Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев

264 
 
пирамиданың  нерв  талшықтарының, 
бір 
бөлігі  қарсы  жаққа  өтіп, 
пирамида  қиылысын
, 
decussatio  pyramidum,  түзеді. 
Бұл  қиылыс  сопақша  ми  мен  жұлынның  шекарасы  болып 
табылады.
  Пирамидадан  сыртқа  қарай, 
одан 
алдыңғы 
латералды
 
жүлге,  sulcus 
anterolateralis,(ventrolateralis), 
арқылы бөлінген,
 олива, oliva
, орналасады. Сопақша мидың 
артқы  бетінде 
жұлынның
 
аттас  жүлгесінің  жалғасы
 
артқы  орта
лық
  жүлге,  sulcus 
medianus  posterior,
  өтеді.  О
дан 
сыртқа  қарай  орналасатын  артқы  жіпше  бүйір  жіпшеден 
артқы  латералды  жүлге
, 
sulcus  posterolateralis  (dorsolateralis),
  арқылы  бөлінеді.  Артқы 
жіпше 
артқы  аралық  жүлге
, 
sulcus  intermedius  posterior
,  арқылы  жұлынның  аттас 
будаларының  жалғасы  болып  табылатын  екі  будаға: 
медиалды 
жіңішке
  буда,  fasciculus 
gracilis
,  және  одан  сыртқа  қарай  орналасқан 
сынатәрізді  будаға,  fasciculus  cuneatus,
 
бөлінеді
.
  
Жіңішке  және  сынатәрізді  будалардың  жоғарғы  жағында  - 
жіңішке  және 
сынатәрізді  будалардың  төмпешіктері,  tuberculum  gracile  et  tuberculum  cuneatum
, 
түзіледі.
Олардың  ішінде  аттас  ядролар 
(nuclei  gracilis  et  cuneatus)
  орналасады.  Бұл 
ядроларда  сәйкес  будалар
дың 
жоғарылаған  талшықтары  аяқталады. 
Осы  ядролардан 
шығатын талшықтар мен бүйір жіпшенің дорсалды бөлігі 
мишықтың төменгі аяқшасын, 
pedunculus 
cerebellaris 
inferior
,  құрайды.  Мишықтың  төменгі  аяқшаларының 
аралығындағы,  сопақша  мидың  бөлігі  ромбтәрізді  шұңқырдың  төменгі  бөлігін  құрайды.
 
Оливаның  артында  әр  жақтың  бүйір 
жіпшесінің
  аймағында 
тіл-жұтқыншақ  нервінің, 
n.glossopharyngeus,  кезбе  нервтің  ,  n.vagus,
  және 
қосымша  нервтің  ,  n.accessorius
,  ал 
пирамида мен оливаның арасынан 
тіласты нервінің, n.hypoglossus
,  түбіршіктері шығады 
(«Бассүйек нервтерін» қараңыз). 
Сопақша  мидың  ішкі  құрылы
м
ы  жұлынмен  салыстырғанда  айтарлықтай  өзгеше, 
бұл  онда  қозғалысты  реттеп,  бақылайтын орталықтың  (оливалық  ядро) 
және
  тыныс,  қан 
айналым, зат алмасу орталықтарының (тіл-жұтқыншақ, кезбе нервтердің ядролары, 
торлы 
құрылым
)  пайда  болуы
на
  байланысты. 
Сопақша  мидың  көлденең  кесіндісінде  (сурет) 
оның  ақ  және  сұр  заттардан  тұратыны  көрінеді.  Оның  төменгі  бөлігінде 
оливалық  ядро, 
n.olivaris,
  жатады. Бұл  ядродан шығатын нерв талшықтарының бөлігі мишықтың төменгі 
аяқшасы  арқылы  мишықта,  екінші  бөлігі  жұлында  аяқталады.  Оливалық  ядролардың 
дорсалды  жағында 
торлы  құрылым,  formatiо  reticularis
,  орналасады.  Сопақша  мидың 
дорсалды  бөлігінде  бассүйек  нервтерінің  ІХ,  Х,ХІ  және  ХІІ  жұптарының    ядролары 
(ромбтәрізді шұңқырды қара) мен жіңішке, сынатәрізді ядролар жатады.    

265 
 
Сопақша  мидың  ақ  заты  негізінен  жоғарылаған  және  төмендеген  өткізгіш 
жолдардан  тұрады.  Жоғарылаған  өткізгіш  жолдар  (ауырсыну  және  температура 
сезімталдығы  және  т.б)  сопақша  мидың  дорсалды  бөлігі  арқылы,  төмендеген  өткізгіш 
жолдар (пирамидалық жол)  вентралды бөлігі арқылы өтеді
. Нерв талшықтарының 
бұл
, екі 
тобы да жұлынды бас миының жоғары орналасқан бөліктерімен байланыстырып, сопақша 
ми арқылы өтеді. Сонымен қатар, оливалық ядро мен 
торлы құрылымнан
 жұлынға 
қарай 
төмендеген  және  мишыққа  жоғарылаған  талшықтар  шығады. 
Жіңішке
  және  сынатәрізді 
будалар ядролары талшықтарының көп бөлігі қиылыс түзіп 
медиалды, ілмекке, 
lemniscus 
medialis
, 
өтеді,  ал  бір  бөлігі  мишыққа  барады.  Сонымен,  сопақша  мида  екі  қиылыс
:
 
пирамидалар қиылысы 
және 
медиалды ілмек  қиылысы, 
decussatio  lemniscorum  medialium
,
 
орналасады.
  («Орталық  нерв  жүйесінің 
өткізгіш
  жолдарын»  қараңыз). 
Медиалды  ілмек 
қиылысының үстінде 
артқы бойлық буда, fasciculus longitudinalis dorsalis,
 өтеді. Бұл буда 
ми  сабауы  мен  жұлында  орналасқан  вегетативтік  орталықтарды  бір-бірімен 
байланыстырып, қызметтерін үйлестіріп отырады
.  
 

жүктеу/скачать 2,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: