Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко

79 
 
қҧрылымға  саябақ  аумағының  табиғи  жағдайлары  және  қоршаған 
ландшафтар елеулі әсер етеді. 
Саябақтың  жоспарлы  қҧрылымын  қҧрылыстарды  орналастырудың  бес 
негізгі  схемасының  біріне  —  периметрлік,  тораптық  жақындатылған, 
тораптық  қашықтықтағы, осьтік,  шашыраңқы орналасқан  сызбаларға  сәйкес 
қҧруға болады.
 
: 
Оң жақта – саябақтардың қарапайым композициялық схемалары: 
1-тҧйық; 2-осьтік; 3-сақиналы; 
4-жҧлдызды; 5-сәулелі 
Сол жақта – саябақтардың кҥрделі композициялық схемалары: 
1-осьтік+сәулелі; 2-осьтік+жҧлдызша; 
3-айналма+сәулелі; 
4-осьтік+сақиналы+сәулелі; 
5-осьтік+сақиналы 
Әрбір  жағдайда  аталған  схемалардың  бірін  аумақтың  және  учаскенің 
қаланың  бас  жоспарында  орналасуының  табиғи  жағдайларына  сәйкес 
таңдайды. 
Жаңа  саябақты  жобалау  мен  салудың  немесе  қолданыстағы  саябақты 
қайта  жаңартудың  негізгі  міндеті  қалаға  қатысты  қарама-қарсы  сәулеттік-
кӛркем және  гигиеналық  жағдай  жасау  болып  табылады. Мҧндай  жағдайды 
қҧру  саябақ  қҧрылыстарының  сипаты  мен  архитектурасына  белгілі  бір 
 82-сурет. Жомпарлау композицияларының схемасы 

80 
 
талаптар  қояды.  Саябақта  "қалалық"  ҥлгідегі  ірі  қҧрылыстар  —  ҥлкен 
кӛлемдегі мәдениет сарайлары, клубтар, театрлар және т. б. болмауы тиіс.  
Саябақтағы кез келген ғимарат кӛлемді тҥрде қабылданады, сондықтан 
оның  архитектурасында  "артқы"  қасбеттері  болмауы  тиіс.  Қҧрылыстың 
жоспарына  ашық  және  әйнектелген  верандалар  енгізілген  жӛн.  Кӛрмелерге 
арналған  павильонды  бір  кӛлем  тҥрінде  емес,  экспонаттар,  мҥсіндер, 
гҥлзарлар  ҥшін  пайдаланылатын  ашық  верандалары  мен  алаңдары  бар  екі 
және тіпті ҥш кӛлем тҥрінде шешкен жӛн. 
Барлық  саябақ  қҧрылыстары  -  осы  саябақ  ансамблінің  органикалық 
бӛлігі,  олардың  кӛлемі  мен  тҥстік  сипаттамасы  қоршаған  желектермен 
ҥйлесуі тиіс. 
Гҥлзары, гҥлдері, жолдары бар бедерлі негіз тҥріндегі табиғи нысандар, 
сондай-ақ  ағаштар  мен  бҧталардан  жасалған  кеңістіктік  композициялар 
саябақ ландшафтының қҧрылымдық қаңқасын қалыптастырады. 
Кӛгалдар  тҥрлі  формадағы  гҥлзарлармен  толықтырылады:  сызықтық 
егістер, тҧрақты гҥлзарлар, сурет бойынша ою-ӛрнектер, кҥрделі тақырыптық 
композициялар. Ӛсімдіктердің гҥлдену кезеңдерінің ауысуын ескере отырып, 
оларды  білікті  таңдау  кӛктемнен  кҥзге  дейін  гҥлбақтың  жарқын  келбетін 
сақтайды. 
Ағаштарды  ҧшар  басының  ӛлшемі  мен  тҥрі  бойынша  іріктеу  жалпы 
композицияның  сҧлбасын  болжау  кезінде  елеулі  мәнге  ие.  Қолдауына 
қарамастан, ӛте ескі ағаштар ерте ме, кеш пе алынып тасталады. 
Шағын жасанды су айдындары, субҧрқақтар, деңгейлердің ӛзгерісі бар 
жылдам су ағындары қалалық ортаны маусымдық ландшафттық абаттандыру 
элементтері ретінде орнатылады. 
Кӛрініс  әлеуеті  жоғары  субҧрқақтардың  периметралды  немесе 
орталықты композициясы,  ҧшқын  су  ағысының  динамикалық кӛріністерінің 
кӛмегімен оның мәнерлілігін кҥшейту ҥшін қалалық кеңістікке енгізіледі. 
 
 

жүктеу/скачать 6,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: