«Crede Experto: транспорт, общество, образование, язык» международный информационно-аналитический журнал
жүктеу/скачать 311,58 Kb. Pdf көрінісі
|
esimova
| Қазаға байланысты
(киім- кешек, ыдыс-аяқ, қару-жарақ, аспап, үй жабдықтары, мал шаруашылығына қатысты заттар):
– ӛліге кигізетін киім. Үшкілсіз, тігісі сыртына қаратылған, түсі ақ болып келеді.
ұлт дүниетанымында ӛлген адам мәйіті таза емес, әрі үрейлі, әрі киелі болғандықтан оны оң жаққа салып, шымылдық құрып,
қоршаған ортадан аулақтайды. Сондай-ақ ӛліктің бетін ақ матамен бүркемелеп жауып қояды. Осыған орай қазақта «арулау» деген сӛз қолданылады. Есік, босаға, маңдайша – Ӛлікті шығарарда табалдырыққа қойып дамылдатады. Оны үйден аяқ жағымен шығарады. Бұл ғұрыптардың мәні – басқа әлемге аттанардағы шекарадан ӛту мәнінде болса керек. Осыған орай табалдырықты басуға, есікті керуге болмайды деген тиым да бар екені мәлім. Сондай-ақ босаға екі дүниенің шегі, кез-келген дүниенің кіріп-шығатын есігі, әр нәрсенің ауызы деген ауыспалы мағыналарда да қолданыс табады.
Ағайындарының алдында Алланың ақ ӛлімімен ӛтіп бара жатқан адамдар арыздасып, қоштасып болған соң, кӛз жұмар алдында соңғы асын сұрап ішетін болған. Бұны қазақта «атау кере» деп атаған. Осыған орай ӛлген адамды «дәм-тұзы таусылды» деп те жатады. Ежелгі салт бойынша ақтық сапарға аттанушы адам жақын адамының қолынан соңғы рет дәм тататын болған. Кӛргенді адамдар әлсіреген адамға сүйікті, соңғы асын дайындап берген. «Атау кере» сияқты киелі асты сұрап ішіп, ӛз ажалын қасқайып түрып қарсы алып, артына үлгі-ӛнеге, ұлағатты ӛсиет қалдыратын қасиетті адмдардың бірі болған Жамбыл Жабаев ӛлер алдында елімен қоштасып, бір шыны айран алдырып ішіп, «Қарасай бабамнан қалған қызыл жолбарыс қайырылмай Алатауға еніп кетті, бұл менің атау-керем шығар» деген аңыз-әңгіме де бар [Қайдаров, 1985, 176 б.].
ақтық сапарға қолдан дәм таттырып аттандыру.
«Заттық мәдениет лексикасы – ұлттық рух пен талғам негізінде, ұлттық тұрмыс пен шаруашылық ерекшелігіне сай технологиялық процесс нәтижесінде, ӛз мәні мен атқаратын қызметіне сай сӛз тудырушы модельдер арқылы жасалатын лексика-семантикалық категория ретінде кумулятивтік қызметі негізінде сақталған материалдық ӛндіріс пен мәдени туындылардың атауы» [Қайдаров, 1985,13 б.]. Осындай қазаға байланысты қолданылатын заттық мәдениет бірліктерінің сипаты – бір әлемнен екінші әлемге ауысудағы ӛтпелі рәсімді қамтамасыз етуден туған мұрағат.
жүктеу/скачать 311,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|