Дене мәдениеті тарихы мен олимпиадалық білім пәні бойынша
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Pdf көрінісі
|
esmagambetov
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.9 Курстың саясаты мен процедурасы
- Барлығы
|
5
кестесі
№ Жұмыс түрі
Тапсырма мақсаты
және мазмұны
Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер Орын
дау мерзі
мі Балдар
(рейтингт ік-
шкалаға сәйкес)
Бақыау түрі
Тапсыру уақыты
1 2 3 4 5 6 7 8 1 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: Пәнге кіріспе және дене мәдениеті тарихының тапсырмалары Оқылған
лекция материалдар ын бекіту. Пән аралық қатынастард ы анықтау 1. История физической культуры. Столбов В.Н. – М.,ФиС,1989. 2. Всеобщая история физической культуры и спорта
Сесси яға
дейін 5 Есеп беру Сессиян
ың 1 аптасы
2 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: Ежелгі дүниедегі дене мәдениеті. Дене мәдениетінің дамуы. Құл иеленушілік құрбыс кезеңіндегі дене мәдениеті. Оқылған
лекцияларды игеріп,
құрлыстарда ғы дене
мәдениетінің өзгешелігін анықтау 1. История физической культуры. Столбов В.В. – М.:
ФиС,1989,16- 25б.
Сесси яға
дейін 6 Есеп беру Сессиян
ың 3-4 аптасы
3 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: Орта ғасырдағы Еуропа елдеріндегі дене мәдениеті. Жаңа уақытың екінші кезеңіндегі дене мәдениеті мен спорт. Оқылған
лекция материалдар ын жүйелеп, бекіту
1. История физической культуры (ИФК). Столбов В.В.. – м.: ФиС, 1989, 25-50б. Сесси яға
дейін 6 Есеп беру Сессиян
ың 5-7 аптасы
4 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: Жаңа ғасыр уақытындағы дене мәдениеті. Шет елдердегі жаңа уақыт кезеңіндегі дене мәдениеті. Ертеден кәзіргі заманға дейінгі дене тәрбиесі. Оқылған лекциялық материалдар ды игеру 1. История физической культуры Столбов В.В. – М.: ФиС,1989. Сесси
яға ейін
6 Есеп
беру Сессиян
ың 8-9 аптасы
5 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: XIX Ғасырдың жартысындағы Ресейдегі дене мәдениеті. Екінші дүниежүгі соғысынан кейінгі кездеді спорттың дамуы. Олимпиадалық ойындар. Оқылған материалдар ды игеру 1. История физической культуры Столбов В.В. – М.: ФиС,1989. Сесси яға
дейін 6 Есеп беру Сессиян
ың 10-11 аптасы
6 Өзіндік жұмыс. Тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойын түрлері. Қазақстан спортшыларының Олимпиада ойындарына қатынасуы. Оқылған
материалдар ды игеру тест тапсыруға дайындық Таникеев М. От байги до олимпиады. – Алматы,1983.
6 Тест тапсы
ру
6
1. Кун Л. Всеобщая история физической культуры и спорта. – М., «Радуга», 1982 г. 2. Столбов В.В. История физической культуры. Учебник для педогогических институтов. – М., «Просвещение», 1989 г.,
3. Таникеев М. От байги до олимпиады. – Алматы: Казахстан, 1983 г., 4. Таникеев М. История физической культуры в Казахстане (Дореволюционный период) – Алматы, 1977 г. 5. Таникеев М. История физической культуры в Казахской ССР – Алматы, 1983 г. 6. Таникеев М. (в сооавторстве). Социология физической культуры и спорта. Учебное пособие для институтов физической культуры. Алматы, изд. «Ғылым», 1994 г. 7. Таникеев М. Мир народного спорта. – Алматы: изд. «Санат», 1999 г. 8. Құралбекова А. Халық педагогикасындағы қазақтың ұлттық ойындары. Оқу құралы. - Алматы: ҚазМСТА, 2000 ж. 9. Құралбекова А. Дене мәдениетіндегі ұлттық ойындар. Оқу құралы. – Алматы: ҚазМСТА, 1999 ж. 10. Сағындықов Е. Қазақтың ұлттық ойындары. Алматы – «Рауан», 1991 ж. 11. Тәнікеев Мұратхан. Қазақстандағы дене шынықтыру мен спорт тарихы. Оқу құралы. – Алматы – 2002 ж. 12. Дәрістің электр.курсы дене мәдениеті тарихы бойынша.
Рейтинг-шкала Бақылау түрі Балдар Ағымдық
20 Аралық
30 Үй жұмысы 10 Қорытынды 40 Барлығы: 100
7
1. Сабақтан кешікпеу 2. Сабақ үстінде сөйлеспеу 3. Себепті жағдайлармен емтиханға келмей қалған жағдайда емтиханды жазғы сессияда ақылы түрде тапсыру.
8
ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Барлығы (несиелер) - 3
Тақырып атауы Л ек . Се м . СО Ө Ж
СӨ Ж
1. 1-модуль. Дене мәдениетінің жалпы тарихы. Кіріспе. Пән және дене мәдениеті тарихының тапсырмалары. Дене тәрбиесінің алғашқы құрылысы. 2 1
3 2.
Ежелгі дүниедегі дене мәдениеті. 2 1 3 3 3. Ежелгі Шығыс Америка, Африка құлдық мемлекетіндегі дене мәдениеті мен спорт. 2 1
3 4.
Орта ғасырдағы құл иеленушілік кезеңіндегі дене мәденитеінің дамуы 2 1
3 5.
Орта ғасырдағы Еуропа елдеріндегі дене мәдениеті. 2 1
3 6.
Орта ғасырдағы ауыл шаруалары мен қала тұрғындарының дене мәдениеті. 2 1
3 7.
Жаңа уақыттың екінші кезеңіндегі дене мәдениеті мен спорт. 2 1
3 8.
Жаңа ғасыр уақытындағы дене мәдениеті. 2 1 3 3 9. Шет елдердегі жаңа уақыт кезеніндегі дене мәдениеті. 2 1
3 10. Ертеден кәзіргі заманға дейінгі дене тәрбиесі. 2 1
3 11. XIX ғасырдың I жартысындағы Рессейдегі дене мәдениеті тарихы. 2 1 3 3 12. Екінші дүние жүзі соғысынан кейінгі кездегі спорттың дамуы. 2 1 3 3 13. Халықаралық Олимпиада комитетінің құрылуы, олимпиадалық ойындар. 2 1 3 3 14. Қазақстаң ұлттық спорт түрлері. 2 1 3 3 15. Қазақстан спортшыларының дербес мемлекет есебінде олимпиадалық ойындарға қатынасуы. 2 1 3 3
30 15 45 45 9
№ 1. Лекция тезистері. Лекция тақырыбы: Кіріспе. Пән және Дене мәдениеті тарихының тапсырмалары. Дене тәрбиесінің алғашқы құрылысы.
1. Дене мәдениеті тарихы. 2. Дене мәдениеті тарихының кезеңдері. 3. Алғашқы қоғамдағы дене тәрбиесінің шығу тарихының мәселелері.
1. Дене мәдениетінің тарихы – тарих ғылымның жеке саласы болып саналады. Дене мәдениетінің тарихы адам қоғамындағы - өмір сүрудің әр – түрлі кезендеріндегі дене мәдениетінің дамуын зерттейді және Дене мәдениетінің аймағындағы, таптық – антогонистік қоғамындағы тиімді әсер етуші заңдылықтарды оқытады. Дене мәдениеті тарихы пәнінің мазмұнына дене тәрбиесінің құралдары, қалпы, әдістері, идеялары, дене мәдениетінің ілімі, әдістемесі және жүйесі кіреді. Дене мәдениеті тарихы өзін тарихи білімдердің арнайы саласы деп, дене тәрбиесі мен спорт туралы ғылымның ерекше бөлімі ретінде қарастырылады: “Дене мәдениеті тарихы” пәні ежелгі уақыттан біздің күнге дейінгі дене мәдениетінің шығуы мен дамуын, қоғамдағы жалпы мәдениеттің бір бөлімі ретінде қарастырылады. Дене мәдениетінің тарихы – ғылым ретінде ХІХ – ғасырдың екінші жартысында қалыптаса бастады, ол білімді адамдардың, педагогтар мен дәрігерлердің дене тәрбиесіне деген қызығушылығынан туындады. 2. Дене мәдениетінің тарихы – тарихи білімдердің арнайы саласы ретінде бірнеше даму кезеңдерінен өтті. Оның осы құрылымының негізін ғылыми кезеңдер құрайды. Дене мәдениетінің тарихы – мынадай кезендерге бөлінеді: Бірінші кезең – ежелгі дүниедегі дене мәдениеті тарихы, алғашқы құрылыс пен құлиеленуші кездердегі дене мәдениеті түрлерін қамтиды. Екінші кезең – орта ғасырлардағы дене мәдениеті тарихы, дене мәдениетінің феодалдық түрінің шығуын, гүлденуі мен құлдырауын қамтиды. 10
Үшінші кезең – жаңа уақыттағы дене мәдениетінің тарихы – бұл кезең дене мәдениетінің буржуазиялық түрінің шығуы мен билеген уақытын қамтиды. Төртінші кезең – жаңалау уақыттағы дене мәдениетінің тарихы – бұл кезең дене мәдениетінің әлеуметтік жағдайдағы шығуы мен орнығу уақытын қамтиды. Ал, оның пәнінің құрылымы: 1. Жалпы дене мәдениетінің тарихы – барлық қоғамдық экономикалық формациядағы дене мәдениетінің даму заңдылықтары. 2. Халықаралық спорттық қозғалыс тарихы. 3. Қазақстандағы – отандық дене мәдениетінің тарихы. 4. Дене жаттығуларының шығу мәселерінің тарихнамасы. Дене мәдениетінің бастапқы шығуы, құрылым бойынша да мазмұны бойыншада күрделі мәселе. Ол келесі сұрақтарды қамтиды: дене мәдениетінің объективті және субьективті факторларының шығуының өзара байланысы, алғашқы даму кезеңіндегі ерекшеліктері; алғашқы қоғамдағы дене тәрбиесінің; негізгі жақтары. Дене мәдениеті неден шықты? Адамдардың еңбек қызметінен бе немесе діни өкілдіктерден бе? Ол қоғаммен немесе аңдар дүниесімен қатынасты ма, биология заңдарына бағына ма? Әр елдердің білімділері бұл мәселелерді шешу үшін әр–түрлі пікірлер айтты. 1) Тарихи ғылымдардың кейбір өкілдері өздерінше дәлелдеді, онда дене тәрбиесінің бастаулары, нақтырақ айтсақ дене мәдениетінің элементтері аңдарда бар, сондықтан биология заңдарына тәуелді деді. 2) Теориялық ағым бойынша авторлары дене мәдениетінің дамуы діни өкілдегі адамдардан шықты дейді. Мысалы: Э.Кайс «Дене тәрбиесінің қысқаша тарихы», (1927 ж.) кітабында деректер келтірілген. 3) Атақты испан социологі Х.Ортега мен Гассет спорттың бастапқы жайы және қоғам өмірінде еңбектің бағынышты рөлі туралы идеяны дамытады және мемлекеттің дамуына – адамдардың спорттық қызметі себеп болды деген. Ағылшын философы, социолог Гербет Спенсер (1820 – 1903 жж.). Ол алғашқы қоғамдағы адамдардың бірлестіктері мен ондағы 11
дайындықтары алғашқы спорттық клубтарда болды деп тұжырымдайды, олар ордадан руларға өту баспалдағынан жанұя құруына себеп болды дейді. 4) Г.В.Плехановтың көзқарасы бойынша адам санамен істелінген жаратылыс, жалпы биологиялық заңдарға бағынады десе, Е.А.Покровский (орыс зерттеушісі) ойындар мен дене жаттығулары баланың сыртқы өмірімен қарым – қатынасын дамытатын құрал деді. Дене мәдениетінің шығу түсінігінде үлкен құнды жұмыстарда Ф.Энгельстің орны бөлек. Оның «Жанұяның шығуы және мүлік пен мемлекет тарихы» еңбегінде адам қатарына қосылу заңдылықтары алғашқы қоғамның дамуы және құлдырауының тарихы, дене тәрбиесінің ру мен тайпаның қоғамдық өмірдегі рөлі туралы жазды, және еңбек ету процесінен адамның түр әлпеті өзгергендігін дәлелдеді. Оның айтуынша адам адам болып 40 мың жыл аралығында қалыптасқан. Адам иілімді, епті және тұла бойы әдемі болды. Еңбек ету процесі уақытында негізінен аң аулауда жүгіру, лақтыру, жорғалау іс - әрекеті сияқты дене сапаларын дамытты дей келе адамның әлсін - әлсін еңбек іс - әрекетінде алынған өзгерістері ұрпаққа беріліп тұқымқуалай бастады. Еңбек процесі кезінде тәрбие де жанданды және еңбектің өзі адам пайда болғаннан кейін ғана дамыды дейді. Алғашқы құрылыс қоғамы миллион жыл шамасында болған, оның өзі кезеңдерге бөлінді: рулық қоғамға дейін, алғаш құрылыс қоғамы, алғаш құрылыс қоғамының таратылуы. Этнографиялық негіздердің мәліметі бойынша бірнеше мысал келтіруге болады: аңға шыққанда ыңғайлы орын алу, ұзақ уақыт аңду статикалық төзімділікті талап етеді; аңшылар суда жүзетін құсты аулау үшін жақсы сүңгіп жүзуі керек, таудағы аңшылық ептілікті қажет етеді. Көптеген алғашқы құрылыс халықтарында өздерінің салттары болды ол инициация деп аталынды, бір жас аралық топтан келесісіне өту, руға немесе тайпаға қабылдану. Инициацияда жастарды бақылау үшін рудан алынған арнайы бөлінген үлкен
жастағы адамдар
болды: Көптеген инициациялардың мақсаты жасөспірімдер рудың толық мүшесі етіп қабылдау. Инициацияға жасөспірімдер қатты дайындалды, шынығуда қатаң тәртіп сақталып, аңшылыққа шығуды үйренді.
12
Инициацияда кең ауқымда дене жаттығулары мен әртүрлі ойындар қолданылды. Матриархат кезеңінде ежелгі адамдардың ойындық шығармашылық дамуы басталды. Жүнмен нығыздалған доп, каучук добы, коньки және сүйектен жасалған шаңғы, клюшка, қалақ (ракета) пайда болды. Патриархат кезеңінде жер өңдеу мен мал шаруашылығы еңбектің негізгі қалпы болып, өндіріс процессінде дене күші шешуші рөл атқарды. Бұл кезде қүрделі ойындар, би және дене жаттығуларымен, аңдарды үйрету, аңшылқтың күрделі тәсілдері, жер өңдеу түрлері пайда болды. Алғашқы құрылыс қоғамының таралу кезеңінде тайпалар арасындағы соғыс, күнделікті қарым – қатынас қалпы болғандықтан жастарды үйретуде әскери дене дайындығының элементтері дамыды. Алғашқы құрылыс қоғамындағы дене мәдениетінің ерекшеліктері 1. Дене мәдениеті жастардың жалпы тәрбие жүйесіндегі дене тәрбиесінің элементтері түрінде қызмет етті: тұрмыста, еңбек процессінде, салт – дәстүрлерде, қоғам мәдениетінің мазмұнды бөлімі түрінде іске асты, бірақ оның басқа бөлімдерінен бөлінбеген. 2. Құлиеленушілік қоғам пайда болғанға дейін дене мәдениеті барлық адамдардың жетістігі мен шығармашылығы болды.
3. Дене мәдениті адамды дайындаудың бір құралы болып саналды, басты кейіп еңбек қызметіне дайындау. Өмір сүрудің ақырғы стадияларында алғаш құрылыс қоғамында әскери дене дайындығының элементтері шыға бастады.
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|