) «Робототехника»: түс датчигі; ультрадыбыс датчигі

8 

2 

«ИНФОРМАТИКА»  ПӘНІН  ОҚЫТУДЫ  ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ 

ФОРМАЛАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ  

 

Қазақстан  Республикасындағы  орта  білім  беру  мазмұнын  жаңарту 

аясында 

жаңартылған 

білім 

беру 

бағдарламаларын 

әзірлеушілер 

«Информатика»  пәні  мұғалімдеріне  төмендегідей  кеңестер  береді:  топтарда 

жұмыс  ұйымдастыру  кезінде  дифференциалды,  жеке  тұлғалық,  құзыреттілік, 

интеграциялық,  жүйелік  және  басқа  тәсілдерді  қолдану;  зерттеу  жұмыстары, 

проблемалық  оқыту,  жинақталған  сыни  ойлауды  қолдану,  ақпаратты  сақтау 

және жіберу,  жобалық  жұмыстар,  әр  түрлі  жағдайларда  үйренген дағдыларын 

пайдалануға  оқушыларды  ынталандыру,  басқа  пәндік  салалар  бар 

интеграцияланған  әдістерді  пайдалану.  Сондай-ақ,  белсенді  оқыту 

стратегияларын  қолдануға  (тапсырмаларды  орындау  арқылы  практикалық 

дағдыларды  енгізу);  кері  байланыс  (оқушылар  арасында  немесе  мұғалім  мен 

оқушы  арасында);  оқуды  ынталандыру  (оқушыға  сенімділік  беру);  оқыту 

сапасын жақсарту (сараланған тапсырмалар).  

«Ақпараттық  және  коммуникациялық  технологиялар»  пәнін  бастауыш 

сыныптарда  оқытудың  әдістемелік  ерекшелігі  оқушылардың  жас 

ерекшеліктерін  және  «Информатика»  пәнінің  ерекшелігін  ескере  отырып, 

оқытудың  белсенді  формалары  мен  әдістерін  оқу  үдерісіне  біріктіру  болып 

табылады. 

Информатика  бойынша  бастапқы  оқу  жоспары,  сондай-ақ  білім  берудің 

бастапқы  деңгейінде  басқа  пәндерді  оқыту  -  мектеп  оқушыларының  жалпы 

білім  берудегі  ең  маңызды  кезеңі  болып  табылады.  «Ақпараттық  және 

коммуникациялық  технологиялар»  пәнінің  негізгі  міндеттері:  компьютерлік 

сауаттылықты  қалыптастыру;  логикалық  ойлауды  дамыту;  алгоритмдік 

дағдылар мен проблемаларды шешудің жүйелік тәсілдерін дамыту; қарапайым 

компьютерлік  дағдыларды  қалыптастыру  (ақпараттық  технологиялар 

саласындағы  негізгі  түсініктермен  компьютерлермен  танысу);  роботының 

негізгі  моделін  құрастыру,  роботқа  арналған  бағдарламаны  жүктеу  және  іске 

қосу. 

Білім  беру  түрі  –  мақсатқа  бағытталған,  жақсы  ұйымдастырылған, 

танымдық  және  білім  беру  коммуникацияларының,  өзара  әрекеттесудің, 

оқытушы-студенттік  қарым-қатынастың  мазмұнды  түрде  бай  және  әдіс-

тәсілімен жабдықталған. 

Білім формалары фронталды, ұжымдық, топтық, жұптық, жеке, сондай-ақ 

оқушылардың ауысымдық құрамына бөлінеді. 

Оқудың 

фронтальды  формасы

  – 

барлық  оқушылар  бірдей  мазмұндағы 

немесе  бірдей  қызмет  түрлерін  меңгергенде  қолданылады  және  мұғалімнің 

бүкіл  сабақпен  бірге  бірыңғай  тапсырмамен  бірдей  жұмысын  қамтиды.  Бұл 

дәстүрлі  ұйымдастыру  формасы  информатика  сабақтарында  өз  құндылығын 

жоғалтпайды  және  ауызша,  көрнекі  және  практикалық  әдістерді,  сондай-ақ 

білімді бақылау үдерісінде қолданылады. 

Білім  берудің 

топтық  формаларында

 

оқушылар  әр  түрлі  негізде  және 

әртүрлі  кезеңдерде  құрылған  топтарда  жұмыс  істейді.  Бұл,  компьютерлік 

9 

техниканы  пайдалану  кезінде,  мысалы,  жаңа  бағдарламалық  жасақтаманы 

меңгерген  кезде,  жобаларда  жұмыс  істегенде,  компьютерлер  жеткіліксіз 

болғанда және т.б. жағдайларда қолданылуы мүмкін. Топтық бланкілер әртүрлі 

деңгейдегі  оқыту  мен  ынталандыруды  ұйымдастыруға  тиімді.  Оқушылардың 

білімдерін  жетілдіруі  сыныптастарымен  көбірек  қарым-қатынас  жасағанда 

нәтижелі болады. 

Жұптасып  оқытуда

 

негізгі  өзара  әрекеттесу  екі  оқушының  арасында 

болады,  олар  тапсырманы  талқылай  алады,  өзара  оқуды  немесе  өзара 

бақылауды жүзеге асырады.  

Жеке  білім  беру

 

нысаны  мұғалімнің  бір  оқушымен  қарым-қатынасын 

білдіреді.  Информатика  білімі  жеке  жаңа  түр  қалыптастырды:  оқушы 

компьютермен бірге бір (оқушы - компьютер). 

Нәтижесінде, оқушы ақпаратты өзіндік жылдамдықта меңгереді, ол сабақ 

тақырыбы бойынша жеке бағыттын таңдайды.  

Тренингті  ұйымдастырудың  нысаны  -  жүйелілік  пен  тұтастық,  өзін-өзі 

дамыту, жеке және қызмет сипаты, қатысушылардың құрамының тұрақтылығы, 

мінез-құлықтың  белгілі  бір  режимінің  болуымен  сипатталатын  педагогикалық 

процестің тарихи қалыптасқан, тұрақты және логикалық толыққанды ұйымы. 

Оқуды  ұйымдастырудың  сыртқы  формалары  белгілі  бір  қызмет  түрін 

білдіреді және мақсаттарды, мазмұнды, әдістерді, оқу құралдарын, мұғалім мен 

оқушылардың өзара әрекетін қамтиды. 

Көрсетілім.  Демонстрациялық  экранды  немесе  интерактивті  тақтаны 

пайдалану  арқылы  мұғалім  сабақ  мазмұнның  түрлі  элементтерін  көрсетеді. 

Демонстрацияның  негізгі  дидактикалық  функциясы  -  жаңа  білім  туралы 

ақпаратты оқушыға баяндау. 

Зертханалық жұмыс (фронталды). Барлық студенттер бір уақытта жұмыс 

орындарында тиісті бағдарламамен жұмыс істейді. 

Жеке практика - күрделілігі мен тәуелсіздік тұрғысынан алғанда әртүрлі 

міндеттермен  сипатталады;  оқулықтарға,  анықтамалық  материалдарға, 

интернет-ресурстарға  сүйенуге  рұқсат  етіледі;  мұғалімге  қиын  сұрақтар 

қойлады.  Оқушылар  мұғалімнен  бір,  екі  немесе  одан  көп  сабақ  үшін  жеке 

тапсырмаларды  алады,  соның  ішінде  кейбір  тапсырмалар  сабақтан  тыс 

орындалады. Бұл форма сабақтан тыс іс-әрекетке көшу болып табылады. 

Әдіс  -  әрекет  ету  тәсілі,  мақсаттарға  жету  тәсілі,  нақты  тапсырманы 

шешуге бағдарланған практикалық немесе теориялық оқыту әдістерінің немесе 

операцияларының жиынтығы. 

Оқу  әдісі  оқушылардың  жұмыс  істеу  әдісі  ретінде,  жұмыс  әдістерінің 

жиынтығы  ретінде  анықталуы  мүмкін,  себебі  мұғалім  оқушыларды 

білімсіздіктен  білімге  дейін  жеткізеді.  Осылайша,  оқу  әдісі  өзіне  әрекет  ету 

ережелерін және іс-әрекет әдістерін қамтиды. 

Білім берудің жаңартылған мазмұнын енгізу арқылы «білімдер, дағдылар 

мен қабілеттер» құзыреттілікке негізделген тәсілге көшу білім беру процесінің 

барлық компоненттерінде: оқытудың мазмұны, бағасы, формалары мен әдістері 

болды. Құзыреттілікке негізделген тәсілге көшудегі оқыту әдістерін өзгертудің 

мүмкін  бағыттарының  бірі  оқытудағы  белсенді  формалар  мен  әдістерді 

10 

пайдалану болып табылады. 

Белсенді  оқыту  әдістерінің  ұғымы  қандай?  Белсенді  оқыту  әдістемесі 

бойынша  оқушы  білім  беру  процесінде  белсенділігін  арттыра  отырып, 

«дәстүрлі тәсілдерге» қарағанда, әлдеқайда бесленді рөл атқаратын әдістер деп 

түсініледі.  

Информатика  сабақтарында  оқу  үрдісінде  белсенді  әдістерді  енгізу 

оқушылардың танымдық белсенділігін күшейтеді, қызығушылығын арттырады 

және ынталандырады, өз бетінше білім алуға мүмкіндік береді; оқушылар мен 

мұғалімдер арасындағы кері байланыс мүмкіндігін қамтамасыз етеді.  

Белсенді  оқыту  әдістерінің  әр  түрлі  жіктемесі  бар.  Бастауыш  мектептегі 

сабақтарда  белсенді  сабақ  әдістері  сабақ  ұйымдастырылған  сәттен  сабақты 

көрсету  және  жинақтау  үшін  қолданылады,  сонымен  қатар  сабақ  жоспарына 

форматтық  сабақты  біріктіреді.  Жаңартылған  білім  беру  мазмұны  аясында 

бастауыш  сыныптарда  сабақ  берудің  белсенді  формалары  мен  әдістерін 

мысалдар келтірейік: 

 

1)

 

«Ақпараттық-коммуникациялық  технологиялар»  (1-4  сыныптар) 

пәнінің кез-келген тақырыбында сабақты тиімді және қарқынды түрде бастау, 

қажетті эмоционалды жұмыс жағдайын қалыптастыру;   

2)

 

сынып пен оқушыларды жақсы түсіну, кейінірек алған оқушыларды 

оқуға  бағытталған  оқу-әдістемелік  тәсілдемені  қолдану  үшін  мұғалімге 

мақсаттар, үміттер, қорқыныштарды анықтаудың белсенді әдістерін қолдануға 

мүмкіндік  береді:  «Күту  ағашы»,  «Қар»,  «Көгілдір  жапырақтар»,  «Орхард», 

«Сыйлық».  Оқушылар  осы  әдістерді  өздерінің  білім  беру  мақсаттарын  нақты 

анықтайды,  мұғалім  оларды  білуі  және  оқу  үдерісінде  оларды  ескеруі  үшін 

өздерінің үміттері мен алаңдаушылығын айқындай алады; 

3)

 

білімді  ақпараттандыру  үшін  «Алдын-ала»,  «Идеялар  қоржыны, 

тұжырымдамалар, атаулар», «Қадам» және т.б. әдістерін қолдануға болады 

4)

 

сабақ  уақытында  мұғалім  оқушыларға  жаңа  материалдарды  үнемі 

хабарлауы керек. Оқушыларды тақырыпқа бағыттап, жаңа материалды ұсынып, 

оны  құрылымдап,  белгілі  бір  мәселе  бойынша  бар  білімді  жүйелеп, 

оқушылардың  назарын  жандандырып,  мұғалімге  оқу  материалдарын  белсенді 

түрде  таныстыру  әдістерін  қолдануға  мүмкіндік  беріңіз:  «Сұрақ  сөздер», 

«Кластер», «Ми шабуылдау», «Дебат» және басқалар. Бұл әдістер оқушыларға 

мұғалімнің  дәлелдерін  ұстануға  және  тарихтың  қазіргі  қырын  көруге 

көмектеседі.  Ақпараттың  жалпы  ағыны  айқын  бөлінуі  жақсы  қабылдауды 

қамтамасыз  етеді.  Көптеген  студенттер  тақырыптың  келесі,  бірақ  белгісіз 

бөлімдері  туралы ойлана  бастайды.  Презентацияның  соңында  мұғалім  барлық 

күткен  секцияларға  шынымен  тоқтала  алғанын  анықтау  үшін  оқушыларға 

сұрақтар қояда және оқушылардың сұрақтарына жауап береді. Презентациядан 

кейін  тақырып  бойынша  қысқаша  пікірталас  өткізуге  болады,  ал  егер 

оқушылардың сұрақтары болса, мұғалім жауап береді. Осылайша, айқын және 

анық  құрылымдық  түрде  барлық  жаңа  материал  ұсынылады,  оның  негізгі 

ұстанымдары  айқындалады.  Осы  тақырып  бойынша  презентацияның  басында 

бар «проблемалар» біртіндеп шешіледі; 

5)

 

«Ақпараттық-карусель», 

«Автобус 

аялдамасы», 

«Әділдік» 

11 

тақырыптарында өзіндік жұмыс ұйымдастырудың белсенді әдістерін пайдалана 

отырып, шағын топтарда тақырыпты талдауға және талқылауға болады; 

6)

 

жүктеу/скачать 0,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: