бет 3/3 Дата 01.12.2022 өлшемі 2,02 Mb. #160822
Байланысты:
өзгергіштік Мутациялар(латынша mutatio -өзгеріс) - генетикалық материалдың сыртқы және ішкі факторлардың әсерінен өзгерулері. Мутация генотиптің де фенотиптің де өзгеруімен жүреді және ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Мутациялар кенеттен, секірмелі дамиды. Бұл терминді ғылымға енгізген Г. Де Фриз (1901 ж). Мутациялық өзгергіштік Мутациялардың түзілу процесін мутагенез деп атайды. Мутацияларды тудыратын факторларды мутагенді факторлар деп атайды. Мутагендік факторлар Физикалық: сәулелердің әртүрлі түрлері, температура , ылғалдылық және т.б. Химиялық: а) табиғи органикалық және органикалық емес заттар (нитраттар, алкалоидтар, гормондар, ферменттер және т.б.); б) табиғи қосылыстардың (мұнай) өндірістік өңдеу өнімдері; в) синтетикалық заттар(дәрілер, пестицидтер , тағам консерванттары, инсектицидтер, бояулар) және т.б. Биологиялық: а) вирустар (қызылша, қызамық; грипп) б) паразитарлық агенттер (бактериялар, рикетссиялар, қарапайымдар , гельменттер). Мутациялардың жіктелуі 1.1. Пайда болу себептеріне байланысты Спонтандық немесе табиғи мутациялар – факторлардың әсерінен дамиды ;Индукциялық немесе жасанды мутациялар – Мутациялардың жіктелуі 1. 3. Ағзаның тіршілік қабілетіне әсер етуіне байланысты Зиянды мутациялар - летальдық мутациялар сублетальды мутациялар Нейтральды мутациялар – Пайдалы мутациялар - қабілеттілігін жоғарлатады , мысалы, тарақандардың улы химикаттарға төзімділігінің қалыптасуы. Гендік мутациялар Миссенс мутациялар – кодон мағынасының өзгеруі және басқа ақуыздың түзілуі;Нонсенс-мутациялар – мағынасыз кодондардың (УАА, УАГ,УГА) түзілуі; Тұқым қуалайтын өзгергіштік 1920 жылы Н. И. Вавилов тұқым қуалайтын өзгергіштіктің гомологтық қатарлары заңын ашты. « Генетикалық жақын түрлер мен туыстар тұқым қуалайтын өзгергіштіктің ұқсас қатарларымен сипатталады». Мысалы: қысқасаусақтылық – ірі қара малда, итте, қойда, адамда кездеседі. Достарыңызбен бөлісу:
