Оқулықта қолданылған шартты белгілер
§2. Жел дің пай да бо луы
жүктеу/скачать 2,8 Mb. Pdf көрінісі
|
| §2. Жел дің пай да бо луы
Оқы лым 1. Мә тін ді оқып, пі кір ле рің ді түй ін ді сөз дер мен қо ры тындылаң дар. Желқайдансоғады? – Ақ тел пек, сен бір сәт біз дің қа ла сыр тын да ғы ор ман алаң қай ын да жүр- ге ні міз ді елес тет ші. Екеу міз лау лап жан ған от тың жа нын да, қу ра ған бұ тақ- тар дың сы тыр лап жа лын ға оран ға ны на қа рап отыр мыз. От ұш қын да ры не ге ас пан ға ұша ды екен? – Се бе бі олар со лай ұшу ға жа рал ған шы ғар. – Ал қу ра ған жа пы рақ тар ше, бо зар ған күл ше? Олар да жа лын ті лі нің ұшы нан кө те рі ле қа лық тай ды ғой. Олар да ұшу үшін жа рал ған ба? Олар ды бі реу ұшы рып тұ ра тын шы ғар? Сон да ол кім бол ды екен? Кә не, от қа жөн деп қа рай ық шы. От лау лап жан ған кез де оның үс ті нен ыс тық ауа ның қа лай бұл- ды рап кө те ріл ге нін бай қау ға бо ла ды. Мі не, от ұш қын да рын, күл мен қу ра ған жа пы рақ тар ды жо ға ры кө те ре тін де осы ыс тық ауа. – Біл гір ата, он дай ауа ны мен де көр ген мін. Ас фальт үс ті нен бұл ды рай кө рі ніп жат ты. – Се бе бі күн ас фаль тты қыз ды ра ды, ас фальт ауа ны қыз ды ра ды. Ал жы лы ауа сал қын ауа ға қа ра ған да же ңіл. Сон дық тан жы лы ауа жо ға ры кө те ріл- ген де бұл ды ра ған әсер бе ре ді. Кө те ріл ген жы лы ауа ор ны на сол сәт те-ақ кө лең ке лі жер дің сал қын да сал мақ ты ауа сы ағын дап же тіп ке ле ді. Жер бе ті нің ауа сы қыз ған сай ын же ңіл дей бе ре ді. Сөйт іп, жы лы ауа ның ағы сы шыр қау би ік ке кө те рі ле ді. Мұн дай кез де бас қа бір өңір сал қын бо лып тұ ра- ды. Ол өңір су ық бол ған сай ын ауа сы да ау ыр лау ке ле ді. Сол се беп ті сал қын ауа өзі нен-өзі жы лы жақ қа қа рай ағын дап жыл жи ды. Осын дай сәт те жел тұ ра ды. Кә дім гі Күн бар емес пе? Күн Жер бе тін бір дей не ме се бір ме зет те қыз ды ра бер мей ді. Бір жер жы лы бол са, ке ле сі бір жер сал қын бо лып тұ ра ды. Жер бе тін де бір дей тем пе ра ту ра бол са, еш уа қыт та жел соқ пас еді. Көк жү зін де гі бұлт тар бір орын да тап жыл май тұ рып алып, Жер бе ті шөл ге ай на лып, қа ла- лар дың үс тін көк тү тін ба сар еді. («Не геш» ба ла лар эн цик ло пе дия сы нан) Ойт үрт кі 1. Жел де ге ні міз не? 2. Жел дің қан дай түр ле рін бі ле сің дер? 3. Жел дің со ғуы на жер бе тін де гі тем пе ра ту ра ның қан ша лық ты әсе рі бо луы мүм кін? жүктеу/скачать 2,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|