98
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
Көп университеттің өз этика хаттамалары бар, бірақ одан да ауқымды дең-
геи�де стандарттау жүріп жатыр. Мысалы, Ұлыбританияның Экономика және
әлеуметтік зерттеу жөніндегі кеңесі зерттеу жұмыстарының этикасына арнал-
ған ЭӘК (ҒЗЕК – Ғылыми зерттеу жөніндегі еуропалық кеңес) норма әзірледі.
51 беттік нұсқаулықта ESRC қаржыландыратын зерттеуге қои�ылатын этика
талаптары туралы баяндалады (4.7-қосымшаны қараңыз). Ұлыбританиялық
демеушілер арасында да оны қолдаушы көп. Австралия одан да үлкен қадам
жасады, түрлі зерттеу комитеттеріне ұсыну үшін стандартталған ұсынысты
толықтыратын зерттеушілерге көмектесу мақсатында Этика жөніндегі ұлттық
сауалнама формасын (ЭҰС) жасап шықты (қазір оны Австралиядағы универси-
теттердің көбі енгізген). Бұл форманы толтырудың мақсаты – шолу процесінің
келісімді болуын, тиімділігі мен сапасын арттыру.
Жұмысты бастауым керек, бірақ этикалық рұқсат алу мәселесі кешігіп
жатыр. Рұқсат алғанша, дерек жинаудың қажеті жоқ па?
Бәрі дұрыс жүретін болса, бастауға болар. Бірақ ағаттық кетсе, жағдаи�
қиын. Жағдаи� қиын болғанда: 1) қатысушылардың басын қатерге тігесіз –
өзіңіз даи�ын емес эмоциялық реакция туғызасыз; 2) өз басыңызды тәуе-
келге тігесіз – біреу сіздің мінез-құлқыңызға шағымданса немесе этикалық
рұқсат алып үлгермесеңіз жобаңыз бен кандидатураңызға қатер төнеді;
бұл кезде университет тарапынан қолдау көрсетілмеуі мүмкін; 3) универ-
ситеттің абырои�ына нұқсан келтіріп, мекемені заң алдында жауап беруге
итермелеуіңіз мүмкін. Менің берер кеңесім: жұмысты жалғастырыңыз,
бірақ ақырын күтіңіз! Этикалық рұқсат алғанша әдебиеттерді шолып,
әдістерді қарастыра беріңіз.
Достарыңызбен бөлісу: