Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко
жүктеу/скачать 6,18 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Ландшафтық дизайн тұжырымдамасының негізгі ережелері
|
Ауа ылғалдылығы Ӛсімдіктер ауаның ылғалдылығына әртҥрлі әсер етеді. Кейбір тҥрлер мен пішіндер ылғалдың жетіспеушілігін нашар кӛтереді, басқалары бҧл тҧрғыда қарапайым. Қҧрғақшылыққа ҧшыраған аудандарда Ӛсімдіктерді іріктеу кезінде ағаштар мен бҧталардың әртҥрлі тҧқымдары ауа ылғалдылығының дәрежесіне қалай әсер ететініне ерекше назар аудару керек. Ең қҧрғақшылыққа тӛзімді тҧқымдарға қайың, емен, тікенекті және ақ шырша, кҥміс және татар ҥйеңкі, кипарис, ҥш тікенекті гледичия, сҧр жаңғақ, Қытай терек, сары акация, аморфа, скумпия, тар жапырақты лох, алтын Қарақат жатады. Өсімдіктердің инсоляцияға қатынасы Ӛсімдіктердің қалыпты дамуы ҥшін маңызды жағдайлардың бірі-бҧл кҥннің оңтайлы жарықтануы, ал кейбір тҧқымдар кӛп жарықты талап етеді, басқалары аз тӛзімді. Жасыл қҧрылыста ағаштар мен бҧталардың жарық сҥйгіш және кӛлеңке тӛзімділігі ҥлкен маңызға ие, ӛйткені елді мекендерде ғимараттар кӛлеңкеленген учаскелерде отырғызулар жасауға тура келеді. Ӛсімдіктердің кӛлеңке тӛзімділігін кӛгалдандырылған учаскелерде әр тҥрлі тҧқымдарды орналастыру кезінде де ескеру қажет, жарық сҥйгіш ӛсімдік басқа ӛсімдіктерден кӛлеңкеде болмауы тиіс. Жарық сҥйгіш жыныстар болып: қайың, емен, кҥлдің алмҧрты- жапырақты, қызыл және веерный, балқарағай, қара қандағаш, терек, кәдімгі Қарағайлы және таулы қарағай, Шаған, таволга, тарақ болып саналады. Теневыносливыми болып табылады талшын жылқы, граб, ҥйеңкі далалық және татар, шырша, жӛке ағашы, кипарис, платан, самырсын, долана, кизильник, ырғай, шәңгіш, туя батыс. Ағаштар мен бұталардың өсу жылдамдығы Бҧл белгі бойынша ағаштар мен бҧталар тез және баяу ӛсетін болып бӛлінеді. Мҧндай ӛсімдіктер тобы кӛгалдандыру ҥшін тҧқымдарды таңдауда маңызды мәнге ие. Жасыл қҧрылыс тәжірибесінде қысқа мерзімде толыққанды нәтижеге қол жеткізу қажеттілігі жиі туындайды. Кӛп жағдайда қала кӛшелерін кӛгалдандыруда және қорғаныштық екпелер қҧруда мәселе 89 қойылады. Қажетті әсерге және әртҥрлі тәсілдермен тез жетуге болады. Олардың ең қарапайым ересек ӛсімдіктерді отырғызу. Алайда, бҧл әдіс экономикалық тҧрғыдан әрқашан мҥмкін емес. Сондықтан кӛгалдандыру ҥшін ӛсімдіктерді таңдау кезінде әр тҥрлі тҧқымдардың ӛсу жылдамдығын ескеру керек. Тез ӛсіп келе жатқан ағаштар мен бҧталардың тобына қайың, шегіргҥл, гледичия, Қарағаш, шағанелістегі және татар ҥйеңкі, жыланғы тал, терек, алма, қара Қанаш, Аюлы және қара жаңғақ, черемуха, жасыл және кәдімгі Шаған, АҚ және тікенекті шырша, кипарис, Дауыр балқарағайы, Еуро-пей және Батыс қарағай, кәдімгі Қарағайлы, Қырым, Гималай және Вей-мутова, ақ акация, айлант, Барбарис, бересклет, бирючина, долана, бузина, дерен, чубушник, ырғай, Калина, акация сары, крушина, Лох, Қарақат алтын. Балқарағай, тисе, бақша шие, алмҧрт, қысқы емен және шие, каштан, жӛке, платан, скумпия, самшит және т. б. баяу ӛседі. Өсімдіктердің газға төзімділігі Ағаштар мен бҧталардың барлық тҧқымдары ауаның ластануына бірдей әсер етпейтіні анықталды. Газдарға қатысты тіреулердің бір тҥрі, басқалары тіреулерден аз. Бҧл сипатты сондай-ақ белгілі бір аумақты кӛгалдандыру ҥшін Ӛсімдіктерді іріктеу кезінде ескеру қажет. Қазіргі уақытта ағаштар мен бҧталардың барлық тҧқымдары газға тӛзімділігіне тексерілмеген. Ең газға тӛзімді зерттеуден тікенекті шырша мен Энгельман, ақ акация, айлант, бирючина, гледичия-ҥш тікенекті, ақ дерен, татар ырғай, жылтыр кизильник, Пенсильван ҥйеңкі, татар және ясенелист, крыжовник, лох, магония, гранат, скумпия, алтын Қарақат, орташа биллиард шиыршығы, канадалық терек, сҧр, қара, тҧтшы, тарақшы, София. Газға ең аз тӛзімді болып сары акация, мамық қайың, ат каштан, ӛткір жапырақты ҥйеңкі, Кәдімгі шырша, шырғанақ, мамық, кәдімгі сирень, кәдімгі қарағай, кәдімгі шетен, кәдімгі Шаған және Манчжур. Беткейлерді, жыраларды, еңістерді нығайтатын ағаштар мен бҧталар. Кӛл-ленение-су айдындарының жағалауларын, тік беткейлерді және сусымалы қҧмдарды, жыраларды, қҧламаларды нығайтудың тиімді тәсілдерінің бірі. Бірақ бҧл мақсаттар ҥшін барлық айырмашылықтар табысты қолданылуы мҥмкін емес. Топырақты бекітуге тек тамыр жҥйесі бар ӛсімдіктердің тҥрлері мен формалары ғана қабілетті. Кейбір ӛзгерістердің бҧл қасиетін аталған мақсатта екпелер жасау ҥшін тҧқымдарды іріктеу кезінде ескереді. Мҧндай ӛсімдіктердің қатарына: дала және татар ҥйеңкі, айлант, ақ Қандыағаш (сҧр), ирга, аморфа, дала бҧршағы, маньчжур (қара ағаш, шип-ағаш), итмҧрын, барбарис, джузгун, вереск, сары акация, қайың, граб, шие, свидина, кәдімгі және моңғол лещина, кизильник, долана, екі тҥсті ракитник, тар жапырақты шие, Вероника, бересклет, ақымақ, қырыққабат, бундук, чемыш (Шыңғыс) кҥміс, шырғанақ, ағаш тәрізді арша, қызыл, керия жапон, багульник, қҧрамы Тікенекті өсімдіктер 90 Ӛсімдіктерді таңдау кезінде оларда тікенектердің болуын ескеру керек. Мҧндай ӛсімдіктер ӛтпейтін тірі қоршауларды жасау кезінде ғана пайдаланылуы мҥмкін. Бірақ балалар тҧрған аумақтарды кӛгалдандыру кезінде тікенекті ӛсімдіктерді қолдануға жол берілмейді. Бҧл ӛсімдіктерге мыналар жатады: диморфант, Бадам, бадамча, аралия маньчжурская, кәдімгі ӛрік, Кҥршім, Тунберг барбарисі және кәдімгі, сары тікенекті акация, плет тәрізді ағаш шабдалы, жапон айва, долана, тар жапырақты лох, кобчий акантопанакс, неміс дрок, ҥш тікенекті гледичия, соқыр, падуб, дереза, маклюра, кәдімгі мушмула, ағаш, алмҧрт (барлық дерлік тҥрлері), алыча, терен, тернослива, Анар (жабайы форма), қызыл пирокант, әлсіз қҧлпынай, ақ акация, раушан, екі тҥсті кірпі, киіз, жҧбаныш, Қытай дзельква. Ағаштардың, бҧталардың, гҥлдердің ассортиментін таңдау кез келген объектіні кӛгалдандыру жобасында анықталуы және сәндік дақылдар питомниктерінің және оранжерея шаруашылықтарының қолда бар ӛндірістік базасымен байланыстырылуы тиіс. жүктеу/скачать 6,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|