Бақ-саябақ өнерінің негізгі элементтері мен стильдері

76 
 
Бақ-саябақ  ӛнерінде  екі  негізгі  бағыт  және  бірнеше  стильдер  бар. 
Бірінші  бағыт  табиғат  тәртібіне  және  геометриялық  сызықтарға  бағынумен 
байланысты, екіншісі - жасанды қҧрылыстарды табиғи ландшафтың иіріміне 
салу. Бағыттарға сәйкес бақ-саябақ ӛнері келесі негізгі стильдерге бӛлінеді:
 
Қытай пейзаждық бақтары
. Бҧл стильде саябақты жасаушының басты 
міндеті 
ең 
әдемі 
пейзаж 
ашылатын  шолу  пункті  деп 
аталатын  бастапқы  нҥктені  табу 
болып 
табылады. 
Онша 
еленбейтін 
композициялар 
басты 
композицияның 
айналасында  топтастырылады. 
Ландшафтың 
ең 
мәнерлі 
элементтері 
ерекше 
иілген 
кӛпірлермен, 
кҥркелермен, 
ғибадатханалармен, 
зигзаг 
тәріздес  баспалдақтармен  ашық 
тҥстерге  (қызыл,  кӛк-жасыл,  сары)  боялған.  Табиғи  пейзаж  бақтары  да  бар 
(мҧнда  адам  табиғатқа  араласпайды,  тек  оның  сҧлулығына  тәнті  болады. 
Адамға  эмоционалдық  әсер  ету  бойынша  бақтардың  келесі  тҥрлері 
ерекшеленеді:  кҥлдіргіш,  қауіп  тӛндіретін  және  идиллиялық.  Кҥлдіргіш  бақ 
басты рӛлде тӛнген жартастар, сынған талдар, шайқасқан дауыл сияқты қауіп 
тӛндіретін бақтарға толық қарама-қарсы болуы тиіс. 
 Жапон бақтары
.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
76-сурет. Қытайдың пейзаждық саябағы 
Сурет-77  Жапондық пейзажды бақ 
Сурет -78 Регулярлы стиль 
Сурет -79 Пейзаждық стиль 

77 
 
Жапон  стиліндегі  ландшафттағы жеке элементтердің  орналасуы  ерікті 
болмайда. 
 Жапон  стилінде  бақша  қҧру  кезінде  әдемі  пейзаждарды  ауыстыру 
байқалады,  ол  адамның  бақшамен  жҥруіне  қарай  біртіндеп  және  ҥздіксіз 
ӛзгеріп отырады. Кез-келген жапондық бақ негізі Инь-ян идеясын білдіретін 
тастар  мен  сулардан.  Тасты  -  ер  (ашық,  белсенді  басталу)  ян,  су  -  әйел 
(қараңғы, тартқыш, пассивті). Ӛсімдіктерді таңдау және орналастыру белгілі 
бір заңдылықтарға бағынуы тиіс. Мысалы, емен, кҥшті бейнелеп, ортасында 
болуы керек және басты композицияны ерекшелеу керек. 
 
 
Тұрақты стиль
. Тҧрақты стильдегі бақтардың белгілері: 

 
Композиция жазық сипатқа ие, бедері аз  

 
Геометриялық пішіндер басым   

 
Бақшаның барлық жоспары симметриялы қҧрылады. 

 
 Аумақ 
тіреуіш 
қабырғаларымен 
аяқталатын 
террасалармен 
безендірілген    

 
 Гҥлзарлар тҥрлі-тҥсті қҧм, қиыршық таспен безендірілген •  

 
 Мҥсіндер мен сәндік вазондар болады  

 
 Кӛгалдандыруда  қырқуға  және  қалыптауға  болатын  ӛсімдіктер 
қолданылады. 
Пейзаждық стиль 
Пейзаждық бақтардың келесі сипатты белгілері бар: 

 
 Рельеф  тегіс  емес  -  жазық  учаскелер,  биіктіктер, баурайлар,  жыралар, 
табиғи су айдындарының кезектесуі деп аталатын табиғи ландшафтқа еліктеу 
 
 Кеңістікті  еркін  жоспарлау,  тҥзу  сызықтар  мен  осьтердің  болмауы, 
асимметриялылығы   
 Иірім жолдар бақтың жеке элементтерін біріктіреді   

 
 Жолдар  табиғи  материалдардан  жасалады:  жабайы  тастан,  ағаш 
діңдерінің кесінділерінен, тапталуға тӛзімді кӛгалдан.  

 
Негізінен  осы  жерде  ӛсетін  ағаштар  мен  бҧталардың  тҧқымдары 
пайдаланылады.  

 
 Бақшада  дала  және  орман  кӛпжылдықтарына  басымдылық  беріледі. 
Барлық  су  айдындары,  тіпті  жасанды  тҥрде  табиғи  сипатқа  ие  болуы  тиіс: 
жағалау  жиегі  тегіс  емес,  табиғи  жиекті  (малтатас,  қҧм,  су  маңындағы 
ӛсімдіктер).
 
 
Пейзаждық стильде саябақ қҧру 
нәзік  талғамды,  туған  табиғатты 
жақсы білуді және ӛзін-ӛзі жетілдіруге 
ҧмтылуды талап етеді.
 
Кантри стилі
 
 
Бҧл  стиль  жеміс  бағы  және 
бақшаны  жасау  кезінде  қолданылады. 
Кантри  стилінде  жасалған  бақшада 
ескілік  және  әзіл  сезімі  бағаланады.  
Кантри  стилі  басқа  стильдерден 
80-сурет. Кантри стилі 

78 
 
функционалдылық, 
ыңғайлылық 
және 
шекті 
қарапайымдылықпен 
ерекшеленеді,  бҧл  қала  сыртында  қарапайым  және  жайлы  демалуды 
қалайтын барлық адамдар ҥшін нағыз олжа болып табылады.
 
Модерн стилі 
Модерн  стилі  заманауи  материалдарды  -  металл,  шыны,  жаңа 
композиттік материалдарды қолданады. Модерн стиліндегі бақтардың басты 
сипаты  -  ҧлы  геометрия.  Модерн  стиліндегі  бақтың  ерекшелігі  –  бҧл 
кеңістіктің мҥсіндік сапасы мен сызықтардың қарапайымдылығы. Осылайша, 
жҥзу  бассейндері  мен  джакузи  теннис  кортымен  бірге  интерьерге  жақсы 
ҥйлескен.  Тҥстер  айқын  және  таза  болуы  керек,  олар  кҥрт  контрастпен 
сипатталады. Ӛсімдіктер міндетті тҥрде қалың, сәулеттік, қатаң болуы керек; 
ірі  жапырақты  қҧйрықтар  мен  масақ  тҧқымдастар  сәнді  ҥлгілер  болып 
табылады. Сондай-ақ аксессуарлар рҧқсат етіледі, бірақ ҧстамдылық міндетті 
болып  табылады,  ӛйткені  бір  мҧқият  таңдалған  зат  «аз  болса  да  мол» 
модернистік 
тҧжырымдамасын 
кҥшейтеді. 
Модернизмнің 
кӛптеген 
интерпретациялары бар. 

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: