Мінез-құлықты
басқару
506
(1989; 2012). Оның «Сапалы мектеп» моделінде мұғалімдер «қатып
қалған әдеттерден» (12.4-кесте) гөрі апталық кездесу, рөлдерде ойнау,
топтық жобалар мен ұжымдық оқу арқылы қамқорлықты дамытуға ұм
-
тылады.
Кейбір мінез-құлықты басқару моделі балалардың қоршаған ор
-
тамен байланысына арналады. Мысалы, «Оқыту аймағының моделі»
алғашында ашық аспан астында күтпеген жағдай арқылы оқыту кон
-
текстінде ойластырылған болатын (Senninger, 2000). Бұл жарға өрме
-
леу сияқты тәуекелдермен бетпе-бет келгенде адамның қалай әрекет
ететінін түсіну әдісі ретінде қарастырылады, бірақ бұл мектеп контек
-
сіне былайша бейімдеп жасалады:
y
қауіпсіз аи�мақ – оқушылар физикалық
және эмоциялық тұрғыда
өзін қауіпсіз сезінетін жер;
y
оқу аи�мағы – оқушылар оқуға тапсырма алатын және қолдау таба
-
тын жер;
y
үреи� аи�мағы – оқушылар негативті стресс алатын және соның нәти
-
жесінде тәртіпсіздік деңгеи�і азая бастаи�тын жер;
y
стресс аи�мағы – оқушылардың жағдаи�ға саи� реакция таныта алмаи�
-
тын жері.
(Best and Thomas, 2007)
Бұл модель мұғалімдерге оқушылардың оқу үлгерімінің қиындауы
-
на әкеліп соғатын стресс пен мазасыздану аймағынан жоғарыда айтыл
-
ған екі аймаққа қалай алып шығуға болатынын түсіндіруді қарастыра
-
ды. Мұғалімдер тәуекелге барудың жақсы іс екенін және оны практи
-
када қолдану жайын түсіндіруі керек.
Мұғалімдер сабақтан қиналып
стреске түскен балаларды оқу аймағына қайтармас бұрын, қауіпсіз ай
-
мақта тынышталуға шақырып, уақыт беру керегін білуі қажет. Шын мә
-
нінде, бұл үзіліс алу немесе әрекетті өзгертуді ұсынуды білдіруі мүмкін.
Басқа мінез-құлықты басқару бағдарламаларының тиімділігі жай
-
лы не білеміз? Еванс және басқалар (2003) зерттеу нәтижелеріне син
-
тез жүргізеді. Олар мақтау мен тыйым салуды қолданатын мінез-құлық
стратегиясы бұзақы мінез-құлықты аз уақыттың ішінде жөнге салуға
көмектеседі деген қорытындыға келді. Бірақ түзелген мінез-құлық ұзақ
уақыт бойы сақталады деп айтуға бұл дәлел жеткіліксіз. Негізгі сынып
-
та бұзақылық жасаған
жеке оқушылар қатарынан қалып, өз алдына
оқып жүрген кезде ықшамдалған когнитивті бағдарламаның пайдасы
-
нан қағылуы мүмкін деген де уәж айтылады. Сондай-ақ зерттеу арқылы
балалардан құрбысының мінез-құлқын бақылауды сұрағанда, олар по
-
зитивті түрде атсалысып, жауап беретінін көрсетті. Бұл бұзақы мінез-
құлықты түзеуге көмектеседі.