Тистен (шіліктен) жасалған қоршау

35 
 
Қылқанжапырақтыларды таңдауда қоршауды қалыптастыру ҥшін оның 
болжамды биіктігі басшылыққа алынады. Классикалық нҧсқасы  – боз арша, 
кипарис,  шырша,  тис  және  арша  жиынтығы.  Тӛменгі  қабатты  ӛсімдіктердің 
кӛмегімен бақ пен бақшаны ажыратуға, жолдарды белгілеуге, ҥй жанындағы 
кеңістікті безендіруге болады. 
Агротехникалық  жҧмыстар  және  қылқанжапырақты  өсімдіктерді 
кҥтудің  негізгі  ережелері,  қылқанжапырақты  өсімдіктерді  отырғызу 
ерекшеліктері 
Қылқанжапырақты  ӛсімдіктерді  отырғызу  ҥшін  оңтайлы  уақыт  –  ерте 
кӛктем,  жер  жібігеннен  кейін  немесе  тамыз  айының  соңы  –  қыркҥйектің 
бірінші  жартысы,  бірақ  кез  келген  уақытта  отырғызуға  болады,  ең  бастысы 
осы  ӛсімдіктерге  отырғызғаннан  кейін  тиісті  кҥтім  жасауды  қамтамасыз 
етеді. 
Қылқанжапырақты  ӛсімдіктер  тамырларында  дамыған  микориз  – 
саңырауқҧлақпен  бірге  ӛсімдіктің  тамыр  жҥйесін  зақымдамау  ҥшін  тек 
жердің кесегімен ғана отырғызылуы керек. Жер кесегінің тҧтастығын сақтау 
– қайта отырғызудың жетістігінің кепілі! 
Біздің  жолақта  ең  кӛп  таралған  қылқанжапырақты  топыраққа  талап 
етілмейді, бірақ егер сіздің жер теліміңіз ауыр, сазды болса, онда шҧңқырдың 
тҥбіне  отырғызғанда  сынған  кірпіштің  немесе  қиыршық  тас  қабатын  қою 
керек,  ал  жоғарыдан  қҧм  себіңіз,  ӛйткені  қылқан  жапырақтардың  кӛптеген 
тҥрлері  топырақта  судың  тҧрып  қалуын  болдырмайды.  Отырғызылатын 
шҧңқырды 1,5 есе кӛп кесек (әдетте, шҧңқырдың ені 80-100 см, aл тереңдігі 
60-80 см), бірақ 50x50 см кем емес мӛлшерде дайындайды.
 
 
Дайын  отырғызу  шҧңқырларын  дайындалған  қоспамен  толтырады, 
оған  қарағай  тӛсенішінен  сҥрленген  қҧм  қосылады.  Егер  қарағайлы  орман 
жақын  жерде  болмаса,  қылқанжапырақты  арнайы  топырақты  сатып  алған 
дҧрыс. 
Отырғызу  кезінде  тамыр  мойны  тереңдетілмейді,  топырақты  бірте-
бірте нығыздайды, мол тӛгеді. Тек кҥздің кешеуілдеуі кезінде ғана ӛсімдік 2-
3  см  тереңдеуі  керек,  ӛйткені  қыста  тамырын  тереңдете  алмай,  жерден 
шығады.  Егер  зауыт  ҥлкен  болса,  оны  тамыр  жҥйесін  бекіту  және  тамыры 
мҥмкіндігін  беру  ҥшін  созылу  және 
сақина арқылы нығайту керек. 
Оқпан 
жанындағы 
шеңберде 
отырғызғаннан кейін қарағай тҥспесімен, 
қабықпен  немесе  бҥрлермен  суландыру 
қажет.  Отырғызу  кезіндегі  ӛсімдіктер 
арасындағы қашықтық олардың тҥрі мен 
ересек  ӛсімдіктің  биіктігіне  байланысты. 
Шырша, қарағай, майқарағай, әдетте, бір-
бірінен 
3-5 
м 
қашықтықта 
отырғызылады.  Боз  аршалар  –  1-ден  3 
метрге 
дейін 
(отырғызу 
орнына 
28-сурет. Қарағайды отырғызу 

36 
 
байланысты). 
Отырғызу кезінде ӛсімдіктің жарық жақтары бойынша бағдарын сақтау 
маңызды,  ӛйткені  ол  белгілі  бір  жарықтандыру  режиміне,  жел  бағыты  мен 
басқа  да  климаттық  факторларға  бейімделіп  ҥлгерген.  Бағдарлауды 
ӛзгерткенде,  ӛсімдікке  ӛз  органдарын  ӛсіп-ӛнудің  ӛзгерген  жағдайларына 
бейімдеу ҥшін кӛбірек кҥш қажет болады. 
Қылқан  жапырақтарды  отырғызудың  ең  сенімді  тәсілі  қысқы  кезеңде 
қатып  қалған  тҥспемен  отырғызу  болып  табылады,  бірақ  бҧл  қабылдау  ӛте 
кӛп еңбекті қажет етеді және оны негізінен ірі кӛлемді ағаштарды отырғызу 
кезінде қолданады. 
Қайта  отырғызылған  ӛсімдіктің  топыраққа  бейімделуі  қиын  екенін 
ҧмытпаңыз,  сондықтан  кейде  тезірек  бейімделіп,  ӛсуге  ҧмтылатын  жас 
кӛшеттерге басымдық беру керек.  
Отырғызғаннан кейін мол суару қажет (бірақ шамадан тыс емес), тіпті 
ылғалды  топыраққа  отырғызу  кезінде  де  суару  топырақтың  тамырға  тығыз 
араласуын қамтамасыз етеді. Шамамен суару нормасы: бір ағашқа — 25 л су; 
бір бҧтаға – 12 л. Аздаған кӛлеңкелеу және жақсы кҥтім қажет болады. 7-10 
кҥннен кейін тамырдың тҥзілуін стимулятормен суарады және тамырдан тыс 
қоректендіреді. Қылқан жапырақтардан су ағу ҥшін кӛп суару қажет. 
Ӛсімдіктер ӛмірінің алғашқы жылдарында топырақтың қҧрғауына және 
қайта  ылғалдануына  жол  бермеу  керек.  Қылқанжапырақты  ағаштар  мен 
бҧталарда  (әсіресе,  отырғызғаннан  кейін  бірден)  тҥскен  қылқан 
жапырақтардың,  шымтезек  ҥгіндісінің,  ағаштың  жоңқасының  бағаналы 
шеңберін жабу қажет. Бҧл топырақтың бетінен ылғал жоғалуын айтарлықтай 
тӛмендетеді.  Сонымен  қатар,  қылқан  жапырақты  кӛптеген  мҧндай  жабулар 
ҧстап  тҧратын  топырақтың  қышқыл  реакциясын  талап  етеді.  Қылқан 
жапырақты  кейбір  тҥрлер  ҥшін  (казак  және  кәдімгі  арша,  таулы  қарағай) 
сілтілі  топырақтар  қолайлы.  Бҧл  топыраққа  доломит  ҧнын  немесе  әк 
енгізумен қол жеткізіледі. 
Кҥзде  отырғызылатын  тірі  қоршауларды  алғашқы  ӛсу  белгілері  пайда 
болғаннан  кейін  тек  кӛктемде  ғана  тыңайтуы  керек.  Кӛктемгі  отырғызу 
кезінде  тыңайтқыштардың  аздаған  бӛлігін  тек  екі  айдан  кейін  ғана  енгізуге 
болады.  Бірінші  жылы  ӛсімдіктер  ҧсынылған  тыңайтқыш  нормасының 
жартысын  алуы  тиіс.  Әрбір  келесі  кӛктемде  толық  қҧрама  норма  енгізіледі. 
Егер  тыңайтқыш  ҧзақ  уақыт  әсер  ететін  болса,  оны  кӛктемгі  маусымда  бір 
рет  енгізеді.  Онда  болатын  қоректік  заттар  вегетацияның  бҥкіл  кезеңі  бойы 
ӛсімдіктермен  біртіндеп  пайдаланылады.  Отырғызылған  ӛсімдіктер  стрессті 
бастан  ӛткергендіктен,  осы  кезеңде  олар  әсіресе  ауруларға  бейім.  Олардың 
кӛрінуінің сыртқы белгілерін мҧқият қадағалап, уақтылы шаралар қабылдау 
қажет.  Ірі  қылқанжапырақты  ағаштар  ҥш  жыл  бойы  отырғызылады,  демек, 
отырғызудан кейінгі кҥтім осы уақытқа дейін созылуы тиіс. 
 

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: