Өзіндік жұмыс Тақырыбы: Франция кітап ісі Орындаған

Қорытынды 
Соңғы уақытта кітап ісінде айтарлықтай өзгерістер орын алуда. Кітап 
шығарушы мамандықтар бүгінде мамандануын жалғастыруда. Егер Дидро 
дәуірінде кітапты шығаруға және таратуға байланысты барлық 
операцияларды баспагер атқарса, бүгінгі күні баспаға дайындау, басып 
шығару, өткізу, тарату және сату шектелген. 
Француз кітап басып шығару Парижде шоғырланған. Тағы бір 
ерекшеленетін қасиет – кітап шығару мен мемлекет арасындағы ерекше 
байланыс. Кітап шығару әсіресе Мәдениет министрлігімен, Сыртқы істер 
министрлігімен және Білім министрлігімен тығыз байланыста. Бұл 
ынтымақтастық бүгінгі күні кітап шығару саласында ерекше заңнамалық 
режимді қамтамасыз ететін бірқатар заңдардың қабылдануына әкелді. 
Францияда 1982 жылдан бастап тұрақты кітап бағасы туралы заң бар. Бұл 
заңға сәйкес, баспаның сату бағасын 5 пайыздан асырмауға, ал кітаптарды 
сату бағасынан төмен сатуға болмайды. 
Бұл заң нарықтың тұрақтылығына ықпал етеді, кітапты автордан сатып 
алушыға жеткізу процесіндегі барлық негізгі қатысушылардың мүдделерін 
теңестіруге мүмкіндік береді. Бұл ережеден тек бірнеше ерекшеліктер бар 
(клубтар арқылы кітаптарды сату кезінде және кітапхананың кітаптарын 
сатып алу кезінде 5% дейін жеңілдіктер, сонымен қатар оқулықтарға 
жеңілдіктер). Басылымға бекітілген номиналдар бәсекенің баға сферасынан 
кітап өнімдері мен қызметтерінің сапасы саласына өтуін қамтамасыз етті. 
Кітаптарды алдын ала сату бизнестің табысы үшін маңыздырақ бола түсуде. 
Демек, баспалар мен кітап сатушылар арасындағы бәсеке баға саясатында 
емес, көрсетілетін қызметтердің сапасы мен санында. 
Еуропалық қауымдастықта шешуші рөл атқаратын Брюссель комиссиясы 
кітаптардың бірыңғай бағасына қарсы. Француз баспалары, керісінше, 
кітапты басқа тұрмыстық заттар сияқты өңдеуге болмайтын ерекше өнім 
деген пікірді қорғайды. Францияда заң бар, оған сәйкес 16 жасқа толмаған 
азаматтар санатына арналған барлық кітаптарды, оның ішінде білім беруді 
қоса алғанда, мектепке немесе қоғамдық кітапханаларға, балалар 
мекемелерінің кітапханаларына сату бағасынан төмен бағаға сатуға болады. . 
Қазір 
баспагерлер 
кейбір 
нарық 
қатысушыларының 
басқалардан 
артықшылығы болмас үшін мұғалімдер ұйымдары үшін жеңілдіктер шегін 
шектеу үшін күресуде. 

Франциядағы кітап тарату құрылымына келетін болсақ, кітаптардың 70% 
әртүрлі типтегі дүкендер арқылы сатылады (30% - мамандандырылған кітап 
дүкендері және әрқайсысында 20% - кітаптар, аудио, бейне және 
мультимедиялық өнімдер сататын супермаркеттер мен аралас типтегі 
дүкендер), және 30% - дүкеннен тыс әртүрлі сауда арналары арқылы (кітап 
клубтары - 20%, пошта және сәлемдеме қызметтері - 10%). Дәстүрлі кітап 
дүкендерінің ішінде 50-60 мың атаудағы ассортименті бар 200-ге жуық ірі 
кәсіпорын бар. 4-5 мың шағын дүкендер (ассортименті алты мыңға дейін 
жетеді) әдетте губерниялық қалаларда орналасқан және елдің мәдени 
өмірінде өте маңызды рөл атқарады. Францияда жүздеген, қызмет түрі мен 
ауқымы әртүрлі көтерме және дистрибьюторлардың рөлі өте маңызды. 
Францияда қазір француз кітаптарын елден тыс жерлерде насихаттауға 
ерекше көңіл бөлінуде. Мысалы, 1989 жылдан бастап Ресей Федерациясында 
және басқа да ТМД елдерінде француз кітаптарын барынша сатуға 
бағытталған Пушкин атындағы мемлекеттік бағдарлама сәтті жұмыс істеп 
келеді. Бірақ экспорт статистикасы кейбір жағымсыз үрдістерді көрсетеді. 
Француз тілінде сөйлемейтін «шағын» нарықтардың көпшілігінде француз 
басылымдарының сатылымы төмендеп жатыр. Бұл, сарапшылардың 
пікірінше, мысалы, Орталық және Шығыс Еуропа сияқты аймақтарда 
француз тіліне қызығушылықтың төмендегенін көрсетеді. Африка елдеріне, 
Араб Мағрибына және Ливанға экспортқа қатысты жағдай өте тұрақсыз 
болып қалып отыр. Вьетнам, Камбоджа, Тайланд, Тайвань, Оңтүстік Корея, 
Қытай сияқты елдерде француз кітаптары әрең сатылған. 
Француз кітап басып шығару мемлекеттік мекемелерден тікелей көмек 
алмайды (ал француз баспасөзі мен киносы мемлекет тарапынан арнайы 
қолдауда). Мемлекет меценат ретінде емес, кітап шығарудың серіктесі 
ретінде әрекет етеді. 
Кітаптарды тікелей баспаларда сатудың ең заманауи түрі - кітап клубтары. 
Бұл өз қажеттіліктері мен мүдделеріне сәйкес кітаптарды таңдау үшін 
клубтың 
демократиялық 
жолмен 
сайланған 
кеңесіне 
сенетін 
жазылушылардың ерікті бірлестіктері. Кітап клубының кеңесі сәйкесінше 
баспалардан кітаптарға тапсырыс береді. Олардың өтелуіне клуб 
мүшелерінің алдын ала тапсырыстары мен жарналарының арқасында 
кепілдік беріледі. Әдетте, бұл басылымдар жазылушыларға оларды дүкеннен 
сатып алғанға қарағанда біршама арзанырақ. Мұндай жүйемен көтерме және 
бөлшек сауда делдалдарының шығындары кітап құнынан алынып тасталады. 
Ең белсенді жазылушыларға сол кітаптар түріндегі тегін сыйлықтар беріледі. 

Елдің кітап нарығындағы жағдайды өзгертіп жатқан соңғы факторлар 
туралы айту керек. Бірінші фактор - техникалық жабдықтың өзгеруі. Баспа 
фирмалары ғылым мен техниканың жаңа жетістіктерін кітап өндірісіне енгізу 
үшін көп қаражат жұмсайды, бұл динамизмнің жоғарылауын, жоғары 
бәсекеге қабілеттілікті және саладағы командалық жағдайды қамтамасыз 
етеді. Өндірісті жаңғырту барысында компьютер үлкен мүмкіндіктер береді. 
Компьютерлік технологияны енгізу кітап өндірісін басқарудың біртұтас 
автоматтандырылған жүйелерін құруға әкеледі. Кітап шығару бизнесінің 
«компьютерлік қызмет көрсету» саласы матрицалар мен стереотиптердің 
орнына кітаптарды басып шығаруға арналған бағдарламаларды электронды 
жадыда сақтау және осы бағдарламаларды баспалардың тапсырыстары 
бойынша беру функцияларын алады. 
Жаңа техникалық құралдардың пайда болуы офсеттік басып шығару 
процесін цифрлық терумен толығымен алмастырды. Бұл соңғы уақытта 
тапсырыс бойынша кітап, тапсырыс бойынша кітап идеясының басым 
болуымен байланысты, бұл шағын басылымдарға әкеледі. Баспагерлер үлкен 
үміт күткен кітаптарды интернет арқылы сату кең етек алған жоқ. Бірақ, 
соған қарамастан, ол жалпы кітапқа деген сұранысты арттырды, бұл жалпы 
кітап нарығының жағдайына әсер етеді. 
Жағдайға әсер ететін екінші факторды теріс деп бағалауға болады: ол 
авторлық құқыққа қауіп төндіреді, ол соңғы уақытта барған сайын айқын 
бола бастады. Біріншіден, ол Интернет арқылы алынған кітапты нақты тегін 
жасырады. Жастар арасында мәдени құндылықтар тегін, олар оны оңай 
қабылдайды деген сезім бар. Ғаламтордағы тегін кітаптардың бұл 
проблемасы жақында ЮНЕСКО-дағы талқылауларда көтерілді. Осы 
талқылаулар барысында білім алу және ақпарат алу құқығының меншік және 
экономикалық кіріс құқығынан басым болуы керектігі анық айтылды. Бұл, 
әрине, әлі де тек теориялық пікірталас, бірақ олар кітапқа деген айрықша 
құқығынан айырылғысы келмейтін баспагерлерді бей-жай қалдыра алмайды. 
Қазіргі уақытта авторлық құқыққа қауіп төндіретін тағы бір мәселе - бұл 
кітаптардың үлкен көлемдегі көшірмелері. Бұл француз қоғамының нағыз 
қасіреті. Экономикалық тұрғыдан көшіру түпнұсқаны сатып алу қажеттілігін 
жояды. Сонымен қатар, көшіру кітапты интеллектуалдық жұмыс ретінде 
жояды. Француз кітап баспалары көшіру авторлық құқықты бұзудың ең 
жасырын түрі деп санайды. Бір қызығы, француз тіліндегі «көшіру» сөзі 
«қарақшылық» сөзімен бірдей естіледі. Жақында Францияда «Көшіру 
кітапты тонайды және өлтіреді» деген ұран айтылды. Кітап баспалары 1991 

жылы осы ұстанымды қолдайтын заң қабылдады. Содан бері олар бұл 
заңның барлық жерде орындалуын қамтамасыз ету үшін күресіп келеді, бұл 
әсіресе оқу орындары мен мемлекеттік мекемелерге қатысты. Кітап 
шығарушылар кітапты цифрлық түрде пайдаланғаны үшін және таратуда 
жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланғаны үшін авторлардан белгілі 
бір соманы алатынына да қол жеткізді. Осылайша, автордың құқығын қорғау 
француз кітап шығарудағы басты міндеттердің біріне айналады. 
Бүгінгі болып жатқан өзгерістердің үшінші факторы – оқырман мен кітап 
арасындағы қарым-қатынастың өзгеруі. Кітапты иелену қарым-қатынасы 
кітапты пайдалану қатынасына ауысты. Немесе басқа жолмен: ләззат 
қатынасынан бастап – кітап ақпаратының тиімділігі мен қолданылуын талап 
етуге дейін. Кітап фетиш болудан қалады, мақсатқа жету құралдарының 
біріне айналады. Осылайша, кітапты десакрализациялау процесі жүріп жатыр 
деп айта аламыз. Барлық осы өзгерістер факторлары кітаптарды қалай басып 
шығару керектігі туралы идеяға шешуші әсер етеді. 
Осылайша, экономикалық қиындықтарға қарамастан, француз кітап 
нарығы бәсеңдемейді және шығарылатын басылымдар санын арттыруды 
жалғастыруда. Қағаз мұқаба сегменті ең қарқынды дамып келеді, қалта 
кітапшалары мен комикстері жақсы сатылуда. Басылымдар кітап дүкендері 
арқылы немесе дәстүрлі емес тарату арналары – кітап клубтары мен Баспасөз 
үйлері арқылы сатылады. 
Шетел әдебиетіне қызығушылық біршама төмендеді, бірақ соған 
қарамастан француз кітап нарығында орыс авторларының кітаптары 
маңызды рөл атқарады. [6] 

жүктеу/скачать 241,87 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: