МАҚАЛ
Шешен сӛз бастар,
Батыр қол бастар. /Мақалды тҥсіндіру/.
Жаттығумен жҧмыс
117-жаттығу
Біздің сыныпта... оқушы бар? Сыныпта... парта тҧр. Әр партада... баладан отырады.
Балалар, Бҧл жаттығу сын есімдерге берілген.
Кәне, кім тақтаға орындайды?
Қосымша тапсырмалар:
Ҥшінші, екі, бесінші, тӛрт.
Балалар, мына сӛздерге мысал келтірейік.
Аспанға қарап ай кӛрдім, Тӛменге қарап жер кӛрдім. Оңға, солғабҧрылдым, Егеменді ел кӛрдім.
Ҧлы шешендер
Шешендік ӛнерді ҧстанған адамдарды шешен деп атаған. Шешен адамдар ел ішіндегі даушарға араласып, шешімін таппай жатңан әр тҥрлі жанжалдарды, ру, жҥз арасындағы қиын мәселелерді шешіп отырған.
Шешендер кӛп жағдайда қазылық, билік еткен. Тарихта ӛткен атаңты билердің барлығы - осы шешендік ӛнерді жетік меңгерген, біртуар, дарынды жандар.
Шешендер билік айтқан кезде қарасӛзбен емес, тақ-пақтап, мақалдап сӛйлейтін болған. Әрі ақын, әрі шежіреші, тарихшы, жыршы - жыраулық қасиеттерге бай би-шешендер хандардың ақылшы, кеңесшілері ретінде мемлекеттік мәселелерге де араласып отырған.
Мысалы: әз Жәнібек ханның кеңесшісі - Жиренше шеніен, Асанқайғы, ал әз Тәуке, Қасым хан, Абылай хандардың кеңесшілері - Тӛле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Бҥқар жыраулар болған.
Шешендер — ҧлттың салт-дәстҥрлерін жетік білетін, тарихқа, халық шежіресіне жетік, сауатты да білімді, ең бастысы, ойын кӛркем де ҥтымды айта білетін адамдар. Олар — сонымен қатар, керемет дипломат әрі қоғам қайраткерлері. ("Елаузынан").
Достарыңызбен бөлісу: |
