П. Васильев атындағы орталық қалалық кітапхана Ақпараттық-библиографиялық бөлім Центральная городская библиотека им. П. Васильева Информационно-библиографический отдел

Қожанов, О. Жасыбай тастары = Камни Жасыбая= Stones of Zhasybay: фотоальбом. / О. Қожанов – Павлодар:ЭКО, 2007. – 153 б.

Қожанұлы, О. Қажымұқан / О. Қожанұлы. – Павлодар: ЭКО, 2006. – 193 б.

Қожанұлы, О. Ой өрнектері / О. Қожанұлы. – Павлодар: ЭКО, 2001. – 177 б.

Қожанұлы, О. Өмір жолдан басталады. / О. Қожанұлы. –Алматы:Жібек жолы, 2006. – 193 б.
***

Қожанұлы, О. Алып пен ақын / О. Қожанұлы // Сарыарқа самалы. – 2006. – 9 ақпан. – 11б., 22 наурыз. – 15 б.

Қожанұлы, О. Ғылымға сара жол салған / О. Қожанұлы // Сарыарқа самалы. – 2006. – 11 сәуір. – 3 б.

***

Қожанов, О. Ғылымның жарық жұлдызы: [ғалым Қ. Сәтбаевтың туғанына – 108 жыл] /О. Қожа-нов // Сарыарқа самалы. – 2007. – 12 сәуір. – 6 б.

Қожанов, О.Өткенді ерек қадірлеген: [жерлесіміз, жазушы Д. Әбілев жайлы] / О. Қожанов. // Сарыарқа самалы. – 2008. - 1 наурыз. – 5 б.

***

Салықов, К. Бабалар жалғасы:[қоғам қайраткері, жазушы О. Қожановтың 70 жылына арналған өлең] /К. Салықов // Айдын. – 2007. - № 1 (наурыз). – 68 б.

Павлодар облысының экономикасы мен географиясын зерттеген ғалым Зоя Владимировна Кузнецова Башқұрт АССР – нің Бирс қаласында 1917 жылы 2 мамырда туған. 1935 жылы педагогикалық техникумды, ал 1941 жылы ҚазМУ география факультетін бітірді. Алматы қаласында мектепте география сабағынан дәріс берді.

З.Кузнецова 1951 – 1963 жылдары ҚазКСР – нің ҒА- ның география секторында қызмет жасап, 1963 жылдан экономика институтында жұмыс істейді.

З.Кузнецованың 10 – нан астам ғылыми еңбектері бар. Орыс тілінде “Павлодар облысы” атты кітабы жарық көрді.

85 жыл (1927-2008)

Бәйтен Уәлиханұлы Омаров 1927 жылы 10 мамырда Павлодар қаласында туған. 1948 жылы Алматы қаласындағы киноактерлер мектебін, ал 1954 жылы Ташкент мемлекеттік театр – көркемсурет институтының режиссерлік факультетін бітірді. 1944 – 1949 жылдары Қазақ радиокомитеті жанындағы халық аспаптар оркестрінде (Алматы қ.) қызмет етті.

Б.Омаров режиссерлік өнер жолын 1953 жылы тұңғыш рет Н.В.Гогольдің “Үйлену” комедиясын (қ. Атырау обл. драма театры) қоюмен бастады. 1954 жылдан Семей облыстық драма театрында (қ. Семей обл. музыкалық драма театры; 1956 жылдан осы театрдың бас режиссері, ал 1965 жылдан әрі директоры) режиссер, одан кейін Ұйғыр мемлекеттік комедия театрында (1971 – 1975), Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театрында (1977 – 1980), Қазақконцертте (1980 – 1984), бұрынғы Талдықорған обл. драма театрында (1984 – 1989, 1986 жылдан әрі директоры) бас режиссер, ал 1975 – 1977 жылдары ҚазКСР - і Мәдениет министрлігіндегі өнер істері басқармасының бастығы болды.

Б.Омаров 1987 жылдан республикалық дәрежедегі зейнеткер. Ол ұлттық және аударма драматургия бойынша көптеген спектакльдерді қою арқылы Семей облыстық драма театрында режиссерлік өнердің профессионалдық жағынан қалыптасып дамуына елеулі үлес қосты. Осы театрда қойған спектакльдері қатарында: А.Қаһардың “Ауру тістері” (1955). М.Әуезовтің “Еңлік – Кебегі” (1956) мен “Қарагөзі” (1960), Ғ.Мүсреповтің “Ақан сері – Ақтоқтысы” (1957), Назым Хикметтің “Махаббат туралы аңызы” , Гогольдің “Ревизоры” (екеуі де 1957; соңғысы 1958 жылы Қазақстан театры көктем байқауының 1-дәрежелі дипломымен марапатталды), Ә.Тәжібаевтың “Майрасы” (1958, Қазақстан театр көктемі байқауының 1-дәрежелі дипломына ие болды; 1969, Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театры; 1983, Павлодар облыстық драма театры), Қ.Мұхамеджановтың “Бөлтірік бөрік астында” мен «Жат елдесі” (1969), Қ.Мұхаметхановтың “Комиссар Ғаббасов” (1964, 1968), Ш.Айтматовтың “Жәмила” (1964, “Махаббат жолы” деген атпен қойылды), Б.Жәкиевтің “Әке тағдыры” (1966), А.Бектің “Волокалам тас жолы” т.б.

Б. Омаровтың басқа да қойған спектакльдері бар. Олар: И. Саттаров пен В. И. Дьяковтың “Ғарип пен Сәнәмі”, “С.Мұқановтың “Қашғар қызы”, “Қ.Бәйсейітов пен Қ.Т.Шаңғытбаевтың “Ой, жігіттер-айы”, С. Хасановтың “Таза ауа жұтайығы”, “Қ.Ысқақовтың “Таңғы жаңғырығы”, Ғ.Мүсіреповтың “Ұлпаны” бойынша, Д. Исабековтің “Әпкесі”, Ш. Мұртазаның “”Сталинге хаты”, У. Шекспирдің “Асауға тұсауы” және т.б.

1987 жылы ҚазКСР – нің халық әртісі, ал 1958 жылдан Қаз КСР–нің Еңбек сіңірген әртісі атақтарына ие болған.

Б. Омаров 1987 – 1997 жылдары Қазақстан театр қайраткерлері Одағының вице-президенті болып, 1994 жылдан Алматы эстрадалық цирк өнері колледжінің актерлік бөлімінде педагогикалық қызметпен айналысады. 2004 жылдан бастап осы колледждің “Жас талант” театрының көркемдік жетекшісі, әрі режиссері.

Әдебиеттер

Омаров Бәйтен Уәлиханұлы // Қазақ мәдениеті: энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы. 2005. – 489 – 490 б.

Омаров Бәйтен Уәлиханұлы // Қазақ өнері: энциклопедия. – Алматы, 2002. – 537 – 538 б.

Омаров Бәйтен Уәлиханұлы // Қазақ ССР: қысқаша энциклопедия. – 4 томдық. – Алматы, 1989. – 4т. – 465 – 466 б

Омаров Бәйтен Уәлиханұлы // Қазақ мәдениеті. – Алматы, 2005. – 489 – 490 б.

Бықай, Ф. Аманат: [көрнекті режиссер, атақты актер маркұм Б. Омаров жайлы] / Ф. Бықай // Егемен Қазақстан. – 2009. – 28 қаңтар. – 10 б.

Жұмат Тұрғынбайұлы Шанин 1892 жылы Павлодар облысы Баянауыл ауданы Желтау ауылында дүниеге келген. Режиссер, актер, драматург, театр және өнер қайраткері, Қазақстанның халық әртісі (1931). Ұлттық кәсіби театрдың негізін салушылардың бірі. Туған нағашысы Алтыбайдан ән салып, домбыра тартуды үйренеді. 1913 жылы Омбы қаласына келіп, күн көріс қамымен біраз уақыт зауытта жұмысшы болады. Мұнда С.Сейфуллин, Н.Нұрмақов және Б.Серкебаевпен танысады, әрі өз бетінше оқып, білімін жетілдіреді.

Ж. Шанин 1915 – 1916 жылдары бухгалтерлер курсында оқыды. Осы жылдары алғаш рет қалалық театр спектакльдерін көреді. Көп ұзамай, патша үкіметінің жарлығымен майдан жұмысына тартылады. Туған ауылына 1917 жылы оралады. Сол жылдан бастап Қарқаралыда, Павлодарда (1921 – 1922), Зайсанда (1922) және Семейде (1923) және ҚазКСР ОАК мүшесі болып, т.б. қоғамдық жауапты орындарда қызмет етті.

1920 жылы Семейде “Ес-аймақ” труппасын басқарды. Режиссерлік өнер жолын осы труппадан бастаған. Мұнда Ж.Шанин өзінің жазған “Арқалық батыр” және С.Сейфуллиннің “Қызыл сұңқарлар” пьесаларын сахналап, өзі Еркебұлан мен Арқалықты ойнады.

1926 жылы Ж.Шанин тұңғыш ашылған кәсіби қазақ драма театрының құрамында болып, актерлік, режиссерлік жұмысты атқарып және театрдың көркемдік жағын басқарды. Алғашында ұйымдастырушылық – шығармашылық қызметінен бастап, актерлер мәдениетін көтеруге, театр жұмысын белгілі бір жоспар бойынша жүргізуге, репертуардың идеялық – көркемдік сапасын арттыруға көңіл бөлді. Бұл мәселелер “Қазақтың мемлекеттік театры” (1928), “Театр тарихынан” (1931), “Сахна техникасын меңгерейік”, “Сахнада шындықты тану” (1935), т.б. мақалаларда көтеріліп, баспасөз беттерінде жарияланды.

1926 – 1932 жылдары қазіргі Қазақ академиялық драма театрында ұлттық драматургиядан С.Аблановтың “Күндеспейтін қатындары” мен “1916 жыл” , А.Шаниннің “Болат”, І.Жансүгіровтің “Кек”, Б.Майлиннің “Майданын”, М.Әуезовтің “Октябрь үшін” және классик туындылардан А.С.Пушкиннің “Тас мейман” мен “Сараң сері”, У.Шекспирдің “Гамлетін”, сонымен қатар өзі жазған “Торсықбай”, “Арқалық батыр”, “Айдарбек”, “Баян батыр”, “Шахта” т.б. шығармаларды қойды.

Ж.Шанин 1932 – 1933 жылдары қазіргі Қырғыз академиялық драма театрының бас режиссері болады. 1934 жылы ашылған музыкалық театрды ұйымдастыруға қатысып, Қ.Жандарбековпен бірге Е.Г.Брусиловскийдің “Жалбыр”, “Қыз Жібек” пен “Ер Тарғынын” қойды. 1936 жылға дейін осы театрдың көркемдік жетекшісі болды.

1936 – 1937 жылдары Орал музыкалық драма театрының ұйымдастыруымен бірге оған басшылық жасады. Оның драматургиясы көптеген облыстық театрлардың репертуарынан орын алды. А.В.Затаевич, Д.И.Ковалев пен Л.Хамиди Шаниннің орындауында бірқатар халық әндерін жазып алған. 1972 жылы Шымкент облыстық драма театрына және 1922 жылы “Южный” кеңшарына (Павлодар обл.) Ж.Шаниннің есімі берілді.