404
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ:
НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
көрінуі мүмкін. Бірақ бұл талдауыңыздың бір кезеңі ғана екенін және түсінігі-
ңіз кеңеи�е түскен саи�ын кері оралуға болатынын ескеріңіз.
Жолма-жол талдауда категория мен тақырыпты бірнеше тәсілмен іздеи�сіз:
қолданылған сөздер; талқыланған тұжырымдар; көмекші лингвистикалық құ-
рылғылар; зерттеуші жазып алған беи�вербал ишаралар.
Сөзді зерттеу
Сөзді қаи�талау, контексте және қолданыста (кеи�де контекстегі негізгі сөз-
дер деп аталады) зерделеу арқылы зерттеи�міз. Белгілі бір сөздердің нақты
мәдени ерекшеліктері де маңызды. Паттон (2001) мұны «баи�ырғы халық са-
наттары» деп атаса, Корбин мен Страусс (2014) «табиғи күи�інде (in vivo) код-
тау» деген. Зерттеушілер белгілі бір сөздің (немесе фразаның) негізгі сипатын
білу үшін оның контексін/мағынасын ескере отырып, мәтінді жүи�елі түрде
зерттеи�ді (контент-анализді қараңыз). DICTION немесе Concordance сияқты
бірнеше бағдарламалық жасақтама пакеті сөзді жылдам әрі тиімді анықтап,
қолданысын есептеи� алады, тіпті осындаи� нәтижені сан түрінде жазып береді.
Тұжырымдарды зерттеу
Тұжырымды зерттеуде стенограмманы жолма-жол немесе әр абзацын оқиды.
Негізделген теорияны қолдаушылар мұны «тұрақты салыстыру» деп атаи�ды.
Дәлірек аи�тқанда, әр мәтіндегі тұжырым мен мағына зерттеледі, бұрын талдан-
ған мәтінмен салыстырып, ұқсастық пен аи�ырмашылықты табады. Тұжырымдау
барлаудың стандарт әлеуметтік ғылым санатынан (мысалы, билік, нәсіл, тап,
гендер) шығуы мүмкін. Ол үшін мәтініңізді оқып, тақырыпты дедуктивті түрде
ашасыз. Олаи� болмағанда, сыңаржақ пікірден ада деректен индуктивті тұжырым
іздеи�сіз (негізделген теория практикасы). Зерттеушілер алдын ала анықталған
санатты дерек нәтижелеріне қараи� беи�імдеуі және балама түсінікті баи�қамаи�
қалмауы керек. Алаи�да таза индуктивті әдістерде де сыңаржақ пікір кездеседі,
өи�ткені белгісіз субъективті пікір деректен туындаи�тын тақырыпқа әсер етуі
мүмкін. Мағыналы түсінікпен жұмыс істеу көбінесе индуктивті және дедуктивті
процесті қамтиды.
Лингвистикалық құрылғыларды зерттеу
Толыққанды, образ бен эмпатиялық түсінікті беи�нелеи� алатындықтан, ме-
тафоралар, мен теңдеулер, тіпті мақал-мәтелдер де зерттеледі. Бұл құрылғылар
көбінесе спикер мен аудитория арасындағы баи�ланысты орнату арқылы ои� құ-
рап, түсінікті жеңілдетеді. Осындаи� лингвистикалық құрылғыларды іздесеңіз,
ауызша және жазбаша сөзде көп кездестіретініңізді аи�тып қояи�ын. Сапалық
деректі талдаушылар нақты тұжырымның әртүрлі мағынасын жіктеу үшін кө-
бінесе метафоралық сипаттаманы паи�даланады.
405
Сапалық
деректі талдау
Бейвербал ишараларды зерттеу
Өңделмеген деректен толыққанды мағынаға ои�ысудағы қиындықтың бірі –
деректі жоғалтып алу. Сапалық деректі жинау мен талдауда сөз мәнері мен эмо-
циядан гөрі сөзге, сөзбен ілесіп жүретін дене қимылына, тіпті аи�тылмаған сөздерге
назар аударыңыз. Тақырыпты барлауда беи�вербал әлем өте маңызды. Өңделмеген
дерек, жазба немесе стенограммаларыңызда беи�вербал ишаралар болса, ол кон-
тент пен тақырыпқа мағына үстеуі мүмкін: дауыс мәнері, қатты шығуы, екпіні;
шын жүректен не мазасыздана күлу; бет әлпеттің өзгерісі, дене қимылы; осындаи�
өзгерістер мағыналы түсінік беру үшін маңызды болуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: