П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- III бөлім. Тәрбие теориясы
| Үшінші тәрбие үстанымы
- алдыңғы екеуін толықтырады, ол да тәрбие- леу үрдісінің табигатынан және алға қойылған төрбиелеу мақсатынан шығады, кобінесе бүл үстаным «капай?» деген сүраққа жауап береді. Басқаша айтқанда, бүл үстаным бір түлға басқаларға өзін біртүтас феномен ретінде корсетеді, бөлек іс актісінде ол бірден және барлығын әлемге жеке қатынас жүйесін қүрайды. Біртүтас түлға әлеумегтік-психологиялық феномен ретінде оқыту- шыларға біртүтас тәрбиелеу әсерін алдын ала жоспарлайды. Түлғаның мінез-қүлқында ең қысқа, ең үсақ және байқалмайтын іс акті- сінде түрлі қатынастар болса, онда түлға полифониялық болады. Мүндай жағдайда жан-жақты сезімдік және педагогикалык эсер бөлек актіде кездеседі. Мысалы, сабаққа қоңыраудың әлеуметтік-қүндылық біртүтас мазмүны кандай...? Әлде, оқулыққа, мүғалімге қүрмет пе? Оқушылардың ыкыласын қоргайтын мектеп тәртібіне күрмет пе? Немесе бүл озіңе деген « һ о то заріепз» адамы ретінде қүрмет пе? Бір жай әдетке қанша қатынастың болуы - сабаққа қоңырау соғылған уақытта келу! Тәрбиелік үрдістің біртүтастығы мінез-қүлықтар мен тэрбиелік қатынас- тармен қамтамасыз етіледі, бірақ бүл оқытушысыз іске асырылмайды. Егер де оқытушы бүл үстанымды орындамаса, онда тәрбиелік үрдіс дүрыс іске аспайды. Мысалы, әдемі өлең шумақтарын лас бәлмеде оқу салақтықты, жан дүниесінің ластығын көрсетеді, омірдегі жағдайлар ағынының біртүтастығын III бөлім. Тәрбие теориясы 279 көре алмайтын және қоқыста тек қана лас гүлдер өсетінін білмеу гіедагогтың өзін таң қалдырады. Баланы адамгершілікке шақыратын өктем дауыс озбыр- лықты қалыптастырады, осы жерде сөз, сездің мағынасы емес, қатал зүлымдық эсер етеді. Баланың қатынасы біртүтастық болып табылады: гіарасатқа, сезімге әсері, психологиялық арналар арқылы іс әрекеті - дыбыс, көрер көзге, кинетика- лыққа эсері барлық қабылдау белсенді түрде арналарына шыгуды қамтамасыз етілуі тиіс. Бірақ біртүтастық балалардың «жеке түлға» ретінде танылуы болып табылады, ол бірден әлеммен: яғни дыбыс (сөз, интонация, ритм, дауыс ырғағы), козғалыс арқылы (іс-әрекет, қылық), пластикалық бейне арқылы, мимика, материалдық бейнелі затгарға, азық-түлікке, киім-кешекке және г.б. бакылау жасау аркылы қатынаска түседі. Түтас тәрбие - недагогтың назарын басты объектіге аударушы тәрбие. Біртүтас-тық үстанымы бөлек бір актіде баланың қылықтарын жәнс оның әлемге қатынасын алдын ала көріп және оқиғаларды әлемнің бір бөлігі рстінде кабылдауға үйретеді. Гл ер субъектілік үстанымы өзінің практикалық орындалуында баланың өз өмірінде бақылау кабілеттілігін қамтамасыз етсе, онда біртүтастық үстанымы оны өмірлік тактикасымен каруландырады: тактика адамдарға жоне өмірге деген бірдей қатынасын қүрайды. Тэрбиеленуші қаншалықты ересек болса, сонніалықты оның жалпы өмірлік үстанымын қүруы ықтимал. Біртүтасгық үстанымның орындалуының алғы шарттарына әр оқиғада адамныц жеке және бір актілі әрекеттерін оның әлемге жэне нақты бір затқа қатынасын корсетуі ретінде мүғалімніц бағалау шеберлігі жатады. Өзін-озі тексеруге арналган сүрақтар мен тапсырмалар: жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|