Кҥнбатыс  боз  аршасы  (Thuja  occidentаlis,  Можевельник  )

31 
 
Канаданың  ылғалды  және  суық  солтҥстік-батыс  бӛлігіндегі  Батыстық 
боз  аршаның  отаны  –  суық,  батпақты  топырағы  бар  Қырымның  оңтҥстік 
жағалауындағы,  Әзірбайжанның,  Кавказдың  Қара  теңіз  жағалауындағы 
саябақтар мен бақтар ҥшін кәдімгі ӛсімдікке айналды. Украинада оны сәндік 
ӛсімдіктер тҥрінде ӛсіреді.
 
Кҥншығыс  боз  аршасы  (Thuja  orientalis)  –  Кипарис  тҧқымдастарының 
кӛп  ҧңғылы  ӛсімдігі.  Табиғатта  Қытайдың  солтҥстік-батысында  ӛседі  және 
тіпті Пекиннің символы. Ӛмір сҥру ҧзақтығы 1000 жасқа жетеді. Шығыстық 
боз  аршаның  орташа  биіктігі  –  15-20  метр,  бірақ  табиғатта  ҧшар  басының 
диаметрі 14 м болғанда 35 метр даналары да кездеседі.
 
Шығыс  боз  аршасы  баяу  ӛседі.  Ағаш  ӛсіру  ҥшін  қолайлы,  онда  биік 
ҥйлер  жоқ.  Ол  кҥнді  қоршамайды,  ӛсуді  тоқтату  ҥшін  жиі  кесуді  қажет 
етпейді.  Жас  боз  арша  кроны  пирамидальды,  кӛпжылғыларында  дӛңгелек. 
Мҧндай  боз  аршаның  жемістері  ашық  жасыл  тҥске  ие,  ілмек  тәрізді 
ӛсінділері бар.
 
 
Бҥрлер 
тамыз 
айының 
соңында  –  қыркҥйек  айының 
басында  қалыптасады.  Тозаңдану 
наурыз-сәуір  айларында,  яғни 
келесі кӛктемде болады. Тек қазан 
айында бидай дәндеріне ҧқсайтын 
тҧқымдар  пісіп,  бҥрлер  қоңыр 
болады. 
Шығыс 
плосковечник 
ландшафтық 
дизайнда 
тірі 
қоршауларды 
жасау 
кезінде 
кеңінен қолданылады. Шығыс боз 
аршасының 60-қа жуық сорты бар, 
алайда біздің климаттық белдеуде ӛсіру ҥшін бәрі қолайлы емес. Ең танымал 
екі тҥрі: 
Пирамидалис  аурея  –  боз  арша  бастап  алтын-сары  қылқан 
жапырақтары сарғайған ағаштар кесіледі. Желден қорғайтын қоршауды қҧру 
22-сурет. Боз арша майы 
 23-сурет. Күнбатыс туясының 
тұқымы 

32 
 
ҥшін жиі қолданылады. Жазда  қҧрғақшылық, қыста  – 25 градусқа дейін аяз 
болады. 
 Шығыс боз шыршасы ауреа нана  – карлик. Ол 2 м дейін ӛседі, қалың 
қылқанмен  ерекшеленеді.  Жазда  ол  алтын  тҥске,  қыста  қола  тҥске  ие. 
Кӛлеңкеде  крона  дҧрыс  қалыптаспайтындықтан,  жақсы  жарықтандырылған 
жерлерді кӛреді. 
Бӛлме  жағдайында  бонсай  ӛсіруге  жарамды  сорттар  да  бар.  Батыс 
сорттарынан ашық жасыл қылқанды ақ ҧштары бар боз арша ӛте танымал. 
Шығыс  боз  аршасы  бейтарап,  әлсіз  қышқыл  топырақтарда,  жасанды 
субстраттарда  және  тасты  жерлерде  жақсы  сіңеді.  Ол  қҧрғақшылыққа 
тӛзімді,  сонымен  қатар  жер  асты  суларының  жақын  жҥруінен  қорықпайды. 
Шығыс  ағашының  аязға  тӛзімділігі  жоғары  емес,  сондықтан  оңтҥстік 
аймақтарда немесе жабық бӛлмелерде ӛсіріледі. 
Мамыр  айының  басына  жақын,  кӛктемде  бақшаға  отырғызған  жақсы. 
Қыркҥйек  айының  ортасына  дейін  учаскеге  ӛсімдіктерді  отырғызуға  жол 
беріледі.  Бірақ  кӛктемнен  бастап  боз  арша  аязға  бейімделуге  мҥмкіндік 
береді. Тікелей кҥн сәулесі жоқ жақсы жарықтандырылған жерді таңдаңыз. 
Боз  арша  ҥшін  топырақтың  оңтайлы  қҧрамы  табақ  немесе  шым 
жерлерінің  2  бӛлігінен,  шымтезектің  1  бӛлігінен  және  қҧмның  1  бӛлігінен 
тҧрады.  Ересек  ӛскін  топырақты  тҥптеуді  талап  етпейді,  бірақ  кӛшет  ҥшін 
шҧңқырды осындай қоспамен толтырған дҧрыс. 
Шҧңқыр  тереңдігі  тамыр  жҥйесінің  ӛлшемдеріне  сәйкес  болуы  тиіс, 
әдетте 60-80 см жеткілікті. Егер жанында топырақ суы ӛтетін болса, мҧндай 
қабаттың қалыңдығы 15 см-ден кем болмауы тиіс.

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: