С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері

1 
шыншылдық, бірбеткейлік, дербестік, қарапайымдылық, араласқыштық, 
тəкаппарлық, немқҧрайлық, еріншектік, менмендік, қорқақтық, 
сараңдық, кҥмəншілдік, өркөкіректік, арсыздық. 
2.
1-ші «Идеал» нөмірмен (дəрежемен) берілген бағанға 
адамдардың бойындағы жоғарыда көрсетілген, сіз аса қадірлейтін 
қаситеттерді жазыңыз, 2 нөмірлі бағанға — сіз сəл аздау қадірлейтін , 
осылайша мəні бойынша азая беретін қасиеттерді жазып шығыңыз. 13- 
ші нөмірге адамдардың өзіңіз жеңіл кешіре алатын жоғарыда көрсетілген 
қасиеттерді (кемшіліктерді) көрсетіңіз (бəрімізге белгілі, адам мінсіз 
болмайды, əркімнің өз кемшілігі бар, сондықтан сіз бірін кешірсеңіз, 
екіншісін кешіпе алмайсыз), 14-ші нөмірге кешіруге қиындау жəне т.б. 
кемшілікті, ал 20 нөмірлі бағанға сіздің көзқарасыңыз бойынша, 
адамдардың ең жексҧрын қасиеттерін жазыңыз. 
3.
1-ші нөмірлі (дəрежелі) 2-ші «Мен» деген бағанға сіздің 
бойыңызда ең жақсы дамыған (бҧл қҧндылық па немесе кемшілік пе, оған 
байланысты емес) жоғарыда көрсетілген қасиеттерді 2 нөмірге — сізде 
аздау дамыған жəне т.б. қасиеттерді азаю тəртібімен жазып шығыңыз, 
соңғы нөмірлерге — сізде ең аз немесе мҥлдем жоқ қасиеттерді 
көрсетіңіз. 
1.
Д е р е к т е р д і ө ң д е у 
Ол ҥшін келесі формуланы пайдаланамыз: 
(
R - Ri
2
)
2
= 
D
2 
бҧл жерде 1-ші бағандағы 
i-қасиетінің Ri
{ 
— дəрежесі (нөмірі); 2-ші 
бағанда 
i-қасиетінің Ri
2 
— дəрежесі (нөмірі); 
D
i
— 
бағандардағы 
i- 
қасиеттерінің дәрежелік айырмашылығы
. 
Барлығын қосып санаймыз 
Df, 
олар 20 болуы тиіс. Мысалы, 1-ші 
бағанда бірінші сөз — ақыл 
(Ri
{
 = 
1), ал 2-ші бағанда осы сөз 5-ші орында 
деп санайық, яғни 
Ri
2
 = 
5; формула бойынша есептесек (1 - 5)
2
= 16; жəне 
осылайша қатары бойынша барлық сөздер ҥшін (n – талдама жасалатын 
қасиеттердің саны, n – 20). 
2.
Содан соң алынған 
Df 
қосамыз, 6-ға көбейтеміз, көбейтіндіні (n
3 
- 
n) = (20
3 
- 20) = 7 980 бөлеміз, ақыр соңында 1-ден жеке шаманы аламыз, 
яғни дəрежелік корреляцияның коэффициентін табамыз: 
𝑛 
𝐷 
𝑃 = 1 − [6 × ∑
𝑖
] = 1 − [6 × ∑ 𝐷
2
/7980] 
𝑖−1 
𝑛
3 
− 𝑛 
𝑖 
Н ə т и ж е л е р д і б а ғ а л а у ж ə н е т а л д а у . 
Алынған корреляцияның дəрежелік коэффициентін тестіге берілген 
2 шəкілмен салыстырамыз (2-ші нҧсқамен). 
Тҧлғаның өзін өзі бағалауы 
адекватты, тым асырылған немесе 
тӛмендетілген болып шығуы мүмкін. 
Ӛзін ӛзі адекватты бағалау 
психологиялық диагностикалау 
шəкілінің екі позициясына (деңгейіне) сəйкес келуі мҥмкін: «орташа», 
«орташадан жоғары». 
2 

2- тестінің психологиялық диагностикалау шəкілі (1 жəне 2- нҧсқалары) 
Жын 
ысы 
Өзін өзі бағалаудың деңгейі 
Бейаде 
кваттық 
төмен 
Төмен 
Орташад 
ан төмен 
Орташа 
Орташадан 
жоғары 
Жоғары 
Бейаде 
кватты 
жоғары 
1-нҧсқа (И) 
Еркек 
0-10 
11-34 
35-45 
46-54 
55-63 
64-66 
67 
Әйел 
0-15 
16-37 
38-46 
47-56 
57-65 
66-68 
69 
2- нҧсқа (Р) 
(-0,2)- 
0 
0-0,2 
0,21 
0,3 
0,31 
0,5 
0,51 
0,65 
0,66 
0,8 
> 0,8 
Адекватты өзін өзі бағалау кезінде өзара əрекеттесуші субъект өз 
мҥмкіндіктері мен қабілеттерінің ара қатынасын дҧрыс пайдаланады, 
өзіне айтарлықтай сыни көзбен қарайды, алдына шын мəніндегі 
мақсаттарды қояды, өз қызметінінің нəтижелеріне айналадағылардың 
адекватты көзқарасын болжамдай біледі. Осындай субъект негізінде 
жанжалшыл емес, ал шиеленісте ол өзін нəтижелі ҧстайды. Тҧлғаішілік 
шиеленіске аз берілген. 
«Жоғары деңгей», «ортадан жоғары» өзін өзі бағалауда: адам өзін 
еңбегіне қарай бағалайды, өзіне өзі риза, оның жеке ар-намыстық сезімі 
дамыған. 
«Орташа деңгей» өзін өзі бағалауда: адам өзін сыйлайды, бірақ өзінің 
əлсіз жақтарын біледі жəне өзін өзі жетілдіруге, өзін өзі дамытуға 
қҧлшынады. 
Өзін өзі тым асыра бағалау «бейадекватты жоғары» деңгейге сəйкес 
келеді. 
Өзін өзі тым асыра бағалау кезінде адамда өзі жайлы қате көзқарас, 
жеке тҧлғасының идеалданған бейнесі қалыптасады. Ол өзінің 
мҥмкіндіктерін асыра бағалайды, əрдайым жеңіске бағытталған, 
сəтсіздіктерге көз жҧмады. Сəтсіздік немесе жеңісті ол басқа 
біреуулердің қателіктерінің немесе жайсыз қалыптасқан мəн- 
жайлардың салдары деп қарастырады. Оған қаратылып айтылған əділ 
сынды өзіне соқтығысу деп қабылдайды. 
Бҧндай адам жанжалшыл, шиеленісті жағдаят кезінде өз бейнесін 
көтермелеуге бейім, жалжал кезінде жеңіске бəс тігіп, өзін белсенді 
ҧстайды. 
Өзін өзі төмендетіп бағалау психологиялық диагностикалау 
шəкілінің ҥш позициясында (деңгейінде) болады: «бейадекватты 
төмен», «төмен» жəне «ортадан төмен». 

Өзін өзі төмендетіп бағалау адамда қҧзіретсіздігіңіздің кешені 
қалыптасады. Ол өзіне өзі сенімсіз, ҧяң, селқос. Ондай адамдар өзіне 
деген аса жəне басқаларғаодан да аса талапшылдығымен ерекшеленеді. 
Олар беймаза, қыңқылдақ, өзінен жəне басқалардан тек кемшілік 
жақтарын көреді. 
Бҧндай адамдар жанжалшыл болып келеді. Шиеленісудің себебі 
оның басқа адамдармен есептеспеуінің нəтижесінде пайда болады. 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: