Сборник международной научно-практической
жүктеу/скачать 11,88 Mb. Pdf көрінісі
|
Сборник зимней школыы 2019
|
Кіріспе Қазақстан Республикасының табиғаты таң қаларлықтай әр түрлі: қатаң да ғажайып. Шексіз дала, басынан қар кетпейтін таулар, Альпі қойнауындағы көкорай және қызылды- жасылды көктем гүлдеріне оранған жазықтықтар, жағалауы шалғынға оранған аңғарлы үлкенді – кішілі өзендер мен көлдердің ішіндегі бағалысы мен маңыздысы ормандар екендігіне дау жоқ. Республикадағы басқа табиғи байлықтармен салыстырғанда олар өте аз – еліміздің аумағының небәрі 4,7 пайызын құрайды. Халқымыз үшін, республика экономикасы үшін осынысымен бағалы да, маңызды болып табылады. Қазақ-станның барлық табиғи кешендерінің ішінде орман – фауна мен флораның ең шоғырланған көзі. Орманды аң-құс паналайды, ол ылғалды сақтап, жерді шөлейттенуден қорғайды, алқаптар мен бақтарға пана болады, адам баласына денсаулық пен қуаныш сыйлайды. Сексеуіл табиғи түрде Орта Азия және Оңтүстік Қазақстан шөлдерінде өседі. Сексеуіл шөлді аумақтағы өсімдіктер әлемінде көп тараған. Әлемде сексеуілдің 5 түрі тараған, оның ішінде Қазақстанда 3 түрі өседі: қара сексеуіл не сортаң сексеуіл, ақ сексеуіл не құм сексеуілі және бұта не Зайсан сексеуілі. Сексеуіл эрозияға қарсы және топырақ беріктігін мықиылауда үлкен маңызы зор және одан жағары каллориялы отын жанармайы дайындалады [1]. Қазақстанды сексеуіл ормандары кең алқапты қамтып жатыр. 2018-жылдың 1 қаңтардағы орман қорын есптеу деректері бірнеше олар республика-дағы орманмен қамтылған жерлердің 6,32 млн га немесе 49% - ін алып жатыр. Сексеуіл шөппен шөлейт аймақтағы негізгі орман құрушы ағаш. Сексеуіл сүрегі көп жылуы беру қабілеттілігі не отын ретінде ғана емес, сонымен қатар алқа ағаштарының жоғары қорғаныш қызметімен де бағалы болып табылады. Жел эрозиясынан сақтай отырып, сексеуілдер шөлдегі климатты реттейді, шөптесін өсімдіктердің өсуіне қолайлы жағдай туғызады. Сексеуілдің көп орналасқан ауданы Оңтүстік Қазақстан. Сексеуіл қорын қайта қалпына келтіруде үлкен жұмыстар атқарылып жатыр және сексеуілдің биологиялық және орманшылық ерекшеліктері зерттеліп, әр түрлі топырақ түрі мен жер бедерінде өсіру агротехникасын қолдануда. Орман құраушы түрі ретінде сексеуілге өте жоғары көңіл бөлу, оларды өсіру мен шаруашылыққа енгізу және екпе ретінде қалпына келтіру. 147 Сексеуіл ормандарында қысқы кезеңінде миллиондаған бас малға қорек болатын өнімді жайылымдар түзіледі. Бірақ, сексеуіл ормандары халық шаруашылығы үшін бағалы болуына қарамастан отын ретінде ежелден, әрі қарқынды ретсіз пайдалануда табиғи жаңаруына мүмкіндік бермей, ретсіз мал жаюға байланысты кең аумақтарда олардың өнімділігі төмендеп кетті. Шөлді жерлер-де сексеуілдің табиғи жаңарта отырып жайылым ретінде осы аймақтарды жақсарту және пайдалану біздің республикамыздың экономикалық және әлеуметтік дамуының негізгі бағыттарының бірі болып саналады. Бірақ осы міндеттерді дұрыс шешу үшін сексеуілдің табиғи жаңаруын толық зерттеу қажет [2, 3]. жүктеу/скачать 11,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|