Педагогтың сөйлесу мәдениеті –
кәсіби іс-эрекет жетістігінің шарты. Мұғалімнің сөйлеуіне қойылатын этикалык талаптар. Мұғалімнің сөйлеуінің тәрбиелік және білім берушілік әсері. Атақты педагог Я.А.Коменский: «Педагогтың оқушы назарын өзіне
аудара алатындай деңгейдегі сөз мәнері болуы қажет. Мұғалім тілі оқушыға
түсінікті, нақты әрі тартымды болуы қажет» – деп, сөз мәнеріндегі
мәдениеттілік педагогтың рухани байлығының, ойлау мәдениетінің маңызды
көрсеткіші және тұлғалық қалыптасу құралы болып табылатын айрықша атап
өтті.
30-суретте мұғалімнің сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптар ашылды.
Сөйлеу, сөйлесе білу – өнер, мәдениеттіліктің етене белгісі. Ал тіл –
тұлғаны қалыптастырудың, әлеуметтік тұрақтануының маңызды құралы. Оқу-
тәрбие процесінде тіл ерекше орынға ие. Егер сөзді педагог белгілі бір мақсатта
тәрбиелеу құралы ретінде пайдаланса, оның ықпалы артады.
Ы.Алтынсарин
: «Мұғалім балалармен істес болады: егер олар бір нәрсені түсінбесе, онда
мұғалім шәкірттерді кінәламай, оларға дұрыс түсіндіре алмағаны үшін өзін-өзі
кінәлауы керек. Мұғалім балалармен сөйлескенде ашуланбай, күйгелектенбей,
сабырлылықпен сөйлеп, шұбалаңқы сөздер мен керексіз терминдерді
қолданбастан әрбір затты ықыласпен, қарапайым тілмен түсіндіру керек» – деп,
мұғалімнің сөзі әсерлі, тартымды, сенімді, сондай-ақ дауыс ырғағы мен
мимикасы мәнерлі және бай болуы қажет екенін көрсетті.