мен не нәрсеге үміттене аламын? Бұл – Канттың кезекті сұрағы.
Бұл нақты әлемде ешқашанда бірде-бір адам бір ғана парыз идеясына
бола, толыққанды өмір сүре алмайды. Бұны ойшыл жақсы түсінген-
ді. Тек транценденттік шексіздік аясында кесімді ұйғарымның толық
іске асатынына үміттенуге болады. Осыдан ол
адам жанының ажалсыздығы қажеттігін шығарады.
Құдай идеясын айтсақ, қазір де, болашақта да оның бар екенін
немесе жоқ екенін ғылыми жолмен дәлелдеу мүмкін емес. Бұл –
қашанда ашық сұрақ. Алайда ерік бостандығы мен адам жанының
ажалсыздығы үшін қандай да бір онтологиялық, яғни болмыстық негіз
қажет. Қисынды оймен болса да, адам әлдебір құдіретті күш бар екенін
мойындауға тиіс. Ал егер солай болса, онда бұл – Құдай, сол себепті
