«xviii сәтбаев оқулары» 1 Ќазаќстан республикасы білім жєне ѓылым министрлігі
жүктеу/скачать 4,76 Mb. Pdf көрінісі
|
614bfa4fc93940.60747302
| АБАЙ ЕРЕЖЕСІ
МАМЫТОВА А. А. 10 «Ә» сынып, № 22 ЖББОМЛ, Семей қ. ТАТУБАЕВА С. А. тарих және құқық пәнінің мұғалімі, № 22 ЖББОМЛ, Семей қ. Біз данышпан Абайымызды ұлы ақын дейміз, философ, хакім, жаңашыл сазгер дейміз. Ал, халқымыздың бір туар перзентінің заманды, қоғамды, адамды түземек мақсатында заңгерлік ғылымына аса терең үңіліп, ізденіп қана қоймай қазақтың бұрынғы билік жүйесіне көп өзгерістер енгізіп, өз алдына заң жазып, оны іс жүзінде орындап, қара қылды қақ жарған Әділ би, Төбе би атанғанын естен шығара береміз. Қазақ қоғамының көрген қасіретін халықтың озық ойлы, көзі ашық өкілдеріаңғара бастады. 19-ғасырда қазақ халқының құқықтық жүйесін қайта түлетуқажет екенін айқын түсінген қазақ зиялылары қалыптаса бастады. Бұл кездеәсіресе болыстық басқару жүйесі және әйел құқы мәселесі алға қойылған еді. Қазақтардың арасынан құқықтық қызметтің қатерлі жолына жасқақтамай, жанқиярлықпен түскен көрнекті тұлғалар шықты. Солардың ішіндегісі Абай Құнанбаев. Сол кезде патша отаршылдығының «бөліп ал да билей бер» дейтін кәнігі сыннан өткен саяси айла тәсілдерінің тірелер жері-майда ру арасындағы ұсақ трайвализмді қоздыруда жататын. Қазақ елін билеу жүйесіне отаршыл өкімет алдын ала ұсақдаярлықпен келіп ендірілген болыстық сайлау жүйесі, шынында да, қазақ халқының бірлігін бұзып, берекесін кетіріп, тұрмыс жағынан мүлдем әлсіреп, мінез құлқы жағынан да азғындыруға ұрындырды. Осы жағдайдың залалын терең сезінген Абай; Таласып босқа, Жау болып досқа, Қор болып құрып барасың. Өтірік шағым толды ғой. Өкінер уақытың болды ғой. |