БАСТАУЫШ СЫНЫП БАЛАЛАРЫМЕН ГИМНАСТИКА

349 
Мектеп оқушыларының дене шынықтыру жаттығуларын ҥнемі 
сабақтарда және таңдаған спорт тҥрінде қажеттіліктерін бекітіп, жҥзеге 
асыру қажет, олардың бойында адекватты ӛзін-ӛзі бағалауды қалыптастыру, 
жеке тҧлғаның адамгершілік және жігерлілік қасиеттеріне тәрбиелеп, ӛзін-
ӛзі игеру негіздеріне ҥйрету. 
«Балалардың жастарына қарай ерекшеліктерінде ӛздерінің саласында
ҧйымдастыру мен дене тәрбиесі бойынша жҧмыстың әдістемесіне кҥш 
салады. Бірақ, ӛзін-ӛзі тануға тырысу тәрбиесі, ӛзін-ӛзі анықтау мен ӛзіндік 
қалыптасу, 
дене 
жаттығулары 
сабақтарына 
деген 
таным 
қызығушылықтарын дамытуға ықпал ету жалпы мақсат болып табылады».
Осының барлығы дене тәрбиесінің ҥзіліссіз процеске айналуына, 
кҥнделікті ӛмірде дене тәрбиесі мен спорт сабақтарына енгізуіне 
кӛмектеседі. 
Қимылдау қозғалыстарында әсіресе кҥрделі координациялық 
байланыста сәйкес жаттығулар тҥрлері жеткілікті деңгейде қарастырылып, 
жетілдірілгенде ғана оқытуға ҧсыныс береді. Бҧл спорт ойындарындағы 
тактикалық негіздегі тапсырмалардағыдай гимнастикалық жаттығулар 
техникаларының 
элементтеріне 
де 
қатысты 
болмақ. 
Қозғалыс 
дағдыларының (техникаларының) және координациялық, кондициондық 
қабілеттерінің дамуында бірнеше рет арнайы-дайындық жаттығуларын 
қайталауды қарастырудың біруақытта бекітілуі мен жетілдірірілуі ҥшін 
жаттығуларды орындау жағдайларын мақсатты тҥрде және қозғалыстың 
жеке параметрлерін ҥнемі ӛзгертіп немесе оларды біріктіруде ақырындап 
қимылдау жҥктемесінің кӛлемін кӛтеру. 
Осы мақсатта ойын және жарыстың ауыстыру жаттығуларына 
қатысты әртҥрлі әдістемелік тәсілдерді қолодануды ҧсынады. Осындай 
жолдар арқылы әртҥрлі қимылдау қабілеттіліктерін дамыту жан-жақты 
жетіліп және оқушылардың дене тәрбиесі ерекшеліктерінің бастысы болып 
табылатын 
тереңдетілген 
техникалық, 
тактикалық 
жетілдіру 
байланыстарымен қамтамасыз етіледі.
Сауықтыру міндеттерінің нәтижелі шешіміне таза ауада сабақ 
ӛткізу, жаттығулар кӛлемін кӛтеру, шынықтыру процедураларын, 
психикалық және қимылдау жағдайындағы игеру тәсілдері мен ӛзіндік 
игеруді қосуға ықпал етеді.
Әртҥрлі іс-шараларға бӛлінген дҧрыс жоспарлау мен уақытты дҧрыс 
бӛлуді анықтауда барлық ҥрдістің сапасына байланысты.
Дене тәрбиесі сабақтарын жоспарлаудың негізі кондициондық, 
координациялық ерекшеліктеріне сәйкес және қимылдау біліктілігі мен 
дағдыларын меңгеруді дамыту туралы материал болып табылады. Іс-
шараларды жоспарлауда тҧрығылықты аймақтағы климаттық-географиялық 
ерекшеліктерін, мектептің материалдық-техникалық базасын, тпапсырманы 
нәтижелі меңгеру уақытын ескеруді қажет етеді.
Қимылдау ерекшеліктерін дамыту бойынша материалдарды 
жоспарлауда ҥзіліссіз байланыста жҥктеменің барлық жинақтарын 
жоспарлауды қажет:

350 
-жҧмыс кӛлемі; 
-қарқындылық;
-демалыс тҥрі мен ҧзақтылығы;
-жаттығуларды кайталау саны.
Жҥктемені ақырындап, және еріті тҥрде кӛтеріп отыру керек.
Объективті тҥрдегі бағалары болуы ҥшін және координациялық, 
кодициондық сапаларын дамытуда берілген кезеңде ӛткен ӛзгерістерді 
кӛруде қыркҥйек пен мамыр айларының ортасында оқушылардың дене 
шынықтыру дайындықтарынің деңгейін анықтауда тестілеуді жҥргізуді 
ҧсыныады. Оқушының жетістігін бағалауда нақты бір қабілетінің дамуында 
жеке екпінінің нәтижесін ескеру қажет.
Арнайы спорттық жаттығулар ҥрдісі арқылы жететін сауықтыру 
ҧтымдылықтарына тоқталу аса қажеттілік тудырады.
Қандайда да бір спорт тҥрінде алдымен жоғары спорттық 
нәтижелерге жетуді кӛздеген спортқа бағытталған жҥктемелер міндетті 
тҥрде қозғалыс мҥмкіншіліктерінің деңгейін кӛтеруге мҥмкіндік тукғызады. 
«Бірақ бҧл жҥктемелер профессор Я.С. Вайнбаумның ойынша денсаулыққа 
жеткілікті деңгейде мәнділігі аз екендігін айтады. Сонымен бірге, дҧрыс 
ҧйымдастырылмаған спорттық жҥктемелер организмнің немесе басқа жеке 
бӛліктерінің артық кҥш жҧмсауына әкеліп соғып, сонымен қатар 
денсаулыққа кері әсерін тигізуі мҥмкін» . Дене шынықтырудың ӛз бетімен 
жҧмыс кезіндегі сабақтарын ҧйымдастыру мен ӛткізу ҥрдісінде қысқа 
мерзімде ҥлкен нәтижелерге жетуге қҧлшынудың қажеті жоқ.
Балалардың дене шынықтыру жаттығулары мен спорттаға жҥйелілігі 
мен ҥнемі сабаққа қатысқаны ҥшін, ӛз бетімен жаттығу біліктілігі, 
салауатты ӛмір салтын сақтауы, дене тәрбиесі және денсаулықты нығайту 
мәселелеріндегі танымдық белсенділіктері ҥшін ҥнемі марапаттап отыру 
керек. 
Спорттық жаттығуларды орындау кезіндегі оқыту жетістігі мен 
шеберлік деңгейі кӛбінесе тиісті спорт тҥрі техникасының биомеханика 
негізіндегі білім арқылы анықталады. Спорттық техника негізінен қозғалыс 
қимылдарын орындауда жоғары нәтижеге жетуге бағытталған тәсілдер 
барысында қарастырылады. Жақсы техника энергетикалық кҥш-жігерін 
ҥнемдеу негізінде жаттығуларды орындаудың жоғары сапасын қамтамасыз 
етеді. Ҥнемділік гимнастика сабақтарында ӛзінің дене шынықтыру және 
техникалық 
мҥмкіншіліктерін 
жақсы 
кӛріністе 
кӛрсете 
алатын
қимылдардың ҧтымдылығы, қимылдау заңдылықтарын қолдану арқылы іске 
асыруға мҥмкіндік туғызады. Одан басқа, әсіресе кҥрделі жағдайларда 
орындалған техника жаттығуды орындаудың жоғары сенімділігін тудырады.
Барлық гимнастикалық жаттығулар екі топқа бӛлініп, жеке 
орындалады, жҧппен және топпен. Бірінші – балансы қалыптасқан топ. Осы 
топтығ жаттығуды орындау негізінде екі жақты салмақты ҧстауда дененің 
қалыпты жағдайын сақтау болып табылады. Оларға тҧрысы, салмағын 
меңгеру, тартылу, майысу, шпагатқа тҧру, ӛзін-ӛзі ҧстауы, пирамида 
жатады.

351 
Екінші топ – айналу тобы. Ол әртҥрлі денені айналдыруға 
байланысты барлық гимнастикалық жаттығуларды біріктіреді. Айналу 
айналымның тҥрі мен бағыты бойынша, айналым дәрежесі (толық емес, 
толық, қысқа), санына немесе дене осі бойынша айналу бҧрылыстарының 
болмауы арқылы анықталады. 
Айналуды қҧрастыру тәсіліне байланысты айналым топтарынан екі 
тҥрлі жаттығуды бӛліп алып қарауға болады: 
1. Қорғаныстан шықпай орындалатын айналымға байланысты 
жаттығулар (бҧрылыстар, сырғанаулар, айналулар, секіру, кері айналу және 
т.б.). 
2. Айналу мен ҧшуға байланысты жаттығулар (ҧшу, жартылай кері 
айналулар мен сальто, соның ішінде ӛз осінен бҧрылып айнаплу). 
Қозғалыстың ішінде әрбір тҥрі айналу бағытымен (алдыға, артқа, екәі 
жаққа) және орындау позасымен (топтың ішінде, жарты топ ішінде, еңкейіп, 
шалқайып, тҥзу қалпында) ерекшеленеді.
Дене тәрбиесі сабақтарының ҧтымдылығын акробатиканы қоса 
отырып, оқу ҥрдісінің тиімді жолдары арқылы кӛтеруге болады. Сабақ 
ҧтымдылығы тӛмендігінің бірі оқушылардың ӛз бетімен жҧмыс істеу 
белсенділігін ҧйымдастыру мәселесін ескермеу болып табылады. 
Оқу барысын ҧйымдастырудың 3 әдістемесі бар: 
- фронтальді, яғни топқа барлығына бір тапсырма беру; 
- топтық – топты бірнеше бӛліктерге бӛліп, әрқайсысына 
тапсырмалар беру; 

жүктеу/скачать 2,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: