Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко

33 
 
Африкада  шағын  бҧталар  мен  бҧталар  тҥрінде  кездестіруге  болады.  Карпат 
тау алқабында және Қырым тауларында, Белоруссия ормандарында ӛседі.
 
Ландшафтық 
дизайнда 
қолданылатын 
қылқанжапырақты 
тҧқымдылардың негізгі тҥрлері
 
Бақ безендіру ҥшін, негізінен, қылқанжапырақты ағаштардың бірнеше 
тҥрі  қолданылады:  тис,  қарағай,  кипарис,  майқарағай,  самырсын,  шырша. 
Бҧдан  басқа,  мәңгі  жасыл  желектердің  арасында  қылқанжапырақты 
бҧталардың  кӛптеген  тобы  бар, олардың  арасында  аз  қабатты  және  жатаған 
ӛсімдіктері  бар.  Ӛз  учаскеңізді  осы  тамаша  даналармен  сауатты  безендіру 
ҥшін, қылқанжапырақтылардың әр тҥрі мен сорттарының ерекшеліктері мен 
ӛсірудің ерекшеліктерін білу керек.
 
Төменгі қабатты сәндік қылқанжапырақты өсімдіктер
 
Бақ ҥшін ең қолайлы қылқанжапырақтылар деген тҥсінік қалыптасқан, 
сондықтан олар ӛсіп келе жатқан ірі ағаштарға қарағанда, тек қуатты діңдерді 
назарға ҧсынады. Тӛмен ағаштардың арасында әсіресе аязға тӛзімді сорттар 
сҧранысқа ие. Бҧл топқа аласа бойлы қарағай, кипарис тҧқымдастар, тистер 
мен  самырсын  және  2  метр  биіктікке  ғана  жеткен  шыршаның  аласа  бойлы 
тҥрі кіреді. 
Ең 
танымал 
аласа 
ӛсімдіктердің  бірі  –  боз  арша 
және арша. Барлық аласа қабатты 
тҥрлердің жылдық ӛсуі бар – тек 
10-15  см.  және  ҧшар  басы, 
бҥрлері,  тҥсі  мен  қҧрылымы 
әртҥрлі. 
Саябаққа 
қылқанжапырақтылардың  аласа 
тҥрлерінің тҧқымдарын отырғыза 
отырып,  оларды  жапырақты  ағаштардың  астына  орналастыруға  болмайды, 
сондықтан қылқан жапырақтар ӛсімдіктің одан әрі дамуына теріс әсер етеді.
 
Ірі 
өлшемді 
қылқанжапырақтылар
 
Ірі 
ӛлшемді 
деп 
қылқанжапырақты  ағаштар  мен 
бҧталардың  кез  келген  тҥрінің 
ӛкілдері аталады, олар 2 метрлік 
биіктіктен 
асады, 
оларды 
отырғызу  —  бақ  учаскесінің 
кеңістігін 
ҧйымдастырудың 
жақсы тәсілі. 
Кҥтім 
ӛсімдіктерді 
зиянкестерден  қорғау,  уақтылы 
суару 
және 
топырақты 
тыңайтқыштармен  қанықтыру 
25-сурет. Бонсай қарағайы 
26-сурет. Ландшафтық дизайндағы 
қылқанжапырақты тұқымдар 

34 
 
жӛніндегі  іс-шаралар  кешені  болып 
табылады.
 
Қылқан 
жапырақты 
өсімдіктерді отырғызу
 
Қылқан 
жапырақты 
тҧқымдардың  кейбір  тҥрлері  мен 
сорттары  отырғызу  ҥшін  ерекше 
жағдайларды 
сақтауды 
талап 
ететініне 
қарамастан 
(кипарис 
тҧқымдастары  осы  тҧрғыдан  ерекше 
назар  аударарлық),  мәңгілік  жасыл 
ағаштар  мен  бҧталардың  барлық 
тҥрлері ҥшін кейбір заңдылықтар бар, 
оларды білу отырғызу процесін едәуір жеңілдетеді. 
Ең 
алдымен, 
бҧл 
отырғызудың 
ҧсынылатын 
мерзімі, 
қылқанжапырақтылар  ҥшін  –  сәуір  айының  соңы  –  мамыр  айының  басы. 
Кҥзгі  отырғызу  кезеңі  ӛңірдің  климаттық  жағдайларына  қарай  ӛзгеріп 
отырады.  Екіншіден,  ӛсімдіктің  жер  бӛлігіне  назар  аудару  керек. 
Қылқанжапырақты  жағдайда  ол  ӛсімдіктің  жалпы  биіктігінен  1/3  кем 
болмауы тиіс, тҧтас және қаптарға буып-тҥйілуі тиіс. Оны қҧрғатпай, ҥнемі 
сумен  сулау  керек.  Кӛшеттерді  діңнің,  тамырлардың  және  қылқан 
жапырақтардың  зиянкестерімен  зақымдалуының  болуына  тексеру  керек. 
Егер  ӛсімдік  сау  болса,  онда  оның  қылқаны  қаныққан  және  серпімді. 
Отырғызу кезінде шҧңқырға оның биіктігінің 2/3 тӛбесін жасау керек, содан 
кейін  тамырын  мҧқият  бӛліп,  жерге  асықпай-ақ  себу  керек.  Отырғызу 
барысында  мезгіл-мезгіл  сілку  терек,  жерді  ӛкшемен  басу  қажет.  Ӛсімдікті 
отырғызып болғаннан кейін тамырлардың топыраққа бейімделуі ҥшін суару 
қажет.  
Содан  кейін  қҧрғақ  топырақты  сеуіп,  ӛсімдік  айналасындағы  жерді 
шымтезек, тыайтқыш немесе қатты қимен жабу керек.
 
Бақ дизайны үшін қылқанжапырақты өсімдіктерді пайдалану үлгілері
 
Қылқанжапырақты  ағаштарды  бірнеше  нҧсқада  қолдануға  болады: 
солитер-ағаштар,  композицияға  арналған  доминант  ретінде,  жеке 
отырғызулар,  тірі  қоршаулар  мен  бордюрлер,  топырақ  бҥркіп  отырғызулар, 
тасты  бақ  композицияларында,  альпілік  тӛбелерде,  қылқанжапырақты  арка 
қҧрылғысында.  Ӛсімдіктердің  кейбір  тҥрлері  фигуралық  шаштарға  ӛте 
жақсы.  Мысалы,  шыршаны  солитерлік  ӛсімдік  ретінде  де,  әртҥрлі 
композицияларда де қолдануға болады. 
Соңғы  уақытта  арша  тҥрлерін  жаппай  отырғызу  әдеттегі  кӛгалға 
балама  ретінде  танымал  болды.  Қылқанжапырақты  ӛсімдіктер  тобын 
алдыңғы  жоспарда,  бірақ  ол  бақ  кеңістігін  шолуды  жаппайтындай  етіп 
орналастыру керек.
 
 

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: