
20
Франция
13
ЮАР
12
Индия
10
Аргентина
10
Румыния
9
Италия
8
Майлы дақылдар өндіру
Майлы дақылдардың ішіндегі аса маңыздылары:
Соя өндіруден жетекші елдер АҚШ 1, Бразилия 2, Аргентина 3, Қытай,Үндістан
Рис. 2. Қант қызылшасы. Рис. 3. Қант құрағы. ҚАНТТЫ ӨСІМДІКТЕР Қантты дақылдардың негізгі екі түрі бар: 65%
Қант құрағынан алынады;
(сахара производят из сахарного тростника)
35%
Қант қызылшасынан алынады;
(сахара производят из сахарной свеклы)
Қоңыржай белдеуде
Франция
АҚШ
Украина
Ресей
Субтропиктік белдеуде:
Бразилия
Үндістан
Куба
Қытай
Пакистан
Негізгі өндірушілер Қантты экспорттайтын негізгі елдердің қатарына: Бразилия, Таиланд, Австралия, Куба, Франция, Украина.
Негізгі қантты дақылдар:
қант құрағы (сахарный тростник) - Бразилия, Куба,Үндәстан, Қытай
Қант қызылшасы (сахарная свекла) -Украина, Ресей, Франция, АҚШ.
Қант құрағы
Қант қызылшасы
Қантты дақылдар
Әлемде жылына 120 млн. т. Қант өндіріледі: оның 2/3 бөлігі қант құрағынан, ал 1/3 бөлігі қант қызылшасынан алынады.
Қант құрағының отаны – Бангладеш, бірақ қант құрағын оның екінші отаны Америкада, субтропиктік және тропиктік белдеулерде көп өндіреді.
Қант қызылшасының отаны – Евразияның қоңыржай белдеу, ең алғашқы қант зауыты – Германияда пайда болды. Оның басты өндірушілері – Россия, Украина, Шетелдік Европа елдері мен Солтүстік Америка елдері болды.
Сергітетін (тонизирующие) өсімдік шаруашылығы
Шайдың отаны – Қытай. Негізгі өндіруші елдері Үндістан, Қытай,Шри-Ланка.
кофе отаны –Эфиопия Африка, 2/3 бөлігін Латын Америка елдері, Әсіресе Бразилия мен Колумбия. Латын Америкасы кофе «арабика», Африка мен Азия – «робуста» сорттарын өндіреді
какао отаны– Америка, негізгі өдірушілері Кот-д′Ивуар, Гана, Бразилия,Нигерия
Мақта (Хлопчатник) өсіруден : Қытай, Үндістан, Пәкстан, Өзбекістан), тұтынушылар– шетелдік Еуропа, Жапония , О-Ш Азия.
Зығыр (Лен): Ресей мен Беларусь.
Табиғи каучук (гевея ағашынан алынады):өндіретін – Индонезия, Малайзия, Таиланд; тұтынушылар–шетелдік Еуропа мен Жапония.
Темекі (Табак): өндіретін– Қытай (2,7 млн. тонн), АҚШ, Үндістан, Бразилия, ТМД елдері;
Есірткі өсімдіктері: өндірушілер – «алтын жарты ай» елдері (Пәкістан, Ауғанстан, Иран), «алтын үшбұрыш» елдері (Таиланд, Лаос, Мьянма), Колумбия және АҚШ.
ТАҒАМДЫҚ ЕМЕС (ТЕХНИКАЛЫҚ) ӨНІМДЕР техникалық өнімдер басқа өнеркәсіп салаларына шикізат үшін өндіріледі. Техникалық өнімдерге: талшықты (волокнистые) заттар: (хлопчатник, лён, сизаль, джут), гевея (источник натурального каучука), табак. Аса маңыздысы мақта болып табылады. Мақта өндіруден 1 орын –Азияда, 2-ші Америка, 3-ші Африка. Зығыр өндірудің 70% Ресей мен Белоруссияға келеді. Ал табиғи каучуктың 85% Оңтүстік Шығыс Азия елдеріне тиесілі. Әсіресе Тайланд, Индонезия және Малайзия елдері өндіреді. Карта. «Әлемдегі талшықты дақылдар мен табиғи каучуктың негізгі өндірістік бағыттары».
Табиғи каучук Гевея өсімдігінің шырынынан алынады. Бразилия. Оңтүстік-Шығыс Азия елдері.
Джут-Үндістан,Бангладеш Банан өсіруші елдер -Эквадор,Бразилия,Үндістан,Мексика,Колумбия,Панама Жүзім жинаудан көзге түсетін елдер-Италия, Франция,Испания,АҚШ Гүл өсіруден маманданған ел-Нидерланды Жеміс-жидектер көп өндіретін жетекші елдер-АҚШ,Қытай,Үндістан,Бразилия