С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері
Дауысты дамытуға арналған жаттығулар
жүктеу/скачать 4,2 Mb. Pdf көрінісі
|
60471f33f3411 1615273779
| Дауысты дамытуға арналған жаттығулар
Барлық жаттығуларда бастапқы жағдайда — отырып, дҧрысы — тҧрып, ең дҧрысы-жатып. Иықтар жазылған, басты тік ҧстау. 1-жаттығу. Терең дем алып, бір қалыпты әрі созыңқы түрде кезекпен мына дауыссыз дыбыстарды айтыңыз: «м», «л», «н»: «м-м-м... л-л-л... н-н-н...». 2-жаттығу. Мына дауыссыздарға: «м», «л», «н» кезекпен мына дауысты дыбыстарды қосыңыз: «и», «э», «а», «о», «у», «ы» («е», «я», «ѐ», «ю»): «мми, ммэ, мма, ммо, мму, ммы, мме, ммя, ммѐ, ммю»; «лли, ллэ, лла, лло» жəне т.б.; «нни, ннэ, нна, нно» жəне т.б.; Дыбыстар 1-ден 10-ға дейінгі сандармен ауыстырылуы мҥмкін. Бҧл жаттығулар дауысты біртіндеп кҥшейту арқылы еңсеріледі: алдымен ақырындап, содан кейін қаттырақ, қатты — жəне, керісінше, дауысты біртіндеп бəсеңдете отырып: қатты, ақырындау, ақырын, өте ақырын, сыбырлап. 3-жаттығу. Мына дыбыстарды айтыңыз: «ми, мэ, ма, мо, му, мы», олардың арасында қысқа ҥзіліс жасаңыз (доп беруді сала отырып). Алдымен бір қалыпты, содан соң — соңғы жағын жылдамдатып, 3- рет – баяулатып. 4-жаттығу. Бірдей жоғарылықта 1-ден 10-ға дейін санаңыз, содан соң — дауысты көтеріңіз, сосын — төмендетіңіз. 5-жаттығу. «Оян!» деген сөзді айтыңыз: ақырын, қатты, тағы қатты, адамды оятуға ҧмтылғандай өте қатты. 6-жаттығу. М.Ю.Лермонтовтың «Казак бесігі» əнінен ҥзінді оқыңыз, ҧйықтап жатқан баланы қымтағандай, біртіндеп тына қалу. Ҧйықтай ғой, бөбегім, ҧйықта, Әлди-əлди (қатты емес). Тыныш қарайды ай, Бесігіңе бөбегім менің ( ақырын). Ертегі айтам саған, Ән айтамын тағы (бҧдан да ақырын); Сен ҧйықтай ғой, көзіңді жҧма ғой, Әлди-əлди (мҥлде ақырын, сыбырлап емес). 7-жаттығу. А. Прянишниковтің «Гекзаметр» өлеңін оқып шығыңыздар. Бірінші ҥш жолын — сыбырлап (1-жолы — баяу, 2-жолы — қатты, 3-жолы- кҥшейту); 4-жолы — ақырын сыбырлап; 5- жолы — дауысты кҥшейту; 6-жол ы — 30 адамға шақтап; 7-жол ы— 100 адамға, 8-жолы — 200 адамға, 9-жолы — 300 адамға. Бҧдан əрі — дауысты дыбыстарды созып, əуезбен айту. «Аузыңды ерінбей аш..» деген жолдардан 400 адамға қатты оқу. 15-16--жолдарда «міңгірлейсің» «м» дыбысы («Дауысты дыбысты өшірме»). «Алмас бҧрын» деген сөздерден бастап — 4-жолда — бір деммен айту. Мəтінді оқып, мыналарды қиыстырыңыз: ақырын — қаттырақ, баяу — жылдам, төмен — жоғары. жүктеу/скачать 4,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|