Абжанова сокращенная indd

229
13
-к
ес
те
Ө
нд
ір
іс
ті
к 
үй
-ж
ай
ла
рдың
ж
ұмы
с 
ор
ын
да
рын
да
ғы
мик
ро
клим
ат
кө
рс
ет
кіш
те
рін
ің
о
ңт
ай
лы
ш
ам
ал
ар
ы
жыл
м
езг
ілі
жұм
ыс с
ана
ты
те
мп
ера
ту
ра
сы
, °
с
с
ал
ыс
ты
рм
ал
ы
ы
лғ
ал
ды
лы
қ
Қо
зғ
ал
ы
с 
ж
ы
лд
ам
ды
ғы
, 
м
/с
Оңта
йлы
Оң
та
йл
ы
Рұ
қс
ат
ет
ілг
ен
ш
ег
і
Оңта
йлы
Рұ
қс
ат
ет
ілг
ен
ш
ег
і
Оң
та
йл
ы
Рұ
қс
ат
ет
іл
ген
ш
ег
і
ж
оғ
арғ
ы
ш
ег
і
тө
ме
нг
і 
ш
ег
і
тұ
ра
қт
ы
ж
әне
тұ
ра
қс
ы
з 
ж
ұм
ыс
оры
нд
ары
кө
п 
ем
ес
Оң
та
йл
ы
ем
ес
тұ
ра
қт
ы
ж
әне
тұ
ра
қс
ы
з 
ж
ұм
ыс
оры
нд
ары
ж
ұм
ыс
о
рн
ы
нд
а
тұра
қты
тұра
қсы
з
тұра
қты
тұра
қсы
з
жыл
ды
ң 
суы
қ 
мез
гіл
і
1а-
ж
ең
іл
22
-2
4
25
26
21
18
40
-60
75
0,1
0,
1 
кө
п 
ем
ес
1б
-ж
ең
іл
21
-2
3
24
25
20
17
40
-60
75
0,1
0,
2 
кө
п 
ем
ес
іі
а-
ор
та
ш
а 
ау
ы
р
18
-2
0
23
24
17
15
40
-60
75
0,1
0,
3 
кө
п 
ем
ес
жыл
ды
ң ж
ылы
мез
гіл
і
іі
б-
ор
та
ш
а 
ау
ы
р
17
-1
9
21
23
15
13
40
-60
75
0,
2
0,
4 
кө
п 
ем
ес
ііі
-а
уы
р
16
-1
8
19
20
13
12
40
-60
75
0,
3
0,
5 
кө
п 
ем
ес
1а-
ж
ең
іл
23
-2
5
28
30
22
20
40
-60
28
°с
-т
а 
55
0,1
0,
1-
0,
2
1б
-ж
ең
іл
21
-2
3
24
25
20
17
40
-60
75
0,1
0,
2 
кө
п 
ем
ес
іі
а-
ор
та
ш
а 
ау
ы
р
18
-2
0
23
24
17
15
40
-60
75
0,
2
0,
3 
кө
п 
ем
ес
іі
б-
ор
та
ш
а 
ау
ы
р
17
-1
9
21
23
15
13
40
-60
75
0,
2
0,
4 
кө
п 
ем
ес
ііі
-а
уы
р
16
-1
8
19
20
13
12
40
-60
75
0,
3
0,
5 
кө
п 
ем
ес

230
 
 

қорғау құралдарын, соның ішінде бет пен көзді қорғау құралдарын 
пайдалану міндетті болып табылады. мүмкін қызып кетуден, 
жұмыс істеуден қорғау бойынша іс-шараларды жүргізу мақсатында 
микроклиматтың мөлшерінің үйлескен әсерін бағалау үшін шама-
лары 15-кестеде келтірілген ортаның жылулық жүктемесінің (Ожж) 
интегралдық көрсеткішін пайдалануға кеңес беріледі. Қоғамдық 
тамақтану кәсіпорындарындағы жұмыстар энергия шығынының 
деңгейі бойынша 1а, 16, 2а и 26 санаттарға жатады. 
14-кесте
Өндірістік көздерден жұмыс істейтін дене бетінің жылулық 
сәулелену қарқындылығының ұйғарынды шамалары
сәулелену көзі
бет темпера-
турасы, °с
толқын 
ұзындығы, мкм сәулелену спектрі
пештің ішкі 
беттері, бу 
құбырлары, 
суыған металл
500°-қа 
дейін
3,7-9,3
инфрақызыл 
сәулелер
пештердің ішкі 
беттері, құймалар, 
оттар
1200°-қа 
дейін
1,9-3,7
инфрақызыл 
сәулелер, нашар 
көрінетін толқын 
ұзындығы
балқытылған 
металл, жоғары 
қыздырылған 
электродтар
1800°-қа 
дейін
1,4-1,9
инфрақызыл 
сәулелер, жоғары 
деңгейде көрінеді
ауаның аэро иондық құрамы – иондану және ионсыздандыру 
үдерістеріне байланысты белгіленеді. заряд тасымалдаушылары атом-
дар, молекулалар немесе ауа газдарының молекулаларының кешендері 
болып табылатын жеңіл иондар аэрондар деп аталады. 
теріс зарядталған аэрондар адам ағзасына оң әсер тигізеді, ал 
оң зарядталған аэрондар зиянды болып келеді. сүзілген және кон-
диционерленген ауа теріс аэрондарын жоғалтады, ал бұл оларды 
ионизаторлардың көмегімен қалпына келтіруді қажет етеді. Оң 
аэрондардың ең көп тығыздығы мониторлар мен теледидарлар экран-
дарын да байқалады. Оң зарядталған аэрондардың зиянды әсері теріс 
зарядталған аэрондардың көбейіп келе жатқан ағынын бейтараптан-
дыра алады (15-кесте). 

231
15-кесте 
нормаланатын 
көрсеткіштер
аэроиндар тығыздығы
Өрістік 
коэффициент
Оң өрісті
теріс өрісті
ең төменгі 
Р+>=400
Р>600
0.4<=y<1.0
ең жоғарғы
Р+>=50000
Р<=50000
Химиялық және физикалық зиянды заттар – ауа бұл оттегі, азот 
және басқалар сияқты әртүрлі газдардың, сонымен қатар көмірқышқыл 
газы, тегі табиғи немесе техногенді болып келетін әртүрлі оксидтер 
сияқты әртүрлі қоспалардың қоспасы. Қоспалар, әдетте, ауа кеңістігін 
ластаушы фактор болып табылады. Қоспалардың шығу көздері 
ретінде вулкан атқылаулары, орман өрттері (табиғи), өнеркәсіптік 
кәсіпорындардың, көліктердің шығарындылары, техногендік апаттар 
(техногендік) болып табылады. Қоспалардың екі: газ тәріздес және 
механикалық типі болады.
аэроиондар тығыздығының нормаланатын көрсеткіштері мен 
униполярлылық коэффициенттерінің мәндері.
көп таралған газ тәріздес қоспаларға: күкіртті газ, күкіртті сутек, 
көміртегі оксиді (тұншықтырғыш газ), азот оксиді мен аммиагы 
жатады. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындарында өндірістік үй-жайлар 
ауасы майлардың жылулық деструкциясы кезінде түзілетін акроле-
инмен ластануы мүмкін. механикалық қоспалар ауада дисперстігі 
әртүрлі дәрежедегі қатты бөлшектер (шаң, күл, күйе және т.б.) мен 
аэрозольдар – ауадағы жұмсақ ілінбелі бөлшектер (түтін, тұман мен 
басқалары) болып табылады. әсіресе улы шаңдар мен аэрозольдар 
қауіпті. 
Биологиялық зиянды заттар
– зең, саңырауқұлақ талшықтары, 
әртүрлі вирустар, патогендік микроағзалар мен шартты патогендік 
микроағзалар сияқты микроағзалар. тамақтандыру және тағам 
өнеркәсібі кәсіпорындарында биологиялық зиянды заттардың болуы 
технологиялық үдерістердің бұзылуына және тамақтан жаппай 
улануға әкеліп соғуы мүмкін. ауа кеңістігінің ластануын төмендету 
үшін кәсіпорында зиянды шығарындыларды едәуір төмендете алатын 
жаңа технологиялық үдерістер мен жоғары өнімді тазарту жүйелерін 
пайдаланылған ауаны тазарту үшін қолдану қажет. 
Өндірістік жабдыққа уақытылы қызмет көрсету және ауыстыру 
өндіріс кезінде зиянды шығарындыларды төмендетуге мүмкіндік 
бере алады. Өндірістік үй-жайларда ауаны зарарсыздандыру үшін 

232
 
 

бактерицидтік шамдары бар ультракүлгін сәулелену қолданылады. 
Өндірістік үй-жайларды уақытылы және жүйелі түрде тазартып отыру 
гигиеналық нормаларды сақтаудың қажетті шарты болып табылады. 
тағамдық өндірістің типіне қарай ауада 1м3 аумақта 100-500 бактери-
ядан артық болмауға тиіс.
егерде – қандай да бір жағдайлар бойынша кәсіпорында 
гигиеналық нормаларын сақтау мүмкін болмаса, ондай кәсіпорын 
да зиянды деп есептеледі. кәсіпорындар, соның ішінде тағамдық 
кәсіпорындар атмосфераға кері әсерін тигізетіндіктен, онда заңнама 
талаптарына сәйкес, мұндай кәсіпорындарда олар атомфераға тастай-
тын шығарындылардың әрқайсысына шектеулі рұқсат етілген 
шығарындыларды әзірлеп, оларды орындауы тиіс. бұдан басқа, тұрғын 
және демалыс орындары аумағына жақын орналасқан кәсіпорындарда 
ластаушы шығарындыларды берік қалқалауды қамтамасыз ететін 
көгалдандырылған аймағы болатын санитарлық-қорғау аймағы 
болу тиіс. Қорғау аумағының ауқымы кәсіпорын жіктілігі мен осы 
кәсіпорынның жұмысынан шығатын мүмкін кері (ластаушы) әсерін 
есептеуден арқылы анықталады.
кәсіпорындар қауіптілігінің бес сынып болады:
• бірінші сынып үшін – 1000 м аумақ 
• екінші сынып үшін – 500 м аумақ 
• үшінші сынып үшін – 300 м аумақ 
• төртінші сынып үшін – 100 м аумақ 
• бесінші сынып үшін – 50 м аумақ белгіленген.

жүктеу/скачать 5,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: